Krantenrubrieken 24 februari, 2 en 9 maart 2024
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
24 februari: Mecenas geeft Carlsen zijn droomtoernooi
Een tijdje geleden kwam de steenrijke Duitser Jan Henric Buettner op het idee om een prestigieus schaaktoernooi organiseren. Zijn eerste stap was om Magnus Carlsen te vragen: zonder hem zou het niets worden. Hij sprak met de Noor bij de Qatar Masters en die had er wel oren naar, maar wel onder een voorwaarde. Er moest Fischer Random gespeeld worden met een klassiek tempo. Buettner kende dit concept (waarbij de beginstelling door loting bepaald wordt) eigenlijk niet, maar stemde toch in. Hij wilde echter wel een aansprekender klinkende naam. En zo werd deze maand in een luxe landhuis in het Duitse Weissenhaus de Freestyle Chess G.O.A.T. Challenge gehouden.
De combinatie klassiek tempo en Fischer Random is bijzonder. De weinige toernooien in deze schaakvariant worden vrijwel altijd met een rapidtempo gespeeld. Mogelijk is dat omdat er geen rating en geen (groot-)meestertitel te verdienen is met Fischer Random. Maar waarom er in Nederland zelfs met een rapidtempo nauwelijks toernooien in zijn, geen idee. Ik ken alleen het jaarlijkse NK dat in Amsterdam wordt gehouden. Huiskamervraag: wie is de huidige Nederlands kampioen en tevens recordwinnaar met vier titels?
Voor de spelers moet het een heerlijke ervaring geweest zijn. Bij een normaal toernooi ben je constant bezig met de volgende partij. Welke opening zal mijn tegenstander spelen? Wat ga ik zelf spelen, hoe kan ik mijn tegenstander verrassen? Heb ik alles wel goed bekeken? Tijd voor ontspanning is er zo nauwelijks. Bij Fischer Random hoef je je niet met de volgende partij bezig te houden, dat heeft geen nut. En dus hadden de spelers veel vrije tijd. Al zal de klassieke wereldkampioen Liren Ding zal niet erg genoten hebben, want zijn score was miserabel: drie remises, tien nederlagen. Beter deden de nummers een en twee van de wereldranglijst het: zij streden in de finale om de toernooiwinst. Daarin won Carlsen zijn eigen droomtoernooi.
Magnus Carlsen – Fabiano Caruana
1.g4! c6?
Op de eerste zet al een positionele fout, het paard had naar dit veld gemoeten.
2.0–0–0!? g5 3.h4 h6 4.d4 d5 5.e4 0–0–0 6.Pb3 Pc7 7.Pc3 e6 8.Ld2 Le7 9.f4 Pd7 10.exd5 cxd5 11.fxg5 hxg5 12.h5 Pb6 13.Ld3 Dh6 14.Tgf1 Tf8 15.Dg1 Lc6 16.Le1!
Het lijkt inmiddels op een normale stelling. Wit staat beter: actievere stukken, veiligere koning en een gedekte vrijpion.
16…Ld6 17.Lg3 Lxg3 18.Dxg3 Pc4 19.Tde1 Pd6 20.Pc5 f5 21.De5 Pe4 22.a4! Pxc3? 23.bxc3 fxg4 24.Txf8 Dxf8
Nu wikkelt Carlsen af naar een dankzij de sterke h-pion gewonnen eindspel.
25.Dxc7+!? Kxc7 26.Pxe6+ Kd6 27.Pxf8 Txf8 28.h6 Lxa4 29.Te5 a6 30.Txg5 Lb5 31.Tg6+ Kd7 32.Lxb5+ axb5 33.Txg4 Tf1+ 34.Kd2 Tf2+ 35.Kd1 Th2 36.Tg7+ Kc6 37.h7 b6 38.Ke1
De rest is simpel: de koning wil naar g8 via g1 en dan promoveren.
38…b4 39.cxb4 Kb5 40.c3 Kc4 41.Tc7+ Kd3 42.Kf1 Ke3 43.Kg1 Th6 44.Kg2 Zwart gaf op
Antwoord huiskamervraag: ikzelf 🙂
Partij in viewer:
2 maart: Ter nagedachtenis van Eva Moser (1982-2019)
Momenteel wordt in het Oostenrijkse Graz een vrouwentienkamp gespeeld. Niet bijzonder sterk bezet, er zitten ook geen deelneemsters bij die ik persoonlijk ken, maar toch trok het mijn aandacht. Het wordt namelijk gehouden ter nagedachtenis van iemand die ik wel gekend heb, Eva Moser. Zij overleed in 2019 door leukemie veel te jong op 37-jarige leeftijd. Zover ik weet speelde ze nooit in Nederland en veel lezers zal haar naam niets zeggen, maar in de Oostenrijkse schaakwereld was ze een grootheid als veruit de beste speelster daar sinds de Tweede Wereldoorlog. In 1998 werd ze tweede op het Europees meisjeskampioenschap t/m 16 jaar en in 2006 wist ze zelfs het algemeen Oostenrijks kampioenschap te winnen, de enige vrouw ooit die dat gepresteerd heeft. In 2004 werd ze Internationaal Meester.
