Krantenrubrieken weekend 4 februari 2023
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Henk Prins |
Team Nederland
Zondagochtend leken de kansen van Anish Giri om het Tata-toernooi te winnen klein. Nodirbek Abdoesattorov stond een half punt op hem voor en leek het in de laatste ronde makkelijker te krijgen, doordat zijn tegenstander Jorden van Foreest lager werd aangeslagen dan Giri’s tegenstander Richard Rapport.
Een tiebreak leek al mooi voor Giri, maar daar had hij slechte ervaringen mee. Ik keek nog eens naar de video van de armageddonpartij tussen Giri en Van Foreest uit Tata 2021, waar de stukken in de lucht vlogen en Giri tegen het eind een beslissende blunder maakte. Drie zetten voor hij verloor had hij nog gewonnen gestaan. De dramatiek werd vergroot doordat Giri’s vrouw Sopiko een van de commentatoren bij die video was.
Maar nu kwam alles goed. Tegen Rapport gaf hij een schaakje, waarna die kon kiezen uit vijf velden voor zijn koning. Vier ervan zouden goed zijn voor ongeveer gelijkspel, maar er was één zet die tot vrijwel onmiddellijk verlies leidde. Die zet koos de ongelukkige Rapport.
Een tiebreak leek toen een reële mogelijkheid. Giri schijnt te hebben opgemerkt dat hij had overwogen om de tiebreak, die hij als een kansspel zag, te weigeren als het zover mocht komen, maar had besloten om het toch maar te doen om zijn zesjarige zoontje het spektakel niet door de neus te boren.
Het was niet nodig. Jorden van Foreest, die in 2021 zijn nemesis was geweest, hielp hem nu aan de toernooioverwinning door Abdoesattorov te verslaan. Na afloop zei Giri dat Jorden en hij zich tijdens het toernooi vaak als Team Nederland hadden gevoeld, met zijn tweeën tegen de rest van de wereld.
Liefhebbers van de Nederlandse schaakliteratuur dachten aan ‘De fabel van de spermatozoo’, een beschouwing van J.H. Donner die is opgenomen in zijn boek de Koning. De spermatozoo, die als eerste van de miljoenen bij de eicel aankomt, kan het verder niet alleen af. Zijn zweep-staart-je bevat niet genoeg zuur om het vrouwelijk pantser te doorboren, daarbij moeten andere hem helpen.
In 1963, toen Donner het Hoogovenstoernooi won, was de Argentijn Herman Pilnik zijn behulpzame spermatozoo geweest door Donners concurrenten te verslaan. Nu was Jorden van Foreest het voor Giri.
Anish Giri – Gukesh, 85th Tata Steel Masters tweede ronde, Wijk aan Zee 2023
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 Lb4 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. e3 0-0 8. Tc1 dxc4 9. Lxc4 c5 10. 0-0 cxd4 11. Pe4 De7 12. a3 La5 13. exd4 Td8 14. Tc2
Een nieuwe zet. De toren kan zowel op d2 als op e2 worden ingezet.
14…Ld7 15. Te2 Lc6 16. Dc2 Lb6
Mijn computer geeft 16…Tc8 als de beste verdediging. Ook 16…Lxe4 17. Txe4 Pd7 18. d5 e5 lijkt speelbaar.
17. Tfe1 Kh8
Een ernstige fout. Ook na 17…Lxd4 zou 18. Peg5 hxg5 19. Txe6 komen, maar met 17…Ld5 18. Lxd5 Txd5 19. Pc3 Td6 20. d5 Pd7 kon zwart het nadeel beperken.
18. Peg5
Eerst een stukoffer.
18…hxg5
19. Txe6
Dan een torenoffer.
19…fxe6 20. Txe6 Dxe6
Zwart moet zijn dame geven en daarna kunnen zijn stukken niet tegen wits dame op.
21. Lxe6 Lxf3 22. Df5
Dreigt mat.
22…Le4 23.Dxe4 Txd4
Beter was 23…Te8, maar na 24. h4 Pd7 25. hxg5 Txe6 26. Dxe6 heeft wit toch groot voordeel.
24. Df3 g4 25. Df8+ Kh7 26. Lf5+ Kh6 27. Lc2 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Meeslepend gevecht tussen de twee sterkste Nederlandse grootmeesters
Zelden kreeg het Tata Steel-toernooi zo’n opwindend slot als in het afgelopen weekend. Het hoogtepunt werd zondag bereikt toen Anish Giri na vijf bijna gelukte pogingen in het verleden eindelijk de hoofdprijs veroverde.
