Krantenrubrieken weekend 5 november 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Michael Basman (1946 – 2022)
Michael Basman, die vorige week woensdag overleed in een ziekenhuis in Carshalton, een plaatsje bij Londen, was een sterke schaker en ook een soort schaakguru met bewonderaars die vaak basmaniacs werden genoemd. Na zijn dood werd hij alom geroemd, ook door de FIDE, die hem in 2020 al een eregeldje voor veteranen had toegekend. Basman was eigenzinnig, inspirerend en hij hield van schaken als geen ander.
Niet iedereen gaf zich meteen gewonnen. William Hartston schreef dat hij op een kampioenschap voor jongens onder de 14 meteen een hekel aan Basman had gekregen, omdat die makkelijk van hem won, rookte en de as liet vallen in een meegenomen asbak met de vorm van een schedel. Later werden ze vrienden.
In het toernooi van Hastings 1966-’67 werd Basman derde achter Botwinnik en Uhlmann. Botwinnik, die tegen Basman met veel moeite remise had gehouden, zei: „De jonge Basman is uniek onder de Britse meesters doordat hij een Sovjet-schaakstijl heeft en een diepe tactische blik combineert met positioneel begrip.”
In 1968 speelden Basman en ik in de Israëlische stad Netanya, waar ook Bobby Fischer was. Op een rustdag nam Basman mij mee naar Jeruzalem. Hij bleek van Armeense afkomst te zijn, zijn vader had nog Basmadjian geheten. In de Armeense wijk, een oase van rust in de drukte van het oude Jeruzalem, vond hij ooms, tantes, neven en nichten. Niet lang daarna ging hij een tijd in Armenië wonen en werd hij kampioen van Jerevan.
In de jaren tachtig werden Basmans openingsexperimenten steeds extremer, evenals de ironisch-gewelddadige stijl waarin hij ze beschreef: „Hier komt de hakker om je hoofd af te hakken.” Zijn resultaten werden minder, maar zijn schaakliefde niet.
In 1996 richtte hij de UK Schools Chess Challenge op, een programma om kinderen te leren eigenzinnige denkers te worden. Meer dan een miljoen kinderen hebben er aan meegedaan. Helaas, in 2016 bleek dat Basman nooit btw had betaald en bij de belastingdienst een schuld van 300.000 pond had opgebouwd. Hij liet zich failliet verklaren en gaf het programma in handen van anderen, die een sponsor vonden en het goede werk voortzetten.
Andras Adorjan – Michael Basman, Hastings 1973-’74
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. Pc3 a6 4. d4 cxd4 5. Pxd4 Dc7 6. g3 Lb4 7. Pde2 Pc6 8. Lg2 Pge7 9. 0-0 0-0 10. Pf4 f6 11. Pd3 La5 12. Pe2 b5 13. b3 Tf7 14. Lb2 Tb8 15. Tc1 Lb6 16. c4 bxc4 17. bxc4 Pe5 18. c5 La7 19. Pef4 a5
Na abstruse manoeuvres van beide kanten zou wit nu na 20. Pxe5 fxe5 21. Pd3 Pg6 22. Dh5 wat beter staan.
20. Dc2 La6 21. Tfd1 P7c6 22. La1 Pb4 23. Pxb4 Txb4 24. c6
Wit beoordeelt de stelling verkeerd..
24…Tc4
Direct de c-pion nemen zou zwart niets opleveren, maar nu komt hij in het voordeel.
25. cxd7
Om geen pion te verliezen, maar wat nu komt is erger.
25…Txd7 26. Txd7 Dxd7 27. Lc3 Ld4 28. Pe2 Lxf2+ 29. Kxf2 Da7+ 30. Ke1 Pg4
Nog sterker was 30…Tc8 met tal van dreigingen. Maar ook na de zet die zwart deed heeft wit met een stuk voor geen verdediging.