In de artikelen over Moser wordt steeds één partij genoemd en met reden. Weet u nog, op heel jonge leeftijd, als een tegenstander maar door bleef spelen, dat we dan met heel veel pionnen gingen promoveren? Of nou ja, dat deed ik in ieder geval. Onderstaande partij doet me daaraan denken. Op het einde staan er vijf dames op het bord! Het is ook typerend voor de stijl van Moser.
Petar Arnaudov – Eva Moser
1.d4 f5 2.Lg5 h6 3.Lh4 g5 4.e3 Pf6 5.Lg3 d6 6.h4 g4 7.Ld3 Pc6 8.Pe2 e5 9.Lb5 De7 10.c4 Ld7 11.Pbc3 Lg7 12.d5 Pd8 13.Lxd7+ Dxd7 14.Dc2 0–0
We krijgen na de volgende zet een ketenstrijd waarbij wit vooral op de dame- en zwart op de koningsvleugel gaat spelen.
15.e4 f4 16.Lh2 Ph5 17.0–0–0 Pf7 18.f3 g3 19.Lg1 De7 20.Kb1 Lf6 21.Pc1 Ph8 22.b4 Pg6 23.c5 Pxh4 24.Pb3 b6 25.Tc1 Pg7 26.Pb5 h5 27.a4 Dd7 28.De2 Tfc8 29.a5? bxc5 30.bxc5 a6?
De witte koning staat op de open b-lijn niet zo veilig en zwart had daarvan kunnen profiteren met 30…Tcb8! 31.c6 Dc8! waarna de penning van Pb5 materiaal oplevert, b.v. 32.Ka2 Da6 33.P5d4 Dxe2+ 34.Pxe2 Pxg2
31.c6 De7 32.Pa7 Tcb8 33.Ka2 Tb4 34.Txh4
Niet nodig, gewoon 34.Ka3 was beter.
34…Lxh4 35.Tc4 Tbb8 36.Ta4 Lf6 37.Dxa6 h4 38.Db7
Wit blijft creatief spelen, al is het niet correct. Als zwart de dame slaat, dan zijn de witte vrijpionnen samen met het paard dat naar c6 gaat vernietigend. Maar ja, schaken is geen dammen, zwart negeert de dame gewoon.
38…Df7 39.a6 h3! 40.gxh3 Dh5
Nu komt de zwarte dame binnen.
41.Pb5 Pe8 42.Pxc7 Pxc7 43.Dxc7 Dxf3 44.Lb6 Dg2+ 45.Ka3 Dxh3
Beide spelers voeren vanaf hier hun eigen plan uit om dame te halen.
46.a7 Te8 47.Db7 f3 48.Lc7 f2 49.Lb8 f1D 50.Dxa8
Het is nog niet zo makkelijk mat met twee dames. Maar met drie wel!
50…g2! 51.Db7 g1D 52.a8D Dc5+ 53.Db4 Da1 Mat, zie diagram 2.
Partij in viewer:
9 maart: Waagtoren stunt met eerste overwinning
Een clubteam dat competitie speelt wil meestal graag hogerop en het liefst spelen in de hoogste klasse. In het schaken is dat de meesterklasse. Dus toen De Waagtoren uit Alkmaar vorig jaar na het aantrekken van een zekere grootmeester kampioen werd in de eerste klasse was het groot feest. Men verheugde zich op negen wedstrijden tegen de top van Nederland. Maar is het echt zo leuk? Voor de 19-jarige Tycho Bakker bijvoorbeeld? Vorig jaar had hij het verrassend goed gedaan en daarom mocht hij dit jaar weer in het eerste spelen, hoewel hij veruit de laagste rating van de meesterklasse heeft. Dat werd dus afzien voor hem. Een half punt haalde hij uit zijn eerste zes wedstrijden. Nog altijd meer dan zijn team: dat verloor alles. En dan moet je in de zevende ronde vanuit Alkmaar helemaal naar Zuid-Limburg. Een busje werd gehuurd, het werd een gezellige roadtrip met onderweg koffie en broodjes in Den Bosch, zo kwamen we redelijk goed uitgerust in Stein aan.
Voor Tycho zou het echter vast weer afzien worden, zwart tegen een sterke Fidemeester met ruim 300 ratingpunten meer. Nee hoor: hij won in 25 zetten! Zijn nonchalante reactie: “Ik heb eigenlijk een saaie middag gehad, ik heb niets hoeven te berekenen tijdens de partij.” Ook de rest van het team steeg boven zichzelf uit, de thuisploeg mocht zelfs niet mopperen dat het bij 3 ½ – 6 ½ bleef. Daarmee is het onderin opeens weer spannend geworden.