Dat deed Giri op eigen kracht en met dank aan Jorden van Foreest die zegevierde over de onverstoorbaar en onverslaanbaar lijkende Oezbeekse koploper Nodirbek Abdoesattorov.
Voor het zover was werden zaterdag vijf remises en twee voor de strijd om de ereplaatsen onbelangrijke winstpartijen gespeeld. Een dag om snel te vergeten dus? Nee, voor de toeschouwers en vooral voor de hoogst geklasseerden was het een van de spannendste ronden van het toernooi. Zo verzuimde Magnus Carlsen een opgelegde kans om de Indiër Praggnanandhaa te verslaan en aan te haken in de strijd om de eindzege. Met een half punt meer zou hij de eerste plaats met Giri hebben gedeeld.
Maar de aandacht ging vooral uit naar de partij Van Foreest – Giri, waarin de toernooiwinnaar ternauwernood aan een nederlaag ontsnapte. Zo meeslepend was het gevecht van de twee sterkste Nederlandse grootmeesters dat ik verlangde naar een onderlinge tweekamp. Die zou passen in een bijna vergeten traditie met matches als Euwe – Donner, Timman – Piket en Timman – Van Wely.
Van Foreest – Giri, Wijk aan Zee 2023
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. cxd5 exd5 5. Pc3 Lb4 6. Lf4 Pe4 7. Tc1 Pc6 8. h4
Rigoureus verhindert wit de zet 8 … g5, die zou volgen na 8. e3.
8 … Lf5 9. e3
Deze zet impliceert een kwaliteitsoffer dat zorgvuldig was voorbereid door Van Foreest.
9 … Pxc3 10. bxc3 La3 11. Tb1 Lxb1 12. Dxb1 Tb8 13. Db3 Ld6
Na 13 … Le7 14. Ld3 0-0 geeft 15. Dc2 h6 16. Pg5 wit een gevaarlijke aanval.
14. Dxd5 Lxf4 15. De4+ De7 16. Dxf4 Da3 17. De4+ Pe7 18. Dc2 Pd5 19. c4
Van Foreest had nog niet al zijn huiswerk laten zien en versmaadt de remise door zetherhaling met 19. De4+.
19 … Pc3
Ook na 19 … Dc3+ 20. Kd1 Dxc2+ 22. Kxc2 Pf6 23. Ld3 heeft wit ruime compensatie voor de geofferde kwaliteit.
20. c5! b6 21. Lc4 bxc5 22. 0-0 0-0 23. h5 Db4
Misschien kan zwart zich met 23 … Tb6 24. dxc5 Th6 verdedigen in een ongecoördineerde stand.
24. Pg5 g6 25. Dd3 Tb6!
De enige overlevingskans.
26. dxc5
Na 26. Tc1! Pa4 27. De4! zijn de dreigingen 28. Pxf7 en 28. De7 beslissend. Bijvoorbeeld 27 … cxd4 28. Pxf7 Tf6 29. De5 T6xf7 20. h6 en wit wint.
26 … Tc6 27. hxg6 Txg6 28. f4 Tg7
Beter is 28 … c6
29. Tc1
Te moeilijk is de computervariant 29. Pxf7 Tgxf7 en nu niet 30. Tf3? Db1+, maar de stille zet 30. Kh2!, waarna zwart met een toren meer weerloos is tegen de dreiging Tf1-f3-g3+.
29 … Pa4 30. Pe4 Pb2 31. Db3 Dxb3 32. Lxb3 Kh8
Nu heeft zwart het ergste achter de rug. Na 79 zetten eindigde de partij in remise.
Partij in viewer:
Enerverende finale TataSteel 2023
Anish Giri won het 85e TataSteel schaaktoernooi. Hij versloeg daarbij zowel wereldkampioen Magnus Carisen (Noo) als de nummer 2 op de wereldranglijst Liren Ding (Chi) in overtuigende partijen en hij bleef het gehele lange toernooi, 13 ronden, ongeslagen. Maar het had ook anders kunnen verlopen en dat lag in de handen van Jorden van Foreest, de trotse en onverwachte winnaar uit 2021, die precies in de twee slotronden zijn klasse liet zien.