31. Pd4
Relatief het beste was 31. Dd3, al zou zwart na 31…Txc3 32. Dd8+ Kf7 33. Txc3 Df2+ 34. Kd2 Dxe2+ 35. Kc1 Pe5 gewonnen staan.
31…Txd4 32. Lxd4 Dxd4 33. Dc5 Dd3 34. Tc2 Pe3 35. Td2 Pxg2+ Wit gaf op.
Partij in viewer:
Michael Basman (76) was een liefhebber van ongewone openingsvarianten
Toen de absolute top voor hem onhaalbaar bleek, verdiepte Michael Basman zich in de wereld van de openingsvarianten. Vorige week overleed de Britse schaker.
Vorige week woensdag overleed op 76-jarige leeftijd Michael Basman, een Engelse vrijdenker die vanwege zijn originele ideeën alom geliefd was. Voor mij en vele andere liefhebbers behoorde hij tot de kleine groep niet tot de wereldtop behorende schakers, van wie ik de partijen altijd naspeelde.
In zijn jonge jaren gold Basman even als Engelands hoop voor de toekomst na een compliment van Michail Botwinnik tijdens het toernooi in Hastings 1966/67. Na een ontsnapping uit verloren stand in de onderlinge partij noemde de oud-wereldkampioen Basman een creatieve en talentvolle speler die een mooie sportieve carrière tegemoet ging. Die voorspelling bleek te optimistisch. Basmans grootste succes was een met Bill Hartston gedeelde eerste plaats in het Brits kampioenschap in 1973, waarna hij een beslissingsmatch verloor.
Nadat hij tot de conclusie was gekomen dat het hoogste niveau onhaalbaar was, koos Basman zijn eigen weg. Niet langer volgde hij de voorschriften van de theorie, maar hij verdiepte zich in openingsvarianten met curieuze namen als St. George, Grob, Borg en Creepy Crawly. Het deerde hem niet dat door die zelf opgelegde handicap zijn toernooiresultaten tegenvielen.
Dierbaar zijn mijn herinneringen aan Basmans optreden in een open toernooi in Manchester in 1981. Ik kende hem van twee onderlinge partijen in een landenwedstrijd Engeland – Nederland in 1975, waarin hij ongewone, maar geen bizarre openingsvarianten koos. In Manchester keek ik net als de meeste andere deelnemers met verbazing toe bij Basmans eerste zetten in de openingsronde.
Graham Morrison – Basman, Manchester 1981
1.e4 g5 2. d4 h6
De openingszet 1 … g5, de tegenhanger van 1. g4 van de Zwitser Henry Grob, de Borg dus, had ik niet eerder in een serieuze toernooipartij gezien. Basman bleef in Manchester in al zijn partijen trouw aan de zet 1. g4 of 1 … g5. Hij won viermaal en hij verloor van de grootmeesters Miles, Keene en Kudrin.
3. Ld3 Lg7 4. Pe2 c5 5. c3 Pc6 6. dxc5 b6
Basman zag er nooit tegenop een pion te offeren.
7. cxb6 Dxb6 8. 0-0 Pf6 9. Pd2 Pe5 10. Pc4 Pxc4 11. Lxc4 Lb7 12. Pg3 e6 13. Ld3 g4 14. Le3 Dc7 15. f3
Tot dit moment speelde wit heel behoorlijk, maar deze en vooral de volgende zet zijn misplaatst. Sterk is 15. Ld4 of 15. f4 h5 16. e5 Pd5 17. Ld4.
15 … h5 16. fxg4? Pxg4
Nu heeft zwart ruime compensatie voor de pion.
17. Df3 0-0-0 18. Ld4 Le5 19. Lxe5 Pxe5 20. De3 Tdg8 21. Pe2 f5 22. Lc2?
Na 22. Pf4 doet wit nog mee.
22 … fxe4?
Een onkarakteristieke fout. Zwart wint gemakkelijk na 22 … Pg4 23. Dh3 Db6+ 24. Kh1 fxe4.
