Gespot 60: Een lange zit

16 februari 2014 21:39 Herman Grooten 20

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Tegenwoordig kom ik steeds meer gevallen tegen van eindspelen die mishandeld worden vanwege het feit dat een speler zijn zetten moet afraffelen omdat hij geplaagd wordt door een soort ‘permanente tijdnood’. In veel toernooien, maar ook in de KNSB-competitie en bekerwedstrijden wordt met de zogenaamde bonustijd (increment) gespeeld. Met de intrede van sterke schaakprogramma’s, tablebases e.d. is het afbreken van partijen afgeschaft omdat het anders geen gevecht van ‘speler tegen speler’ meer zou worden. Heel begrijpelijk, maar het uitvluggeren blijkt niet bepaald positief voor de kwaliteit van de zetten aan het eind van de partij. Mooi opgebouwde partijen worden bij de technische afhandeling vaak verziekt omdat een speler onder druk van de klok zich de nodige fouten permitteert. Gelukkig ontworstelen toppers als Carlsen en Kramnik zich nog af en toe aan het tijdnoodvirus en trakteren zij het publiek op fenomenale eindspelbehandelingen.

Maar voor het vertrouwd raken met eindspelprincipes en voorbeelden van weergaloze eindspelprestaties moeten we toch vaak decennia terug. Eindspel leer je voor een deel ook in de praktijk of door mee te kijken met partijen die op een of andere manier je aandacht trekken. Zo werd ik altijd zeer geïmponeerd door mijn vroegere clubgenoot IM Peter Scheeren. Die had zich als sterke jeugdspeler al veel eindspelprincipes eigen gemaakt door er systematisch aan te werken. Daar plukte hij in veel van zijn partijen de vruchten van. Een zeer memorabel eindspel staat me nog goed voor de geest. De Eindhovense schaakvereniging had in 1984 de landstitel in de toenmalige hoofdklasse weggekaapt voor de neus van grootmacht Volmac/Rotterdam. Het gevolg was dat wij Europa Cup mochten spelen. Dat was alleen weggelegd voor de landskampioen en het werd nog niet – zoals nu – gespeeld in een toernooi. Er werd geloot en dan kon je ofwel een uit- of een thuiswedstrijd spelen aan zes borden over twee ronden. Ik heb daar in mijn column 50 Capriolen in een obscuur eindspel al over geschreven.

Lees meer >

Studie van het Jaar 2012

15 februari 2014 11:25 Harold van der Heijden 0

De Wereldfederatie van Schaakcomponisten maakt ieder jaar een keuze uit vele inzendingen teneinde een niet al te ingewikkelde eindspelstudie toegankelijk te maken voor het grote publiek. De studie moet een snaar raken bij schakers van ongeacht welk niveau en moet hen meer bekend maken met eindspelstudies.

Eindspelcomponisten werden uitgenodigd één studie aan te bevelen (hetzij van henzelf of van anderen), welke studie in 2012 hetzij bekroond was, hetzij gepubliceerd in een tijdschrift.

Een internationale jury van eindspelexperts (David Gurgenidze, Oleg Pervakov, Gady Costeff, Ilham Aliev en Harold van der Heijden) beoordeelden ieder afzonderlijk in totaal 24 inzendingen. (ranglijst en alle studies)

De winnaar was:

Yochanan Afek
J. Timman-60 Jubilee tourney 2012
Tweede prijs
Studie van het Jaar 2012
Lees meer >

Leren combineren 6

12 februari 2014 18:57 Herman Grooten 0

Deze nieuwe rubriek is primair geschreven voor minder geoefende clubschakers, waarin de beginselen van het combinatiespel centraal wordt gezet. Aan de hand van enkele instructieve voorbeelden wordt benoemd waar men op kan letten tijdens een partij. Dit alles met een knipoog naar de Stappenmethode, waar grotendeels de terminologie en andere aspecten aan ontleend zijn. En uiteraard kan men meteen wat gaan oefenen. Veel plezier!