J. van Foreest – A. Giri, ronde 12
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.cxd5 exd5 5.Pc3 Lb4 6.Lf4 Pe4 7.Tc1 Pcb 8.h4 Lf5 9.e3 Pxc3 10.bxc3 La3 11.Tb1 Lxb1 12.Dxb1 Tb8 13.Db3 Ld6 14.Dxd5 Lxf4 15.De4 De7 16.Dxf4 Da3 17.De4+ Pel 18.Dc2 Pd5 19.c4
Tot hier had Jorden a tempo gespeeld, vanwege de 30 seconden per zet bijtelling, had hij meer bedenktijd dan de 100 minuten waarmee hij begon. Anish dacht diep na over de diverse voortzettingen waarvan 19…Dc3+ 20.Kd1 Dxc2+ 21.Kxc2 Pf6 het meest voor de hand ligt, met voldoende compensatie voor wit vanwege het ruimte voordeel.
19…Pc3 20.c5 b6 21.Lc4 bxc5 22.0-0 0-0 23.h5 Db4
Wit heeft gevaarlijke aanvalsdreigingen met de da-mes nog op het bord. Met het schaakpubliek analyseerden we 23…Tb6 vooral omdat de positionele dreiging Tc1 (waarmee het paard naar de rand wordt gedwongen) nog niet gaat: 24.Tc1 Dxcl 25.Dxc1 Tb1 en zwart is uit de problemen.
24.Pg5! g6 25.Dd3! Tb6 26.dxc5
Met twee krachtzetten staat wit ineens heel kansrijk maar de laatste zet geeft zwart weer hoop. 26.Tc1! zou heel sterk zijn geweest omdat de aanval dodelijk is na 26…cxd4 27.Dxd4 (27…Pb5? 28.L.xf7+).
26…Tc6 27.hxg6 Txg6 28.f4?!
Een kunstmatige maar wel heel originele manier om te verdedigen. Natuurlijker voelt 28…c6 om onder opoffering van een pion met Pd5 die Lc4 te blokkeren. Nu kan wit volgens computeranalyses winnend voortzetten met 29.Pxf7 Tgxf7 30.Kh2 Te8 31.a3 Dxc5 32.Dxc3 Kf8 33.Tf3 maar dat zijn geen menselijke zetten.
29.Tc1 Pa4 30.Pe4?!
Nog steeds bood 30.Pxf7 de beste kansen. Na de tekstzet blijkt zwart voldoende tegenspel te hebben in het komende eindspel maar dat was moeilijk te voorzien:
30…Pb2! 31.Db3 Dxb3 32.Lxb3 Kh8 33.Tb1 Pd3 34.Lc2 f5 35.Lxd3 fxe4 36.Lxe4 Te1 37.Tb4
In het algemeen staat wit kansrijk met loper en twee verbonden vrijpionnen tegen een toren maar zwart blok-keert op de zwarte velden en dat houdt de balans in evenwicht.
37..Td8 38.Kf2 Td2+ 39.Kf3 Txa2 40.g4 h6 41.f5 Kg7 42.Kf4 Ta3 43.Td4 Kf6 44.Ld3 Ta2 45.e4 Tf2+ 46.Ke3 Tg2 47.Kf3 Td2 48.Td8
Wit blijft het proberen. Het maakt het gevecht alleen maar mooier.
48…Ke5 49.Ke3 Tg2 50.Kf3 Td2 51.c6 a5 52.Ke3 Tg2 53.Le2 Kf6 54.Lf3 Tc2 55.Kf4 a4 56.Tg8 a3 57.Tf8+ Kg7 58.Ta8 a2 59.e5 Te8
Beide partijen hebben bereikt wat ze wilden: zwart een gevaarlijke a-pion en wit heeft eindelijk zijn centrum-pionnen in beweging.
60.Ta7 Kf8 61.e6 Tf2 62.Kg3 Td2 63.Kf4 Tf2 64.Ke3 Tb2 65.Kd4 Kg7 66.Txcl+ Kf6 67.Tf7+ Kg5 68.Ta7 Td8+ 69.Kc3 Tf2 70.Le4 Te2 71.Lc2 Td6 72.Txa2 Txc6+ 73.Kd3 Th2 74.e7 Tc8 75.Ta6 Tcxc2 76.e8D Thd2+ 77.Ke3 Te2+ 78.Kd3 Ted2+
en remise. Prachtig gevecht!
Partij in viewer:
In de finaleronde verloor de koploper na net zo’n enerverende opening en tijdrovend middenspel.
N. Abdusattorov – J. Van Foreest, na 37…Pc6-d8
Met 38.Lf3 Th2 39.Td1 kan wit het nadeel nog enigszins binnen de perken houden maar tijdnood speelt hem parten:
38.Le2? Lxe2 39.Txe2 Pf7 40.c3 bxc3+ 41.Kxc3 Pxg5 42.b4 Th3+ 43.Kb2 axb4 44.Tc2 Pf3 45.Pg4 Pd4 46.Tc8 Th3+ 47.Ka2 Ta3+ 48.Kb2 Txa4 49.Pf6 b3 wit gaf op.
