Partij 12: drama in Astana
Na vier remises en met nog maar drie partijen te spelen begon de tijd voor Ding Liren een beetje te dringen. Hij stond uiteraard maar één punt achter, maar dat moet je dan toch maar zien goed te maken. Het verklaarde wellicht zijn openingskeus. Met het Colle systeem kun je alle kanten op. Het lijkt allemaal een tikkeltje onschuldig, maar als je met zwart niet oppast, blijkt er toch heel wat venijn in de witte opzet te steken.
De partij in diagrammen
In het vervolg vindt u de belangrijkste momenten afgebeeld in diagrammen. Voor de vele varianten stel ik voor dat u naar de viewer gaat aan het einde van dit verslag.
Het eerste interessante moment. Je zou hier eerder een zet als 6. … Lf5 of 6. … Pc6 verwachten. Het is lastig te beoordelen wat precies de bedoeling is. De zet is op zich al wel eerder gespeeld. Wat in de voorbeelden opvalt die ik vond, is dat het vaak even zoeken is om een goed plaatsje voor de loper te vinden.
In een partij tussen Naroditsky en Lenderman maakte de loper een aardige reis over het bord. Nepo verklaarde tijdens de persconferentie dat 6. … Ld7 een onderdeel van zijn voorbereiding vormde. Kennelijk kwam het Colle systeem voor hem niet als een verrassing. Aanvankelijk zijn de structuren ook goed te vergelijken met de eerdere partij die ze speelden met het Londensysteem. Overigens gaf Ding aan dat hij wel blij was met 6. … Ld7.
Ding verzonk hier in diep gepeins. Op de persconferentie vertelde hij te twijfelen tussen 11. … Lxf6 en 11. … Pg3. Uiteindelijk koos hij voor slaan op f6. Dat is waarschijnlijk de scherpste voortzetting en mogelijk uitgelokt door Nepo. Want hierdoor verandert de structuur van de stelling aanzienlijk.
Het vervolg leert dat de dubbelpion helemaal geen probleem is en de halfopen g-lijn wellicht eerder in het voordeel van zwart dan van wit is. Na 13. Pg3 neigt de computer al een klein beetje in het voordeel van zwart. Veiliger was wellicht 13. Pe3. Maar ja, Ding kocht weinig voor veiligheid. Hij moest ook wel risico’s nemen om zicht te houden op een goede uitkomst van de match.
Stelling na 15. … Pe7. Het is geen slecht idee om wat hulptroepen richting de koningsvleugel te sturen. Overigens waren er zeker alternatieven, zoals 15. … Kh8 of 15. … Dd8. Al met al is de partij behoorlijk gecompliceerd. Dat is waar Ding vermoedelijk op uit was.
Met 17. g4 zet wit de zaak verder op scherp. Het betekent wel een verzwakking van de eigen koningsstelling. Er waren diverse alternatieven, zoals 17. Pf6 of 17. Kh1. U vindt daarvan voorbeelden in de viewer. Daaruit blijkt ook dat de zwarte koningsstelling helemaal niet zo precair is als je op het eerste gezicht zou denken.
Wit dreigt op f5 te nemen met de pion. Als zwart dat toelaat, loopt het slecht voor hem af. Zwart had hier twee alternatieven: 18. … Pg6 of 18. … Tg5. Nepo koos de beste voortzetting met Pg6. Volgens Stockfish 15.1 is de stelling keurig in evenwicht. Maar nu lijkt Ding onder de druk te bezwijken.
Ding speelde hier 19. Lc2? Het is de eerste echte fout in de partij. Stukken terugtrekken is vaak niet zo’n goed idee. En ook hier niet. Wit had het evenwicht kunnen bewaren met 19. Tg1. Kennelijk zag Ding hier in dat zijn aanval op niets uitliep en besloot hij tot deze afwachtende zet.
Nepo speelde deze fase van de partij vlot en uitstekend! 21. … f4! is een uitstekende zet en veel sterker dan het (wellicht) voor de handliggende 21. … Tag8.