Bovenin is de spanning overigens veel minder geworden. Kennemer Combinatie en LSG Leiden stonden gedeeld bovenaan, maar waar de Haarlemmers nipt van Amstelveen wonnen, verloor LSG tegen het sterk opgekomen Groningen. En KC heeft een relatief licht programma met o.a. nog De Waagtoren. Op papier tenminste.
Een van de spelers van Waagtoren kon op de wedstrijddag niet spelen, maar ZL was zo sportief om vooruit spelen toe te staan. Hebben ze wellicht spijt van, want hun Duitse IM werd van het bord geveegd.
Frank van Tellingen – Christian Braun
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Pf6 4.e5 Pfd7 5.f4 c5 6.Pf3 Pc6 7.Le3 a6 8.Dd2 Le7 9.dxc5 Pxc5 10.Df2 Da5 11.0–0–0 Ld7 12.Kb1 Tc8 13.a3 Pa4 14.Pxa4 Dxa4 15.Ld3 b5
Zwart houdt zijn koning in het midden in de hoop zelf te kunnen aanvallen zonder aangevallen te worden. Dat blijkt te optimistisch.
16.c3 Pa5 17.Lc2 Dc4 18.Lb6 Pb7 19.Pd4 Tb8 20.Ld3 Dc8 21.f5
Alleen wit valt nu aan.
21…Pc5 22.Lxc5 Lxc5 23.Dg3 g6 24.fxg6 fxg6 25.Thf1 a5 26.b4
Wit houdt controle en voorkomt dat zwart b4 speelt.
26…Le7 27.Kb2 Da6 28.Df4
De witte dame komt via f7 of h6 binnen. De koning in het midden houden is niet goed uitgepakt voor zwart. Met een leuke slotcombinatie maakt wit het af.
28…Ta8 29.Df7+ Kd8 30.Lxb5! Lxb5 31.Pxe6+ Kc8
31…Kd7 32.Pc5+ verliest de dame.
32.Dxe7 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
23 februari: Tata Steel Challengers-group
Ondanks het verlies van twee van zijn zes eerste wedstrijden in het toernooi, kwalificeerde de 17-jarige Indiase grootmeester Leon Luke Mendonca zich voor het Masters-toernooi van volgend jaar door de Challengers-sectie te winnen met een hoge score van 9,5 uit 13. Mendonca verzamelde 6,5 punt in de laatste zeven ronden en versloeg gevaarlijke tegenstanders die halverwege het toernooi nog kansen hadden om de groep te winnen: namelijk Anton Korobov, Mustafa Yilmaz en Saleh Salem.
Met nog twee ronden te gaan had wereldkampioen junioren Marc’Andria Maurizzi een voorsprong van een vol punt op Mendonca na vier wedstrijden op rij te hebben gewonnen – de Franse jongeling was op dat moment de duidelijke favoriet om de titel te pakken.
In ronde 12 verloor Maurizzi, terwijl Mendonca met zwart een mooie overwinning boekte. In de slotronde won Mendonca ook en Maurizzi kwam niet verder dan remise, zodat Mendonna alleen op kop kwam. De jonge Belgische grootmeester Dardha werd gedeeld tweede samen met Maurizzi, ieder 9 punten. De Nederlandse grootmeester Erwin L’ Ami werd vierde met 8,5 punt samen met de Oekraïense grootmeester Korobov. Van de winnaar van de Challengers-group een mooie partij.
Mendonca – Yilmaz
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. d3 Pf6
De Italiaanse verdediging.
5. Lg5 d6 6. c3 h6 7 .Lh4 a6 8. 0–0 La7 9. Pbd2 g5
9. … De7 is de moderne voortzetting.
10. Lg3 Ph7 11. Kh1 0–0 12. a4 Kh8
De theorie geeft 12. … Df6 aan, de Turkse grootmeester Yilmaz heeft een nieuw idee in deze stelling, zoals blijkt uit het vervolg.
13. b4 h5 14. h3 h4 15. Lh2 g4 16. hxg4 Lxg4 17. De1 f5
Dit blijkt het idee te zijn van zwart, eerst moest die pion ontpend worden met Kh8 en de zet Df6 past hier niet in. De zwarte pionnenstorm blijkt weinig of geen effect te hebben. De gespeelde zet f5 geeft zwart een minscore. Het plan lijkt niet navolgbaar. Mendonca reageert juist op de andere vleugel en forceert een doorbraak
18. b5 Pa5 19. Pxe5 dxe5 20. Lxe5+ Pf6 21. f3 Pxc4 22. Pxc4 Lh5 23. Dxh4 Kg7 24. d4 Lg6 25. Dg5 Th8+ 26. Kg1 Th5 27. Df4 Dd7 28. Pe3 c5 29. Pd5 Tf8 30. b6 Lb8
31. Pxf6
De mooie slotzet verdient een plaatje. 31. … Txf6 32. Lxf6+ Kxf6 33. Dxb8 of 31. … Lxe5 32. Pxh5+ Lxh5 33. Dxe5 is totaal gewonnen. 1-0.
Partij in viewer:
Ter afsluiting van het Tata Steel toernooi een tweezet met de initialen van dit toernooi. Over enkele weken volgt de oplossing.
1 maart:
Een bekende schaakspeler van wereldklasse is Vasily Ivanchuk uit Lviv. Hij was drie keer de nummer twee van de wereld (1991, 1992 en 2007) en behaalde de FIDE-wereldkampioenschapsfinale van 2002. Hij heeft vele internationale toernooien gewonnen, waaronder de Tal Memorial, Linares, Biel, Gibraltar Masters en de M-Tel Masters.
Ivanchuk heeft een van de meest creatieve en onvoorspelbare speelstijlen. Hij heeft een unieke universele stijl, waarbij hij alles buitengewoon goed kan, maar ook een specifieke helderheid heeft voor fantasierijk spel en onverwachte offers. Hij lijkt de neiging te hebben om te spelen op posities met materiële onevenwichtigheden.
In de volgende wedstrijd tegen de tactische tovenaar, grootmeester Alexei Shirov ziien we Ivanchuk’s creativiteit en genialiteit. Na twintig zetten theorie in een scherpe variant van de Slavische verdediging, kwam Ivanchuk met een nieuwe zet, een interessant dameoffer 21. Dg7?! Laat deze partij in 1996 gespeeld zijn in het Tata Steel toernooi.
Na dit onverwachte offer is de positie volkomen onduidelijk en rommelig – het soort positie waar Shirov gedijt. Het was echter Ivanchuk die de materieel onevenwichtige positie nauwkeuriger speelt. Op zet dertig is het duidelijk dat de actieve toren en het paard van Ivanchuk de dame en toren van Shirov overmeesteren. Een paar zetten later geeft Shirov op in een verloren eindspel met zware stukken.
Ivanchuk – Shirov
21. Dg7!!?
Met dit dameoffer zorgde Ivanchuk voor een blijvend initiatef.
21. … Lxg7 22. fxg7 Tg8 23. Pxc5 d4 24. Lxd4! Dxd4 27. Tfd1 Dxb2
Shirov had beter 27. … Dxg7 kunnen spelen, al heeft Ivanchuk dan ook het beste spel.
28. Pd6+!
Beter dan 28. Txa7.
28. … Kb8 29. Tdb1 Dxg7?
Beter is 29. … Dd2 30. Pxc4 Dc3 31. Ta4 b3 32. Pa5 Dxg7 33. Txb3+ Kc8 34. Ta4+ al is dit niet simpel om dit met zwart te verdedigen.
30. Txb4+ Kc7 31. Ta6!
Dreigt beslissend 32. Tb7+ Kd8 33. Taxa7.
31. … Tb8 32. Txa7+ Kxd6 33. Txb8 Dg4 34. Td8+ Kc6 35. Ta1 1-0.
Partij in viewer:
Driezet
Driezet 1023 van de topproblemist Michel Marandyuk uit de Oekraine kan opgelost worden. Bespreking van dit mooie probleem volgt over enkele weken.
8 maart:
De oplossing van de tweezet ter ere van het Tata Steel -toernooi 2024, diagram 1022, is 1. d7! Wit dreigt met 2. d8P mat te zetten. Zwart kan nog wat uitrichten met zijn toren tegen de dreiging. Met 1. … Txc5 wordt veld d6 ongedekt, met 2. Dg6 mat wordt dit veld weer gedekt. Na 1. … Td5 dekt zwart het promotieveld d8, ook na deze zet komt 2. Dg6 mat. Met 1. … Te5 komt veld f6 vrij voor de koning en kan de dreiging dus niet, ook hier is 2. Dg6 mat en dekt daarmee gelijk veld f6. Zwart kan de dreiging ook pareren met 1. … Kf7, dan is 2. Dxf5 mat.
Na de vele afleveringen over het Tata Steel-toernooi wordt het weer hoog tijd de draad op te pakken van de serie over de rokade. Tweezet 1020 van Jaap Haring werd eind december ter oplossing aangeboden.
Een oplettende oplosser heeft bij het oplossen van dit probleem al gelijk gezien dat zowel de korte als de lange rokade mogelijk is. Laten we eens gaan kijken of de korte rokade (1. 0-0?) de oplossing is. Na 1. 0-0? dreigt er 2. Te1 mat, maak niet uit welke toren mat geeft. Na 1. … Lxf3 komt 2. Txf3 mat. Na 1. … Lxd3 is 2. Pg4 mat Als zwart 1. … Pd4 speelt, antwoordt wit met 2. Dc1 mat. Als zwart 1. … Pc3! speelt kan wit geen mat geven op de volgende zet. De oplossing is 1. 0-0-0! Er dreigt 2. Te1 mat. Nu komt er op 1. … Lxf3 2. Pc4 mat. Op 1. … Lxd3 heeft wit 2. Txd3 mat. Op 1. … Pd4 is 2. Dd2 mat en op 1. … Pc3 is 2. Db6 mat. We zien dus drie matveranderingen. Naast de korte rokade zijn er in dit probleem ook andere verleidingen waar de oplosser in de fout kan gaan. Als wit 1. Db4? probeert dan speelt zwart als weerlegging 1. … b6! Na 1. Lxe4? dreigt er 2. Pc4 en 2. Pg4 mat, zwart weerlegt met 1. … Dg8! Na 1. exd4? dreigt er 2. Dd2 mat, maar 1. … Dd8! Weerlegt dit. Tenslotte 1. Th4? met de dreiging 2. Lxf4 mat wordt weerlegt met 1. … Df8!
Tweezet 1024 kan opgelost worden. Over twee weken volgt de uitleg:
24 februari: De last van de wereldtitel
Toren g6!!? De commentatoren staan versteld. Met slechts een minuut op de klok gaat Ding Liren remise uit de weg in een hoogst onduidelijke stelling. Zijn dapperheid wordt beloond. Tegenstander Ian Nepomniachtchi raakt snel de draad kwijt en Ding koerst af op de wereldtitel.
Inmiddels is een nieuw hoofdstuk aangebroken voor de Chinese wereldkampioen. Lange tijd leek hij zelfs compleet van de kaart verdwenen. Naar verluid was hij ziek en kampte hij met mentale problemen. Dat deze problemen nog niet voorbij zijn is evident. In Wijk aan Zee maakte hij bijzonder weinig indruk, maar zijn optreden in Wangels was ronduit desastreus. Je zou vermoeden dat het Fischer Random format zonder openingsvoorbereiding hem wel zou liggen, maar hij kwam er niet aan te pas. In 13 partijen maakte hij slechts drie halfjes en alle andere partijen gingen verloren.
Dat de wereldtitel een last met zich meebrengt wordt zichtbaar. Ineens klinken er geluiden als: ‘Dit is de slechtste wereldkampioen ooit!’. Deze toetsenbordpiraten zijn vermoedelijk wel even vergeten dat Ding ten tijde van zijn match om het wereldkampioenschap nog de derde plek op de wereldranglijst vertegenwoordigde.
Ondertussen zit ook de wereldschaakbond FIDE met een hoofdpijndossier. Want wat moeten zij nou doen met de opkomst van het Fischer Random format? Is het tijd voor een apart rating systeem? Wat is de wens van de amateur? De invloed van de computer is weliswaar een probleem op topniveau, maar op amateurniveau is er nauwelijks sprake van negatieve effecten.
Goed, terug naar de wereldkampioen. Hoe goed hij kan schaken, liet hij in 2017 zien in de Chinese competitie.
Bai Jinshi – Ding Liren
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.Pf3 0-0 5.Lg5 c5 6.e3 cxd4 7.Dxd4 Pc6 8.Dd3 h6 9.Lh4 d5 10.Td1 g5!?
Met natuurlijke zetten heeft zwart de openingsproblemen eenvoudig opgelost. Ding probeert nu het initiatief te grijpen.
11.Lg3 Pe4 12.Pd2 Pc5 13.Dc2 d4! 14.Pf3 e5 15.Pxe5
15…dxc3!?
Ding heeft altijd bravoure in zijn spel gehad. Hij offert hier de dame!
16.Txd8 cxb2+ 17.Ke2?
Een grote fout. Met 17.Td2 had wit de zaak nog onder controle kunnen houden.
17…Txd8 18.Dxb2 Pa4! 19.Dc2 Pc3+ 20.Kf3
De zwarte compensatie is enorm. Ding heeft een extra toren en paard in ruil voor de dame, en bovendien staat de witte koning zeer onveilig. Ding komt nu met een van de meest verbluffende aanvalsreeksen ooit.
20…Td4!!
De toren is natuurlijk taboe vanwege het familieschaak en zwart dreigt nu mat.
21.h3 h5! 22.Lh2 g4+ 23.Kg3 Td2!!
Met immense precisie worden de witte stukken naar ongunstige velden gejaagd.
24.Db3 Pe4+ 25.Kh4 Le7+! 26.Kxh5
26…Kg7!
Alle stukken moeten meedoen. Het matnet rond de witte koning sluit zich.
27.Lf4 Lf5 28.Lh6+ Kh7 29.Dxb7 Txf2 30.Lg5 Th8!
Mat is onafwendbaar.
31.Pxf7 Lg6+ 32.Kxg4 Pe5+!
Na 33.Pxe5 Lf5+ 34.Kh5 Kg7+ gaat het mat. 0-1 Een van de mooiste partijen van dit millennium
Partij in viewer:
2 maart: Ernst vertelt over het secondantenschap
Jaarlijks organiseert het Max Euwe Centrum een Tata-instuif om terug te blikken op het schaaktoernooi in Wijk aan Zee. Ditmaal vond deze bijeenkomst plaats in het Groningse Denksportcentrum, waarbij de in Damwoude geboren schaakgrootmeester Sipke Ernst vertelde over het secondantenschap. Ernst was ook dit jaar weer als secondant aanwezig om Jorden van Foreest bij te staan, die actief was in de hoogste groep.
Ernst vertelt dat het secondantenschap nogal eens onderschat wordt. Je zou misschien verwachten dat je met de moderne schaakcomputers alleen maar op de spatiebalk hoeft te drukken (waarmee de beste zet automatisch uitgevoerd wordt), maar er komt in de praktijk toch echt meer bij kijken. Het vak van de secondant is de laatste decennia wel enorm veranderd. In het verleden moesten secondanten alle varianten zelf uitdokteren, waardoor er geregeld zeer belangrijke voortzettingen over het hoofd werden gezien.
Toch kan het uit tegenwoordig nog steeds behoorlijk misgaan, waarbij Ernst een fragment laat zien van de partij Abdusattorov-Van Foreest. Van Foreest speelde een riskante variant tegen het Italiaans, waarbij zijn Oezbeekse tegenstander bijzonder goed voorbereid was. Abdusattorov koos voor een interessante ongebruikelijke voortzetting die bij Ernst en Van Foreest niet op de radar kwam. Van Foreest reageerde verkeerd, de korte rokade werd verhinderd en de Oezbeek won een miniatuurtje.
Ook de manier waarop secondanten aan het werk zijn is opmerkelijk. Zo wordt gebruikgemaakt van zogenoemde ‘cloud engines’: tegen een kleine vergoeding kun je via het internet computerkracht inhuren. Bovendien worden tegelijkertijd een klassieke schaakengine zoals Stockfish en een op kunstmatige intelligentie gebaseerde engine als Leela gebruikt, omdat deze stellingen net een beetje anders evalueren.
Voor zijn beroemde koningswandel tegen de sterke Indiase Pentala Harikrishna in het Tata Steel toernooi van 2012 won Ernst destijds de schoonheidsprijs.
Sipke Ernst-Pentala Harikrishna
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3 Le7 5.Lg5 h6 6.Lh4 0–0 7.e3 Pe4 8.Lxe7 Dxe7 9.Tc1 c6 10.h4!?
Deze agressieve aanpak tegen de Lasker variant kwam in 2012 net in opkomst en kreeg later de nodige volgelingen.
10… Td8 11.g4 c5 12.g5 Pc6 13.gxh6 Df6 14.hxg7 cxd4 15.Pxe4 dxe4 16.Pxd4 Dh6 17.Tg1 Pxd4 18.exd4 e3 19.Ld3 f5 20.d5
Beide spelers hebben de openingsfase sterk gespeeld. De stelling is zeer scherp, aangezien de koningen behoorlijk op de tocht staan. Zwart gaat nu in de fout.
20…exd5?
Zwart had op f2 en vervolgens op h4 moeten slaan, waarmee hij eeuwig schaak had kunnen forceren.
21.Df3! Le6?! 22.Dxe3 f4 23.De5 Te8 24.Kd2! Lf7 25.Dg5 Db6 26.Df5
Ineens moet ook de zwarte koning zich ernstig zorgen maken.
26…Dxb2+ 27.Kd1 Te4
Zwart wordt gedwongen tot een wanhoopsoffer, maar Ernst speelt het subliem uit.
28.cxd5! Tae8 29.Lxe4 Dd4+ 30.Ld3 Lh5+ 31.Kc2! Da4+ 32.Kb2 Db4+ 33.Kc2 Da4+ 34.Kd2 Da5+ 35.Tc3 Dxa2+ 36.Tc2 Da5+ 37.Tc3 Da2+ 38.Lc2 Te2+ 39.Kd3 Da6+ 40.Tc4 Da3+ 41.Tc3 Da6+
42.Kd4!
De uitweg is naar voren!
42…Td2+ 43.Ke5 De2+ 44.Kf6 1–0
Na liefst 10 koningszetten heeft Ernst een veilige haven gevonden aan de overkant van het bord, om een nieuw leven te beginnen.
Partij in viewer:
9 maart: Subliem staaltje Drents jeugdtalent
De maand februari was zeer productief. Veel schakers hebben honderden punten aan hun rating mogen toevoegen. Daar hebben ze echter niet hard voor hoeven te werken. De wereldschaakbond FIDE heeft besloten om alle spelers met een rating onder 2000 een aangepaste hoeveelheid ratingpunten cadeau te doen. Deze maatregel is ingevoerd om ratingdeflatie tegen te gaan. Ook de Nederlandse schaakbond heeft deze maatregel overgenomen in de landelijke schaakratings.
Wat is ratingdeflatie? De gemiddelde schaakrating is niet stabiel. Over het algemeen worden schakers tijdens hun loopbaan sterkere spelers, waardoor hun rating toeneemt. Op het moment dat een speler met pensioen gaat met een hogere rating dan dat hij of zij begon, dan verdwijnen er ELO-punten uit het systeem. Hiervoor zijn al mitigerende maatregelen bedacht, zoals de variabele k-factor. Dit is een vermenigvuldigingsfactor die bepaalt hoeveel ratingwinst of ratingverlies een bepaalde overscore of onderscore oplevert. Op deze manier pakken snelstijgende jeugdspelers niet teveel rating af van andere spelers, omdat ze sneller op hun ware niveau terechtkomen.
Toch is het effect van deze mitigerende maatregel onvoldoende. Mocht u enkele teamgenoten hebben waarvan hun schaakrating de laatste jaren behoorlijk is gekelderd, dan is dit zeker niet alleen te wijten aan ouderdom! Er is wel degelijk sprake van ratingdeflatie, wat betekent dat je niveau moet toenemen als je je rating wilt handhaven. Het is toepasselijk dat de FIDE de ratingimpuls daags na de ‘schrikkeldag’ doorvoert. Voor mij is het niet ondenkbaar dat over een paar jaar een nieuwe correctie zal moeten worden doorgevoerd als de onderliggende oorzaken onvoldoende worden aangepakt.
Over snel-stijgende jeugdtalenten gesproken: de 18-jarige Loek van der Hagen uit het Drentse dorpje Annen wist zijn rating dit seizoen met meer dan honderd punten te verhogen, waardoor de meestertitel in zicht komt. Dit weekend maakte hij opnieuw indruk met een overtuigende zege in de meesterklasse. Van der Hagen had daarmee een belangrijk aandeel in de verrassende 6-4 zege van Groningen Combinatie op het Leidse LSG.
Loek Van der Hagen-Thomas Willemze
1.e4 c6 2.Pc3 d5 3.Pf3 dxe4 4.Pxe4 Pf6 5.De2 Pa6 6.d4 Pxe4 7.Dxe4 Dd5 8.Dxd5 cxd5 9.Pe5 Pb8 10.Lb5+ Pd7 11.h4!? f6 12.Pxd7 Lxd7 13.Ld3 Tc8 14.Lf4 Kf7 15.h5!
Tot zover had Van der Hagen het thuis allemaal nog bekeken. Het is opmerkelijk dat hij zijn ervaren opponent opzoekt in het eindspel, maar Van der Hagen vertrouwt op zijn eigen kwaliteiten en heeft hier wel een plusje.
15…a6 16.a4! e6 17.Kd2 Te8 18.The1 g5 19.Lh2 Tc8 20.c3 g4 21.Lf4 Le7 22.b4 f5 23.a5 Thg8 24.Teb1!?
De witte stelling speelt prettiger, maar hoe boekt hij vorderingen?
24…Ta8? 25.b5!
De doorbraak komt op de damevleugel.
25…axb5 26.Lxb5 Lc8 27.Lc7 Ld8 28.Lxd8 Txd8 29.Ke3 Kf6 30.Kf4 Ta7 31.Ta3 h6 32.Taa1!?
Dit is geniaal gespeeld. Nu …h6 is uitgelokt verplaatst wit het spel naar de koningsvleugel. 32…Td6?!
33.f3!
IJzersterk. Wit breekt de koningsvleugel open en start een mataanval. Ineens staan alle zwarte stukken misplaatst.
33…gxf3 34.gxf3 Ld7 35.Lxd7! Txd7 36.Tg1 Tc7 37.Tg6+ Kf7 38.Tag1 Txc3
Zwart heeft zelfs tijdelijk even een extra pion in dit dubbele toreneindspel, en toch staat hij hopeloos verloren. Wit voltooit nu de mataanval:
39.Tg7+ Kf8 40.Tg8+ Kf7 41.T1g7+ Kf6 42.Th7 1–0
Een subliem staaltje eindspeltechniek!
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
In de rubriek van Henk Prins van 1 maart ontbreken in de tekstversie van de partij Ivanchuk-Shirov na 23 … d4 de zetten 24 en 25. 24 Lxd4 is met inlassing van die zetten dus 26 Lxd4.
Henk somt een aantal toernooizeges van Ivanchuk op. Aan dat rijtje mogen we het Hoogovenstoernooi van 1996, waar deze (geweldige) partij werd gespeeld, toevoegen.
Mooi Hans, je artikel over professor van Hulst die tot op zeer hoge leeftijd goed bij zijn hoofd bleef. Zijn moed en helderheid moeten voor allen die hem gekend hebben inspirerend zijn geweest
Dezer dagen wordt in Rusland een poppenkast opgevoerd met als doel Poetin legitimatie te geven. Eén van de mannen die hem daarbij helpen is de voorzitter van de FIDE, Arkady Dvorkevich. Ik zou je artikel nog meer gewaardeerd hebben als je de vinger had gelegd op het schreeuwende verschil tussen de moed en het verzet van van Hulst en de labbekakkerige manier waarop de schaakwereld accepteert dat ze stilzwijgend mede verantwoordelijkheid draagt voor de acceptatie van een abject oorlogszuchtig regime.