Partij in viewer:
Slotstand TataSteel 2023:
1. Giri 8,5
2. Abdusattorov, Carisen 8
4. So 7,5
5. Caruana, Maghsoodloo 7
7. Aronian, Rapport 6,5
9. Praggnanandhaa, Van Foreest 6
11. Ding, Gukesh 5,5
13. Keymer 5
14. Erigaisi 4.
Van onverwachte uitblinker naar onverwachte schlemiel
Het was op papier een grote verrassing dat Nodirbek Absusattorov het zo goed deed bij Tata Steel Chess. Hij was immers elfde geplaatst van de veertien spelers. Toch zal de uiteindelijke winnaar Anish Giri er niet erg verbaasd over geweest zijn. Hij was immers in 2021 door de toen 16-jarige Oezbeek uitgeschakeld in de Worldcup (via een tiebreak). Toen had onze landgenoot al door dat zijn tegenstander een heel sterke zou worden, en die bevestigde dat later dat jaar door wereldkampioen rapidschaak te worden (waarbij hij o.a. Carlsen versloeg). In 2022 liet Absusattorov zien ook met klassiek schaak heel sterk te zijn: mede dankzij zijn 8.5 uit 11 op bord 1 won het jonge team van Oezbekistan de Olympiade. En die lijn trok hij dus door in Wijk aan Zee. Winnen tegen de wereldkampioen, ongeslagen de laagste ronde ingaan, half punt voorsprong, wit tegen de laagste rating, alles zat mee!
Dat Absusattorov het toch niet redde was ook een verrassing. Jeugdig optimisme zal hierbij een rol gespeeld hebben: een ervaren grootmeester had wellicht gekozen om veilig te spelen en tevreden te zijn met een remise. Abdusattorov koos een ambitieuze opzet, vond niet de zetten om die te rechtvaardigen en verloor in het eindspel de ene na de andere pion. Een tragisch einde van het toernooi voor hem, of zoals Carlsen na de ronde verklaarde: “Ik heb met hem te doen.” Ik ook. Maar wel een mooie prestatie van TeamNL: Jorden bezorgde Anish de titel!
Nodirbek Abdusattorov – Jorden van Foreest
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 Dc7 6.Le3 a6 7.Df3 h5 8.0–0–0 b5 9.Dg3 Dxg3 10.hxg3 Lc5 11.g4 Lb7 12.f3 g6 13.Pf5 Lxe3+ 14.Pxe3 Ke7 15.Le2 d6 16.g5
In combinatie met de volgende zet krijgt tweesnijdig: enerzijds staat Pg8 passief, anderzijds krijgt wit pionnenzwaktes.
16…f6 17.f4 fxg5 18.fxg5 Pe5 19.Td4 Td8 20.Thd1?!
Na 20.a4! Pc6 21.Td2 b4 22.Pcd1 was de witte activiteit belangrijker geweest dan zijn zwaktes.
20…h4 21.Pg4 Pc6 22.T4d2 Th5 23.e5 d5 24.Pe4 Lc8 25.Pgf6 Th8
Het lijkt mooi, zo’n paard op f6, maar het doet hier niet veel en ondertussen hangt e5.
26.Pxg8+ Tdxg8 27.Pf6 Td8 28.Te1 h3
Hier had zwart al kunnen (toe)slaan: 28…Pxe5 met als pointe 29.Lxb5 h3! 30.gxh3 Pf3
29.gxh3 Txh3
In de volgende tijdnoodfase speelt wit een aantal onnauwkeurige zetten. Zo had hij hier na 30.Ld3 ok gestaan.
30.Lg4?! Th4 31.b3 Tdh8 32.Kb2 Th2 33.Tee2 Txe2 34.Txe2 a5 35.a3 La6 36.Te1 b4 37.a4?
En dit is principeel fout. Wit had moeten ruilen op b4 om via de a-lijn tegenspel te kunnen krijgen.
37…Pd8! 38.Le2 Lxe2 39.Txe2 Pf7
Nu kan wit niet meer beide zwakke pionnen dekken en gaat het van kwaad naar erger.