23. Lxe4 d5 24. Lf3 Kb8 25. Pd4 Pg4 26. Lxg4 hxg4 27. g3?
Wit handhaaft zich ruimschoots met 27. Dg3.
27 … e5 28. Pb5 d4 29. Pxc7 dxe3 30. Pe6
30 … Txh2!
Een bekend combinatiemotief dat zelden mogelijk is in een stelling met zo weinig stukken..
31. Kxh2 Th8+ 32. Kg1 Th1
Mat.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Boek Giri over de Draak te Giri-achtig.
Voor de lezers die geïnteresseerd zijn in de Siciliaanse Draak is er een interessant boek uitgekomen:
The Dragon Sicilian van onze topspeler Anish Giri. Het boek is een bewerking van de gelijknamige cursus op de website Chessable. Het onderscheidt zich mede daardoor op een paar manieren positief van andere openingsboeken. Zo is er bij bijna alle zetten uitleg en die wordt in heldere stijl gegeven. Dat maakt het boek prettig om te lezen. Verder is geen overdaad aan varianten, waardoor het repertoire relatief makkelijk te leren is. En er wordt een compleet Siciliaans repertoire gegeven: ook de zijvarianten zoals 3.Lb5+ en 2.c3 worden behandeld. Tegen dat laatste systeem wordt echter een systeem aanbevolen waarin wit geforceerd remise kan maken en daarmee kom ik bij een groot probleem van het boek.
De ondertitel van het boek (“A Take-No-Prisoners Repertoire Versus 1.e4”) suggereert dat de witspeler hard aangepakt wordt. Giri kiest echter vaak voor voorzichtige varianten die naar een eindspel leiden en vindt remise voor zwart een prima resultaat. Dit conform de reputatie die Giri bij veel mensen heeft. Het bontst maakt hij het in zijn keuze tegen de kritieke variant van de Draak, waarin wit op zet 9 lang rokeert. Hij heeft met computerhulp een variant gevonden die leidt tot de stelling in diagram 1 (wit aan zet).
Hij vindt het houdbaar voor zwart, maar in de praktijk wint wit het vaak. Wie met zwart (bijvoorbeeld tegen een zwakkere speler) wil winnen heeft pech, wie liever geen nadelige eindspelen verdedigt ook. Kortom, het boek heeft zeker zijn waarde, maar blind het repertoire volgen lijkt me geen goed idee.
Door de opzet van het boek worden er helaas ook geen complete partijen gegeven. Daarom hier een mooie overwinning van de auteur van een ouder boek over de Draak, Winning with the Dragon.
David Tebb – Chris Ward
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 g6 6.Le3 Lg7 7.f3 Pc6 8.Dd2 0–0 9.0–0–0 Pxd4
Giri beveelt 9…d5 aan (wat ook objectief beter is).
10.Lxd4 Le6 11.Kb1 Dc7 12.Lb5 a6 13.La4 b5 14.Lb3 b4 15.Pd5 Lxd5 16.exd5 Tfb8 17.La4? Na 17.h4 staat wit goed.
17…Pxd5! 18.Lxg7 Pb6 19.Dh6?
Verleidelijk maar verliezend, 19.Lb3 was nodig.
19…Pxa4 20.Td4
Wit dreigt te winnen met 21.Th4. Zwart is echter net iets sneller met zijn aanval, maar moet daarvoor wel een serie enige zetten doen.
20…Pc3+! 21.Ka1
21.bxc3 bxc3+ 22.Kc1 Db6 23.Kd1 Db1+ 24.Dc1 Dxa2 wint voor zwart.
21…Da5! 22.bxc3 b3! 23.cxb3
Ook wit doet steeds geforceerde zetten.
23…Dxc3+ 24.Kb1 Txb3+! 25.axb3 Dxb3+ 26.Kc1 Tc8+ 27.Kd2 Tc2+ 28.Ke1 De6+!