Inleiding

Het ultieme doel in het schaakspel in het matzetten van de vijandelijke koning. Het mechanisme om op een leeg bord de vijandelijke koning met koning en dame of koning en toren mat te zetten, zal iedereen die de spelregels geleerd heeft, snel machtig worden. Moeilijker is om het mat te herkennen op een vol bord met stukken. Dat kan aangeleerd worden door verschillende matbeelden te bestuderen. Dit blijkt een erg nuttige oefening te zijn, omdat men zo spelenderwijs leert te zoeken naar logische verbanden. Door het samenspel te bekijken tussen de stukken die de vijandelijke koning matzetten, oefent men de in het schaakspel de o zo essentiële patroonherkenning.

Dat had de Hongaar Laslo Polgar, toen hij zijn dochters groot-bracht met het schaakspel, ook bedacht. Op de wand van de slaapkamer van de drie zusjes hing vader Polgar wekelijks een groot aantal diagrammen op met voornamelijk matbeelden. Later zijn deze diagrammen in een boek verschenen waarbij iedereen zelf mag proberen te zoeken naar het bewuste matmotief. Een voorbeeld hiervan.

Lees meer >

Gespot 59: ‘Het witveldige Beest’

10 februari 2014 7:45 Herman Grooten 0

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Ik weet dat er schakers zijn die een enorme voorkeur hebben voor een bepaalde kleur velden. Spelers die het Konings-Indisch spelen met zwart houden heel erg van de zwarte velden. In Nederland loopt een grootmeester rond, waarvan mij is opgevallen dat hij een zekere voorliefde heeft voor de witte velden.

Het is Sergey Tiviakov, die vooral zijn openingsrepertoire lijkt te hebben opgebouwd rondom de witveldige loper. Zo speelt hij na 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 een systeem waarin hij zeer zorgvuldig is op bovengenoemde loper. De meest agressieve aanpak laat aan zich voorbij gaan. Nee, hij bergt die loper na 3… Lc5 4. c3 Pf6 5. d3 d6 met 6. Lb3 liefst zo snel mogelijk op.

In de hoop dat hij die witte velden later in de partij kan openbreken om de loper een hoofdrol te laten spelen. Stiekem is in dit type Italiaanse stellingen ook veld f5 (niet toevallig ook een wit veld!) een mooi streven om daar een paard te nestelen.

In een andere opening, de Caro Kann, heeft Tiviakov ook een systeempje in petto dat wel bij hem past. Zelf moest ik door schade en schande ondervinden hoe sterk die witveldige loper kan worden in de variant na 1. e4 c6 2. d4 d5 3. Pd2 dxe4 4. Pxe4 Lf5 5. Pg3 Lg6 6. Ph3 e6 7. Lc4. Een blik in de database levert op dat ik niet zijn enige slachtoffer ben geweest in deze variant. Niemand minder dan Jan Timman en Robin van Kampen gingen er tegen hem onderdoor. En niet geheel toevallig speelde ook die witte loper een hoofdrol.

Vandaar dat ik die loper na deze inleiding maar even een bijnaam zal geven: ‘Het witveldige Beest’.

Lees meer >

Flessentrekkerij in Zeeland

7 februari 2014 18:18 Herman Grooten 0

Op de laatste druiligere donderdag van januari toog het bekerteam van Stukkenjagers naar Oost-Souburg om het aldaar op te nemen tegen de plaatselijke schaakvereniging. Niet veel verenigingen kunnen zeggen dat ze een eigen clublokaal hebben, maar bij SK Souburg is dat wel het geval. Daar zijn ze met recht trots op. De bardiensten worden door de mensen zelf bemand. Op deze avond kreeg de omzet een enorme impuls omdat wij Bram van den Berg in het team hadden.

De tocht vanuit Tilburg verliep voorspoedig, mede omdat onze chauffeur het niet zo nauw nam met de snelheidsvoorschriften. Parkeren dichtbij het clubgebouw leek een probleem te worden, maar ook daar had onze chauffeur een goede oplossing voor bedacht. Hij zag een plekje, vlak achter een rij auto’s, maar half voor een garage waar een karretje voor stond. Dat karretje kon overigens zonder problemen eruit gemanoeuvreerd worden, dus werd er niet gedraald en kon iedereen uitstappen.

Lees meer >

Begrijp wat u doet: Gambiet 6: Het Staunton gambiet

2 februari 2014 20:11 Herman Grooten 2

Gambiet 6: Het Staunton gambiet

Het Hollands is altijd een populaire opening geweest. De term ‘Hollands’ is overigens afkomstig uit de kingen van de wat cynische Britten over deze opening. Met hun uitdrukking ‘Double Dutch’ wordt duidelijk dat de Engelsen een wat denigrerend oordeel over dit systeem vellen.

Waarom de opening veel aanhangers kent, heeft vooral te maken dat zwart in de meeste gevallen zelf het systeem (of dat nu de Leningrader met … g6 of de Stonewallopstelling is) kiest en dus in stellingen terecht kan komen die hij van te voren heeft bestudeerd. Dat heeft veel voordelen en daarbij is de opening natuurlijk niet zo slecht als de Britten ons willen doen geloven. Een van hen, de sterke Engelse IM Robert Bellin, heeft zelfs een uitgebreide manual getiteld ‘Winning with the Dutch’ geschreven.

En als topspelers zoals Mikhail Gurevich, Nigel Short, Artur Yusupov en uit ons land Friso Nijboer en de huidige Nederlandse kampioen Dimitri Reinderman in deze opening brood zien, kan hij toch niet al te slecht zijn. Want als sterke spelers een opening spelen, volgen clubschakers snel. Een reden te meer om een verrassingswapen klaar te hebben liggen, waarin de witspeler het spel dicteert en voor de verandering niet degene die de opening mocht kiezen. Een ideale bestrijdingswijze is dan ook het Stauntongambiet.

Lees meer >

Van Wely klopt op de valreep winnaar Aronian!

26 januari 2014 22:23 Herman Grooten 6

Natuurlijk had hij het toernooi al gewonnen. En natuurlijk was de druk weggevallen in de laatste ronde van het Tata Steel Masterstoernooi. En natuurlijk wilde Aronian zijn rating nog even opkrikken in zijn achtervolging op wereldkampioen Magnus Carlsen. Ook omdat hij wit had. En uiteraard stond de Armeniër ook heel goed in zijn laatste ronde partij tegen Van Wely. Maar toen

Aronian in tijdnood een flinke steek liet vallen, werd Van Wely beloond voor zijn moedige spel in deze partij en vooral ook voor wat hij heeft laten zien in dit toernooi. Met een geweldige onderbreekcombinatie creëerde de Tilburger een prachtige nieuwe gedaante van de eeuwenoude ‘onderste rij truc’.

Aronian – Van Wely

38… Ld4+!!

Dat is nog eens een zet om een toernooi mee te beëindigen!

Onze andere landgenoot, Anish Giri, besloot zijn toernooi met een vechtremise tegen Nakamura. In een obscure variant van het Engels, offerde Giri met zwart maar liefst twee pionnen, maar hij had heel knap ingeschat dat zijn compensatie voldoende was. De partij eindigde in eeuwig schaak.

Lees meer >

Aronian en Saric niet meer in te halen

25 januari 2014 22:59 Herman Grooten 0

Zowel bij de Tata Steel Masters als in de Challengersgroep zijn na de ronde van vandaag de winnaars bekend. Aronian won met zwart een magistrale partij van Dominguez en Saric deed in de andere groep bijna niet voor hem onder door Yu naar een kansloze nederlaag te spelen. Met de ongelooflijke score van 8 uit 10, staat Aronian maar liefst twee punten voor op het tweetal Giri en Karjakin, die vandaag onderling remise overeenkwamen. Van Wely had duidelijk zijn dag niet, want hij ging met wit hard onderuit tegen Gelfand.

Onder het toeziend oog van Gary Kasparov (rechts) begint Aronian aan zijn partij tegen Dominguez

In de andere groep maakte Reinderman zijn wat wisselvallige toernooi in één klap goed door met zwart van Jobava te winnen. De Georgiër, die aan het begin van het toernooi zo ongenaakbaar leek, werd in een zeer geanimeerde partij te grazen genomen. Timman had goede zaken kunnen doen als hij zijn gewonnen stelling tegen Van Delft ook daadwerkelijk in een punt had omgezet. Maar opnieuw bleek dat de nestor in het gezelschap de nodige energie te kort kwam om de puntjes op de i te zetten. Met dit halfje schoof hij overigens wel op naar de gedeelde tweede plaats in de groep. Van de andere Nederlanders behaalde Bok een plusremise tegen de sterke Wojtaszek, terwijl Goudriaan nu eindelijk het zoet van de overwinning mocht proeven. Hij klopte in een uitstekende partij tegenstander Troff.

Lees meer >

Timman mist unieke kans op toppositie

24 januari 2014 22:26 Herman Grooten 3

Op de rustdag van de hoofdgroep moesten de spelers van de Challengers bij Tata Steel flink aan de bak voor hun elfde ronde. Reikhalzend werd uitgekeken naar het topduel tussen een van de twee koplopers, de Georgiër Jobava en de nummer drie op de ranglijst, onze landgenoot Jan Timman.

Timman kwam met knap spel huizenhoog gewonnen te staan, maar hij liet helaas diverse mogelijkheden op de overwinning onbenut. Op de 80ste zet moest hij berusten in remise en daarmee kreeg hij een halfje te weinig voor zijn voortreffelijk opgebouwde partij. De leiding in het toernooi werd overgenomen door Saric die Zhao Xue kansloos liet. Timman blijft derde staan.

In de duels waarin vier Nederlanders elkaar naar het leven stonden, kwamen Dimitri Reinderman en Benjamin Bok bovendrijven. Eerstgenoemde deed dat ten koste van Etienne Goudriaan, terwijl Bok Merijn van Delft wist te verslaan.

Lees meer >

Aronian schudt achtervolger Karjakin af

23 januari 2014 22:06 Herman Grooten 5

In de mooie en sfeervolle ambiance van de Hightech Campus te Eindhoven heeft Aronian een geweldige stap voorwaarts gezet bij de Tata Steel Masters. Hij versloeg in een technische partij zijn naaste achtervolger Karjakin, die zich na 61 zetten gewonnen moest geven. Met 7 uit 9 staat de Armeniër maar liefst 1½ punt voor op de concurrentie. Dat zijn er maar liefst vier: Karjakin, Caruana, Dominguez en onze landgenoot Giri, die het uitstekend blijft doen.

Giri had een wat merkwaardige partij met Rapport. Na een onregelmatige opening, leek zwart weggeblazen te worden, maar na een grootscheepse afruil kwam er een toreneindspel op het bord dat uiteindelijk in remise eindigde.

De andere Nederlander, Van Wely, die in Brabant zelfs op eigen terrein was, kreeg een vervelende nul te slikken van So. Van Wely speelde het Konings-Indisch en hield lange tijd uitzicht op een goed resultaat, maar ging vlak voor de tijdcontrole de fout in.

De partij tussen de twee giganten Aronian en Karjakin was er een om je vingers bij af te likken. In een overbekende variant van de Dame-Indisch probeerde Aronian revanche te nemen voor een partij die hij vorig jaar nog met dezelfde opening van dezelfde tegenstander had verloren.

Lees meer >