40.c3 bxc3+ 41.Kxc3 Pxg5 42.b4 Th3+ 43.Kb2 axb4 44.Tc2 Pf3 45.Pg4 Pd4 46.Tc8 Tb3+ 47.Ka2 Ta3+ 48.Kb2 Txa4 49.Pf6 b3 Wit gaf op
Partij in viewer:
De 85e editie van het Tata Steel-toernooi in Wijk aan Zee is gewonnen door de Nederlandse grootmeester Anish Giri. Een lang verwachte wens is in vervulling gegaan. Tot vijf keer toe werd hij afgelopen jaren tweede in dit toernooi en ging de hoofdprijs zijn deur voorbij. Met wat geluk in de laatste ronde wist Giri in de laatste ronde te winnen van de Hongaarse Roemeense grootmeester Richard Rapport. Doordat de koploper tot en met de voorlaatste ronde, de Oezbeekse grootmeester Nodirbek Abdusattorov, die een half puntje meer had dan Giri, verloor in de laatste ronde verloor van de andere Nederlandse grootmeester, Jorden van Foreest, had Giri 8,5 punten, wat genoeg was voor de ongedeelde winst van het toernooi. Jorden van Foreest won het TataSteel Tournament van vorig jaar. Anish Giri kan terugzien op een prachtig toernooi, speelde mooie partijen, won van de wereldkampioen Carlsen en kon zonder een verliespartij de titel op zijn naam schrijven. Verder bereikte hij met dit resultaat de vijfde plaats op de wereldranglijst.
Giri – Rapport
1 e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Pc6 6. Lg5 g6 7. Lxf6 exf6 8. Lb5
Giri lokt uit dat de zwarte loper over de witte velden van Rapport niet lekker ontwikkelt.
8. … Ld7 9. Lc4 Lg7 10. Pxc6 Lxc6
Resultaat van het plan van Giri bij zijn achtste zet is nu te zien. Zwart moet met zijn loper terugnemen, omdat 10. … bxc6 wit de pion op d6 neemt. De loper hoort echter op de diagonaal c8-h3 om de bevrijdingszet … f5 te kunnen uitvoeren.
11. 0-0 0-0 12. Dd3 Tc8 13. Pd5 Te8 14. c3 Ld7
Zet de loper weer terug op de diagonaal waar die hoort.
15. Lb5 Lc6 16. Lc4 Ld7 17. Tfe1
Giri wil natuurlijk geen remise door herhaling van zetten.
17. … f5 18. Lb3 fxe4 19. Txe4 Lf5 20. Txe8+ Dxe8 21. Dd2
Rapport heeft het loperpaar, maar heeft er niet heel veel aan. Door de slimme zet van Giri 14. c3 werd de zwarte loper over de zwarte velden van Rapport afgewaardeerd.
21. … Le6 22. Td1 Dd7 23. h3 b5 24. Df4 Tc5 25. Pe3 Le5 26. De4 Kg7 27. f4
Giri had een pion kunnen winnen: 27. Lxe6 fxe6 28. Pg4 De7 29. Pxe5 Txe5 30. Dc6. Begrijpelijk is dat Giri dit niet speelt, maar meer bij zijn plan blijft.
27. … Lf6 28. g4
Giri maakt duidelijk dat hij voor de winst gaat.
28. … h6 29. Ld5 Lxd5
Dat wilde Giri juist. Hij moet er wel rekening mee houden dat Rapport ook wel wat tegenspel krijgt.
30. Pxd5 Tc4 31. Df3 De6
Zwarts plan is Lh4 en Te4 en wit moet uitkijken wegens zijn koning die niet helemaal safe staat.
32. f5 gxf5 33. Pf4 De5 34. Ph5+ Kg6??
De redding voor Giri. Rapport gaat met zijn koning de verkeerde kant op. Veel beter is 34. … Kg8 35. Da8+ Kh7 36. De8 Lg7 37. Dxf7 De3+ en remise door eeuwig schaak.
35. Txd6!
Deze harde klap moet Rapport gemist hebben. De toren kan natuurlijk niet genomen worden vanwege 36. Dxf5 mat.
35. … Kg5 36. Td5 De1+ 37. Kg2 Le7 38. Txf5+ Kh4 39. Dg3+
39. … Dxg3+ 40. Pxg3 Tc5 41. Txf7 Ld8 42. Tg7 en op de volgende zet wint 43. Pf5+ een kwaliteit. Naast de twee pionnen die wit al in kas heeft is dit ruim voldoende dat Rapport de partij opgaf.
1-0.
Wereldkampioen Magnus Carlsen had een minder succesvol toernooi. Hij verloor van Abdusattorov en Giri. Toch heeft hij teruggevochten en werd gedeeld tweede, samen met Abdusattorov. De Amerikaanse grootmeester Wesley So behaalde met 7,5 punt de vierde plaats.
Partij in viewer:
