Recensie: 100 Tactical Patterns You Must Know + Werkboek
U kent Frank Erwich vast wel van eerdere boeken met tactische opgaven. Deze keer bekijkt de auteur het van een wat andere kant. Hij schreef twee boeken boordevol met tactische verwikkelingen en ordende deze op 100 patronen. Daarbij is hij bepaald niet over één nacht ijs gegaan. Het moet een enorme klus geweest zijn om al deze tactische fragmenten op te zoeken en te ordenen. Wat voor de lezer overblijft is een rijk scala aan allerhande tactische patronen die hij in zijn eigen partijen kan tegenkomen.
Het materiaal is verdeeld over twee boeken. In het eerste boek “100 Tactical Patterns You Must Know” maakt de lezer kennis met de 100 tactische patronen verdeeld over 12 hoofdstukken. Het is een leerboek. Het tweede boek is een typisch werkboek met ruim 500 opgaven.
Het leerboek
Als u het woord leerboek leest zou dat associaties kunnen oproepen van ‘saai’. Maar dat is het boek zeer zeker niet. Ik ben er in gaan lezen en begonnen met de voorbeelden te bekijken. Het leuke is dat u afhankelijk van uw kennis en ervaring vast en zeker nieuwe patronen leert en al bekende patronen kunt opfrissen.
De patronen zijn per hoofdstuk logisch geordend. In elk hoofdstuk bespreekt Frank de toepasselijke patronen en de bijbehorende voorbeelden. Hij laat ook zien hoe de verdediger er mee omgaat en wanneer een patroon niet werkt. Wat ik ook heel fijn vind is dat elk hoofdstuk wordt afgesloten met flashcards zodat de lezer de belangrijkste patronen nog een keer helder in zich kan opnemen of even terugzoeken. Dezelfde flashcards komen terug in het opgavenboek. Alleen dan vindt de lezer ze telkens aan het begin van een hoofdstuk.
Een ander leuk aspect is dat het me lukte bij verreweg de meeste voorbeelden niet alleen mijn patroonherkenning te oefenen (en leren), maar ook lekker kon oefenen met uit mijn hoofd calculeren. Veelal lukte het me om vanaf het uitgangsdiagram de zetten uit mijn hoofd te volgen. Lukte het niet helemaal? Dan was er de hulp van extra diagrammen. Het betekent zeer zeker niet dat het simpele voorbeelden zijn. Er is een grote variatie van redelijk makkelijke tot pittige voorbeelden. En dat niet alleen. Ook verdedigende aspecten komen aan bod. Tijd dus voor enkele voorbeelden.
Patroon 13: de dame + paard aftrekaanval
De volgende stelling ontstond in een partij tussen Arthur Howard Williams en Charles Morris (Skopj 2015). Wit is aan zet.
Patroon 21: ruimen met dame en loper
Alles komt voorbij. Hieronder vindt u een amusant voorbeeld van wederzijdse schaakblindheid van bepaald niet de zwakste spelers.
Patroon 38: het gepende paard met aanval wegspelen
Uiteraard bent u dergelijke patronen vast wel eens in uw eigen partijen tegengekomen.
Bij patroon 58: de dame naar de hoek lokken en insluiten
U herkent hem vast wel: dit is een Karlsbad-structuur (zoals enkele voorbeelden hierna). De Karlsbad kan voortkomen uit diverse openingen. Zoals het damegambiet, maar ook met verwisselde kleuren via bijvoorbeeld de Caro-Kann. Dat ik enkele qua structuur op elkaar lijkende voorbeelden heb gekozen, is niet helemaal toevallig. Ik kwam ze tegen in het boek en het leek me interessant om de bekijken wat de verschillen in de praktijk betekenen. Wit laat zich verleiden tot Pxd5. Wat volgt is uitermate boeiend.
Patroon 63: de Rubinstein valstrik
Het is gebruikelijk om openingen en tactische vondsten te noemen naar sterke spelers die ze met succes hebben toegepast. Maar in dit geval is het tegenovergestelde het geval. Akiba Rubinstein, een van de beste spelers van zijn generatie, trapte twee keer in dezelfde valstrik binnen een periode van 2 jaar. Eerst in 1928 tegen de toekomstige wereldkampioen Max Euwe en later tegen de regerende wereldkampioen Alexander Aljechin. Kijk wat hem overkwam.
Ook bij het schaakspel is het niet alles goud wat er blinkt. Zie de volgende stelling. Die is vrijwel identiek aan de stelling waarin Rubinstein de mist in ging. Er is slechts een detail anders: beide spelers hebben nog niet gerokeerd. Dat maakt een saillant verschil.
Dergelijke tactische patronen hebben regelmatig meerdere facetten. Onderstaande stelling lijkt in een aantal opzichten op de stellingen die we eerder hebben gezien. Met één groot verschil: er staat nu een zwart paard op f6. Nemen op d5 slaat dan ook nergens op. Maar daarmee is niet alles gezegd.
Patroon 93: offeren op f2/f7 om een paardensprong mogelijk te maken
Ook deze heb ik meerdere malen in eigen partijen kunnen spelen. Het is een patroon waar we met beide kleuren rekening moeten (blijven) houden.
Het is niet alles goud wat er blinkt met offeren op f7. In het volgende voorbeeld heeft wit niet de ontsnappingsmogelijkheid via b6. Er is nog een belangrijk verschil: de dame kan ontsnappen naar g6 en daardoor tegenspel ontwikkelen.
Dit is slechts een zeer beperkte greep uit de talloze voorbeelden. U vindt zoals u aan de voorbeelden vast al hebt gezien partijfragmenten van hele sterke spelers en ook clubspelers. Ook de datering is lekker gemixt. Uiteraard komt u, zoals ik, in het boek met enige regelmaat bekende voorbeelden tegen. Dat mag de pret uiteraard niet drukken. Kortom: het boek bevat een rijke schakering aan stellingen en is daarom bijzonder interessant en leerzaam.
Workbook
Bij de voorbeelden uit het leerboek vond u meteen de uitwerkingen. Dat is precies zoals men de boeken heeft gestructureerd. U komt in het leerboek dan ook geen opgaven tegen waarbij de uitwerking verborgen is of op een andere plek in het boek is uitgewerkt. Dat hoeft de lezer er natuurlijk niet van te weerhouden om eerst zelf te bedenken wat er in een stelling aan de hand is. U kunt de oplossing even afdekken en dan zelf gaan puzzelen.
Voor de “echte” puzzels moet u dus in het werkboek zijn. Daarmee kan de puzzelaar enthousiast aan de slag. De structuur van de hoofdstukken is dezelfde als in het leerboek. De flashcards komen ook weer tevoorschijn. Deze keer aan het begin van elk hoofdstuk. Daardoor kan de lezer zich prima oriënteren. Hier beperk ik me tot enkele relatief eenvoudige voorbeelden. Elk hoofdstuk begint met de opgaven en daarna de uitwerkingen.
Hoofdstuk 5: elimineren van de verdediging
Belenki – Pirogov (Moskou 1958)
Hoofdstuk 8: promotie
Partij: Patrick Zeibel (2448) – Wiede Fridrich (2302) – Erfurt (aangepast) 2016
Hoofdstuk 9: defensieve wapens
Partij: Jan Timman (2571) – Dimitri Reinderman (2581) – Wijk aan Zee 2012
Hoofdstuk 12: aanvalswapens
Partij: Anthony Miles (2510) – Walter Browne (2550) – Luzern Olympiade 1982
Als u het bij dit laatste voorbeeld moeilijk vindt om de varianten te volgen, kunt u hier klikken en de volledige oplossing bekijken.
U vindt hier bewust enkele kortere voorbeelden omdat het wat lastig is om deze overzichtelijk te verwerken. Het beeld is hopelijk wel duidelijk: beide boeken herbergen een schatkamer aan vaak fraaie tactische wendingen. Door de prima structuur, het duidelijke overzicht en de flashcards zijn beide boeken bijzonder leerzaam. Kortom: een aanrader!
100 Tactical Patterns You Must Know
- Auteur: Frank Erwich
- Publicatiedatum: 20 augustus 2024
- Aantal pagina’s: 347
- Uitgever: New In Chess
- ISBN: 978-90-833877-2-7
- Sample Pages
- Paperback: € 24,95
- eBook: € 19,95
- Bestellen…
The 100 Tactical Patterns You Must Know Workbook
- Auteur: Frank Erwich
- Publicatiedatum: 20 augustus 2024
- Aantal pagina’s: 336
- Uitgever: New In Chess
- ISBN: 978-90-833877-4-1
- Sample Pages
- Paperback: € 24,95
- eBook: € 19,95
- Bestellen…
Mooie voorbeelden!
Patroon 58 moet denk ik de koningIN naar de hoek lokken en insluiten.
Helemaal gelijk! Iemand anders had me er ook al op geattendeerd. Is hersteld. 😁