Wit speelde hier 24. c4? Het is al weer een fout. Maar wat dan wel? Zwart heeft het initiatief. Het witte paard is op h5 gestrand en proberen een kwaliteit te winnen met De2 en Lxg6 faalt omdat het paard geen weg terug meer heeft. Ook ‘actieve zetten’ zoals 24. Db5? brengen weinig goeds voor wit. Overigens blijft mijn computer ook constant twijfelen tussen diverse alternatieven die geen van allen bijzonder aantrekkelijk zijn voor wit.
Het kritieke moment in de partij. Objectief bezien staat wit verloren -+ 3:14. Hier ging Nepo zeer snel spelen. Een voor de hand liggende zet is 26. … a6. Daarmee houdt zwart zijn winstpositie vast en legt hij de druk bij Ding. Maar ook het gespeelde 26. … b4 heeft de goedkeuring van het elektronische monster. De zet is zelfs wat sterker dan 26. … a6. Tot zover gingen de zaken bijzonder voorspoedig voor Nepo. Maar toen?
Hier speelde Nepo al weer in sneltreinvaart. Onbegrijpelijk! Het is tijd om even rustig na te denken over hoe je zoiets verder uitspeelt. Hij had ook ruim voldoende tijd op de klok. Dan is het een enorme blunder om zo snel te gaan spelen. Met 27. … Tag8?? gaf Nepo niet alleen zijn voordeel weg, maar kwam hij zelfs wat slechter te staan. U vindt in de viewer een fantastische variant die begint met 27. … Pf3 en eindigt in een tragedie voor wit.
Voor wat er nu gebeurt schieten superlatieven tekort. Zullen we het houden op een tragikomedie? Nu gaat wit in de fout. Een gemiddelde clubspeler zou waarschijnlijk zonder al te veel nadenken de toren op g6 pakken. Ding speelde zonder al te veel nadenken 28. Dc6?
Nu was het de beurt aan Nepo om een fout te maken. Beide spelers namen hier nauwelijks de tijd om goed na te denken. Fabiano Caruana merkte hierover op:
“Het gaat niet langer meer over schaken, elke zet is een fout!”
Inderdaad Nepo speelde 28. … Lb8? Al weer een terugtrekzet waar meer agressie op zijn plaats was met 28. … Pf5! Overigens kun je Ding minder verwijten maken. Hij stond verloren en als je dan snel gaat spelen, neem je wellicht je tegenstander in je haast mee. Veel slechter dan een nederlaag kan het toch niet gaan en wie weet grijpt je tegenstander mis.
Nu was het weer de beurt aan Ding om mis te tasten met 29. Db7? waar 29. Lxg6 winnend was.
Zwart heeft zijn toren op h6 geparkeerd. Daar heeft het onfortuinlijke stuk nu niks meer te zoeken. Beter was alsnog 29. … Pf5!
We zijn weer een paar haastige zetten verder. Wit ging hier verder met 34. Te2! Het is niet zozeer een fantastische zet, het is eerder een wachtzetje om de druk bij zijn tegenstander te leggen. En die faalt…? Opzichtig!
Nepo speelde hier 34. … f5?? Vraagtekens schieten hier tekort. Na 35. Txe6 zag Nepo wat voor een schade hij had aangericht. Hier was duidelijk dat hij vol zat met zelfhaat. Een voor veel schakers bekend fenomeen. De evaluatie is nu +7 in het voordeel van wit. Zwart speelde nog enkele vruchteloze, of moet ik zeggen vreugdeloze, zetten en gaf het op. Al met al een bijzonder gecompliceerde partij en tegen het einde een waar foutenfestival.
Nepo na zijn blunder. Foto: FIDE/Stev Bonhage
De stand in de match is nu weer gelijk. En over de wederzijdse kansen durf ik écht niets meer te zeggen. Want het kan bij deze heren nog alle kanten opgaan.
Drama in Astana – een nieuwe Bob Evers?
Geen idee wie Bob Evers is, maar tja… dit rijmde en past geloof ik ook wel bij wat er vervolgens gebeurde. Ik had trouwens halverwege hele andere titels in mijn hoofd. Maar dat was nog op het moment dat Nepo er goed voor stond 😂
Misschien moet je daar wat ouder voor zijn, Michel. 😉 Leuke serie jeugdboeken met avonturen van de 3 vrienden Bob Evers, Arie Roos en Jan Prins.
Foutenfestival in Astana zet zich voort? Of druk wereldkampioenschap wordt beide kandidaten teveel? Of voor de Duijzers: een en al opwinding in Astana?!
Zouden allemaal goede titels zijn geweest! 😂
Haha ja, geweldige titel en geweldige match! Koffiehuis-schaak anno 2023. Ik hoop nog op een Koningsgambiet. Dan zou het helemaal af zijn.
Eerder koningsgambietje Nepom – Ding Liren in chess.com/news/view/2019-speed-chess-championship-quarterfinals-nepomniachtchi-beats-ding-liren maar niet in het koningsgambiet.
Bedankt! Het was weer een hele klus. Inderdaad: dit is toch hardstikke leuk!
Bedankt! Titel was een inkoppertje. Inderdaad: geweldige leuke strijd!
Dank Michiel, dat je het verslag al zo snel klaar hebt! Ik zou me echt verliezen in de analyses van deze complexe partij! Stiekem hoopte ik dat Ding zou winnen vandaag, maar ik heb wel te doen met Nepo…
Tja… het viel allemaal niet mee. Bijzonder ingewikkeld. Ik probeer de partijen ‘levend’ te volgen en er dan aan de hand van de commentaren en de computer wat (hopelijk) zinnigs over te zeggen. Maar wel ontzettend leuk om te volgen. Eigenlijk jammer dat er nog maar twee partijen over zijn.
Ik moest even terugdenken aan die totale instorting van Nepo in zijn WK-match tegen Carlsen. Hoe kan dat allemaal op dit niveau! Dank voor de verhelderende analyses.
En verder hadden die boeken van Bob Evers, toen nog in gebonden uitgaven, zulke mooie titels als Trammelant in Trinidad, waar de alliteratie vanaf spatte. De schrijver woonde op een woonboot in de Prinsengracht, niet zover van de Westerkerk. Morgen is dat op Koningsdag weer het toneel van honderden varende bootjes.
Koningsgambiet, koningsgambiet?
Maar dat is toch dat thematoernooi, zaterdag in Hilversum!?
Hectiek in Hilversum
29 april 2023 Koningsgambiet Hilversum (hsghilversum.nl)
chessgames.com/perl/chessgame?gid=2330961
Éen van de in totaal achttien, niet zoals ik eerder verkeerd telde zestien, koningsgambieten op ChessBase van Nepom met Wit van vorig jaar alleen. Dit jaar remise tegen Kramnik, eveneens 3… d6 4.Lc4 h6 5.h4, had Topalov 9… Le7 gedaan, dan was met zetverwisseling in beide partijen dezelfde stelling ontstaan.
Eerstvolgende partij heeft Nepom Wit, wie weet?
Ik vind dat een aantal zetten die objectief niet de beste zijn niet zomaar een vraagteken verdienen. Ding heeft niks aan een =+ stelling waar hij taai moet verdedigen voor remise. Zijn risico’s hebben hem geen windeieren gelegd.
De variant na zwarts 27e zet werd op de stream aangegeven door Robert Hess en daarna door Caruana betitelt als “niet menselijk”… Toch krijgt zwarts 27e zet een dubbel vraagteken… Dat lijkt slechts gebaseerd op de engine evaluatie… Het menselijke oordeel lijkt me ?!…
Verder denk ik dat wit steeds heeft gedacht na LxTg6 verlies ik steeds het paard op h5 en daar dus nooit aan heeft gedacht en het dus niet eens heeft berekend… Gewoon op algemene gronden verworpen…
Beste Arjo,
Ik had de variant met 27. … Pf3 inderdaad in de stream gezien. Was hem later weer vergeten. En liep er weer tegenaan toen ik bij het controleren dacht: “Maar waarom speelt hij geen 27. … Pf3?” Uiteraard wees de machine me daarna de weg. Het is trouwens een zet die elke patzer als eerste zou bekijken. Hoe onmenselijk is die variant eigenlijk? Ik ben hem in gedachten nagelopen en kan zonder de stukken te verplaatsen de variant goed in mijn hoofd berekenen. En ik ben echt geen fantastische blindspeler (alhoewel ik daar de laatste tijd wel regelmatig op oefen). Er zitten ook redelijk wat gedwongen zetten in deze variant. Dus onmenselijk? Zelf pretendeer ik natuurlijk niet dat ik hem zou hebben gevonden.
Het probleem hier is dat beide spelers zo’n beetje stopten met nadenken en haast geen enkele variant berekenden. Was 28. Lxg6 moeilijk te vinden? Inderdaad was het meerdere keren geen goede optie omdat het witte paard op h5 geen uitweg meer heeft na slaan met de h-pion. Maar dat het meerdere keren niet kon, betekent niet automatisch dat het op dat moment niet kon. Hij had de Shankland regel kunnen toepassen:
“What if I do it anyway?”
Uitermate nuttige regel. Ook hier draait het weer om een zet waar elke clubspeler als eerste naar zou kijken. Het begin van de variant is trouwens ook helemaal niet moeilijk: 28. Lxg6 hxg6 29. Dc6 met de (be)dreiging van Ld6 en 30. d5 bijvoorbeeld 29. … Lb8 30. d5! Dxd5+ 31. Dxd5 exd5 32. Pf6 of 29. … Lb8 30. d5 gxh5 31. dxe6 en wit staat gewonnen. Er was trouwens ook nog een minder goede voortzetting voor wit in het geval hij 30. d5 niet zou hebben gezien: 30 Pg3 want na 30. … fxg3 31. fxg3 is het zwarte paard op h4 ‘het haasje’.
Van deze spelers mag je verwachten dat ze een poging doen dergelijke varianten te berekenen. Maar dat deden ze helemaal niet. Het is zoals Caruana verzuchtte:
“Ze zijn gestopt met schaken en maken de ene na de andere fout!”
Het kan zijn dat de stress de overhand neemt en het denkvermogen aantast. Ik heb dit ook wel meegemaakt. Bij het zoeken van de oorzaak kwam ik uit op onderstaande theorie. Hij is op meerdere plekken te vinden, deze leek me wel geschikt. Hij komt van https://www.autismeacademie.nl/stress-en-de-invloed-op-denken-en-handelen/
Het drie-enige brein bestaat uit het reptielenbrein, het limbisch systeem en de neo cortex.
De neo cortex is het denkende deel van ons brein en tevens het jongste deel van ons brein. Evolutionair gezien dusdanig jong dat er nog niet veel bedrading is tussen dit brein en het limbisch systeem. Het is verantwoordelijk voor de cognitieve verwerking, denken, taal, beredeneren, besluitvorming en zelfreflectie (Ogden[5]). De neo cortex stelt ons instaat tot zingevingen en vorm te geven aan ons leven. Dit deel van het brein is erg gevoelig voor stress en laat zich bij de geringste vorm hiervan “kapen” door het limbische- en reptielenbrein. Vanwege de weinige bedrading is de neocortex niet opgewassen tegen de krachten vanuit het limbisch systeem en heeft dus op dat moment nauwelijks tot geen regie. Op dat moment is het denken van weinig tot geen invloed.
Het limbisch brein is het gedeelte waar onze emoties gegenereerd worden. Het zorgt ervoor dat we emoties kunnen ervaren, zorg voor sociale betrokkenheid en gehechtheid en labelt eerdere ervaringen op als veilig of onveilig. De ontwikkeling van dit deel van het brein vindt plaats door onze interactie met onze omgeving.
Het Limbisch brein geeft instructies aan je lichaam passend te reageren op de manier waarop het brein ontwikkeld is. Of dit vanuit de neo cortex gezien altijd de meest handige handelingen zijn valt te betwijfelen maar daar houdt het limbisch systeem geen rekening mee. Onze neo cortex krijgt de informatie pas later. Helaas is dan het kwaad al geschied en het zal herkenbaar zijn dat we vervolgens wel eens spijt krijgen van onze gedragingen.