Opnieuw de enige zet. Alle andere zetten verliezen, maar nu is het geforceerd mat.
29.Te4 Da2 30.Kf1 Tf2+ 31.Ke1 Txg2 32.Dc1 Df2+ 33.Kd1 Dxf3+ Wit gaf op.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Helaas is in de rubriek van vorige week het slotgedeelte niet geplaatst. De eindspelstudie van de Israëlische meester had tot en met de 11e zet van wit de stand van diagram 1. Het slot van de studie:
Het hoogtepunt van de studie – een minorpromotie tot loper, en daarom een plaatje waard. 10… Lg8! was zwarts laatste valstrik. 11. fxg8D+ Kxg8 is duidelijk remise omdat wits loper van de verkeerde kleur is, en 11. f8D of T eindigt in een patstelling na 11… b1D 12. Lxb1. Vandaar dat de minorpromotie tot loper de enige manier is om de overwinning veilig te stellen. Het vervolg is dan: 11… La2 12. Lg7+ Kg8 13. Lxb2 en zwart is uitgepraat. Een pikante creatie die begint met een paardpromotie op g8, wat ook een startveld is voor een zwart paard, en eindigt in een loperpromotie op f8, het startveld voor een zwarte loper.
Het is uiteraard fraai dat in een compositie een aantal minorpromoties te zien zijn, maar komt zoiets ook wel eens in een schaakpartij voor? De kans daarop is niet zo groot, maar toch vond ik een partij met twee minorpromoties tot paard. Vanuit diagram 2 is de volgende partij na te spelen:
G.J. Rauw- A. Haast
38… Pxb2! 39. Pxb2 bxc3 40. Pd1
40. Pd3 cxd3 41. Kxd3 Kb4 42. Kc2 Kc4 is remise.
40… Kb4
40…c2? wordt beantwoord door 41. Pc3+ Kb4 42. Pe2 en wit wint.
41. Kd4 c2 42. Pc3!
Goed gespeeld van de witspeler.
42… c1P!
De eerste minorpromotie. 42… c1D? verliest natuurlijk na 43. Pa2+.
43. Pd5+ Kb3 44. f4 Pe2+ 45. Ke3
45. Kc5 leidt ook tot remise. 45… c3 46. Pxc3 Pxc3 47. e5 gxf4 48. gxf4 fxe5 49. fxe5 en er is voor beide spelers niets meer te beleven.
45…c3 46. Pxc3
(Niet blunderen met 46. Kxe2?? wegens 46… c2 47. Kd2 Kb2 en zwart haalt dame met schaak.
46… Pxc3 47. e5 fxe5 48. fxg5 49. Kc4 49. g6 Kc5!
Uit het schaak op g8
50. g7 Pd5+ 51. Ke4 Kd6!
Opnieuw moet het komen van een paardvork bij de promotie tot dame.
52. g8P!
De enige zet om de partij naar de remisehaven te leiden: de tweede minorpromotie, maar nu aan de andere kant van het bord! Een grote fout zal nu zijn: 52. Kf5?? wegens 52. … Pe7+ 53. Kg5 e4 54. Kf4 Kd5 wint voor zwart.
52… Ke6 53. h3 Pf6+ 1/2-1/2.
Een bijzondere unieke partij!
Partij in viewer:
Als je wilt winnen maar de sterkste zet leidt tot remise www.chessbites.com/Games.aspx?d=LZQoAkr
Door veranderingen bij ChessBites (sinds 2023 meer dan 9 miljoen partijen, aantal nadert de 10 miljoen) nieuwe link nodig naar de bedoelde partij: chessbites.com/Games.aspx?d=xpZooZr
Na 19.Lb3 Kxg7 20.h4 zou Wit in Tebb – Ward volgens de computer nog steeds wat beter staan, al zou zijn voordeel na 17.h4 Dd7 18.h5 nog iets groter zijn.