Maar ja, misschien ben ik zelf al niet meer goed bij mijn hoofd(sic!) om te verwachten dat schakers in iets anders geïnteresseerd zijn dan schaken.
Ik kan me herinneren dat er jaren geleden een ingezonden brief in de Volkskrant stond over dat die holocaust wel heel erg was, maar wist iedereen wel dat er dagelijks een holocaust op onschuldige dieren plaatsvond? Zoiets.
Ik twijfel niet aan je verstand, Wim, maar wel aan je gevoel voor verhoudingen.
Frits, ja soms hoor je dat. Erg lang terug, de dierenpartij zat nog in de boerenkool, had Robert Long het al over de bio-industrie als holocaust. ‘Varkenssector is Dachau’. www.trouw.nl/voorpagina/robert-long-varkenssector-is-dachau~b3af46ff/
Er bestonden nog geen socials, maar er was zeer veel ophef – die ik niet ga googlen.
Het is de oude traditie van shockeren, in Nederland welbekend.
Bestaat die politici groep bij Hoogovens eigenlijk nog steeds?
Nee, al wat jaren niet meer. Hangt van toevalligheden af he… wie schaakt er onder hen enz. En er was corona…
Dank Renzo! Ik dacht die groep ook al enige jaren te missen. Missen als in waar is de groep gebleven, niet als in jammer dat de groep niet meer bestaat.
Je kunt als auteur nooit aan ALLES en ALLE facetten aandacht schenken in een stuk, Wim. Al helemaal niet als het in een medium is, dat voorgeschreven lengtes heeft.
Zodoende kun je een andere auteur ook niet gaan voorschrijven en zelfs niet adviseren waar-ie het over moet hebben.
Ik krijg zelf dit soort opmerkingen ‘heb het daar en daar over’. Ook geregeld:
Mijn standaardantwoord: ‘Doe ik niet. Ik ben te dom om over dat onderwerp te schrijven/weet er weinig van.’
Filatov (vz Russische schaakbond), Sjojgoe (minister van defensie en bestuurslid Russische schaakbond), Peskov (voorlichter Kremlin en bestuurslid Russische schaakbond), Dvorkovich (voormalig Kremlin kopstuk, bestuurslid Russische schaakbond en voorzitter FIDE). Het is de entourage rond Poetin die we echt wel mogen vergelijken met de schurken rond Hitler… Over verhoudingen gesproken.. Of niet soms meneer Fritschy?
Heb je de rubriek van Hans Ree van 1 maart met de titel ‘Een duivelspact in Moskou‘ bekeken?
Zeker.
Wat wil je nou precies bereiken, Wim?
Als ik eraan kan bijdragen dat ‘we’ een abnormale situatie -we zijn aangesloten bij de enige internationale sportbond die gekaapt is door het Kremlin- niet stilzwijgend (en onbewust) als normaal beschouwen, dan zal me dat een lief ding zijn.
De KNSB heeft de kandidatuur van Dvorkovich niet gesteund. Zonder succes. Wat dan, de FIDE verlaten? Een nieuwe bond oprichten?
Als je alleen nieuwe informatie zou aandragen, prima. Maar je naald blijft maar in dezelfde groef hangen: hoe kom je erbij dat schakers in niets anders geïnteresseerd zijn? Waarom zouden columnisten bij elke gelegenheid jouw standpunt moeten uitdragen? En dan blijkbaar zonder zelfs de geringste nuance? Zouden sommige (of misschien wel iets meer dan sommige) schakers wel wat ernstiger bedreigingen zien dan de voorzitter van een kleine sportbond, bijvoorbeeld dat 30 procent van de Nederlandse bevolking op partijen stemt die op zijn best de steun aan Oekraïne willen verminderen? En welk gedeelte van die 30 procent zou zich überhaupt bewust zijn van het bestaan van een wereldschaakbond, laat staan weten wie de president ervan is? En zo zou ik nog wel even door kunnen gaan. Windmolens, Wim.
Tja, ‘we’ hebben tegen D. gestemd en gaan over tot de orde van de dag. Laat dat nu precies zijn waaraan ik me stoor. Karjakin, de nummer 12 van de wereld, is vanwege zijn propagandistische activiteiten even in de ban gedaan door de FIDE toen D. herkozen moest worden. Intussen zijn zijn teksten en activiteiten alleen maar giftiger geworden. Hij verschijnt regelmatig aan het front en gisteren was hij in Donetsk om de illegale presidentiële verkiezingen daar te steunen. De ethische commissie van de FIDE is blijkbaar buiten werking gesteld. En de westerse schaakbonden inclusief onze eigen KNSB doen er het zwijgen toe.