Tot mijn zestiende was dammen mijn favoriete denksport. Dat veranderde toen de damclub op Kockengen mij niet als lid wilde accepteren, dit vanwege het verkeerde geloof, en ik mij bij de schaakclub in Breukelen aanmeldde. Het damspel raakte in de jaren daarna bij mij uit het zicht. Lees de hele column in PDF.
Deze, en andere columnisten van SV Promotie, schreven samen meer dan 1000 columns.
Lees meer >
Zo voor de kerst werd ik ineens online een aantal keer van het bord getikt door hetzelfde systeem: De Hippopotamus. Hoewel ik het ook het ‘nijlpaardsysteem’ zou kunnen noemen, houd ik het voor het gemak nu maar even op ‘de Hippo’. Ik had al wel eens van de Hippo gehoord, maar in alle eerlijkheid nam ik het systeem niet zo serieus. Hoe kan het ook goed zijn als zwart alleen pionnen op zijn 6e rij zet en zijn lichte stukken zelfs alleen maar op de 7e? Des te frustrerender is het om er meerdere keren van te verliezen. Tijd voor wat kennisverbreding. Het boek “The Hippopotamus Defence” bood uitkomst. Met de ondertitel “A Deceptively Dangerous Universal Chess Opening System for Black” zegt het in ieder geval niks te weinig!
De opzet van het boek
Kennisverbreding was niet helemaal de enige reden waarom ik dit boek koos voor een recensie. Ik had het boek eerder al eens langs zien komen, en toen was het mij al opgevallen dat de auteur een vrij unieke opzet voor het boek had gekozen. De opzet is als volgt:
Stage 1: “Flash”
Stage 2: “Reflection”
Stage 3: “In Depth”
Het interessante aan deze opzet is dat je rustig en oppervlakkig begint. Het eerste deel leidt je door standaardstellingen en -structuren heen. Het kondigt aan waar je in de opening moet letten en geeft een aantal leuke partijen waarin de kracht van de opening wordt gedemonstreerd.
Het tweede deel gaat vervolgens meer de diepte in. Het is niet te zwaar, de focus ligt op de vele witte opzetten en waar je in die structuren op moet letten als zwart. Zo geeft het boek aan dat een centrum van 1 of 2 pionnen aan de witte kant relatief onschuldig is voor zwart en dat een wit centrum met 3 of 4 pionnen een grotere bedreiging vormt. Dit tweede deel bestaat hoofdzakelijk uit partijen. Het interessante is dat bij elke partij een aantal smiley faces 😊 worden gebruikt. 1 😊 betekent dat zwart relatief eenvoudig uit de opening komt, 3 😊😊😊 staat voor een pittige partij waarbij wit weet wat hij doet in de opening. Ik twijfel soms een beetje aan de juiste beoordeling van het aantal smiley faces bij de partij, maar in veel gevallen geeft het een handige indicatie voordat je de partij bekijkt.
Lees meer >
Vandaag was een ‘zo-zo-ronde’. Typisch zo’n ronde die je in vrijwel alle toernooien wel een keer tegenkomt. Een aantal partijen waren redelijk saai. Wellicht was het duel, wat nooit écht tot ontbranding kwam, tussen de beide jonge kemphanen Firouzja en Van Foreest wel de meest teleurstellende gebeurtenis vandaag. Je verwacht vuurwerk en krijgt tamelijk doelloos geschuif van vooral de witspeler.
Wat er uitsprong deze ronde zijn de gemiste kansen. Giri kwam in een gecompliceerde partij na een diepe damemanoeuvre goed te staan. Helaas ging het toen mis. Wilde hij te snel een pionnetje pakken en had hij wat over het hoofd gezien? Enfin in plaats van 25. Lc3 zou 25. Te3 hem een voordelige stelling hebben gegeven met goede vooruitzichten op meer.
David en Tari bevochten elkaar in het beruchte eindspel van de Berlijnse verdediging. Wit kwam uitstekend te staan en stond waarschijnlijk ergens gewonnen. Maar hij liet het uit zijn handen glippen. Uiteindelijk mocht hij van geluk spreken met een halfje weg te komen nadat hij tamelijk opzichtig blunderde in het eindspel.
De partij tussen Grandelius en MVL is zo’n beetje het enige andere feit dat het vermelden waard is. MVL toch één van de grootste experts in de Najdorf grabbelde in de variant met Lg5 de ‘vergiftigde’ pion op b2 van het bord. Nou is die pion lang niet meer zo giftig als hij ooit was. Maar je moet de zetten zo’n beetje uit je hoofd kennen om deze variant goed te spelen. Op dat punt ging het blijkbaar mis. Grandlius profiteerde uiteindelijk. Daarmee onderstreepte de Zweed nog eens in prima vorm te zijn. In tegenstelling tot die andere Scandinaviër. Magnus heeft de goede vorm nog helemaal niet te pakken. Nou ja, kijkt u zelf maar.
Zo’n dag om snel te vergeten (Foto: Jurriaan Hoefsmit).
De eerste gemiste kans in Giri – Harikrishna
In deze partij kwamen de spelers al redelijk snel in min of meer onbekend vaarwater. Gelukkig is dat kennelijk nog steeds mogelijk in een opening als het aangenomen damegabiet. Giri ging met zijn dame op avontuur. Het leek er op dat de witte dame na deze escapade geen goede velden kon vinden. Maar Anish speelde het bijzonder ingenieus en bracht zijn meest waardevolle stuk veilig terug in zijn eigen stelling.
In eerste instantie vroeg ik mezelf wel af: wat doet die dame daar op f1? Maar daar zaten, zoals je van een topper mag verwachten, diepere bedoelingen achter. Zo diep zelfs dat, toen Giri eindelijk voordeel kon verkrijgen, misgreep en terstond remise aanbood. Waarschijnlijk omdat hij snel inzag dat zijn voordeel was vervlogen. Jammer!
Lees meer >
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
Lees meer >
Hans Bouwmeester is de oudste nog levende schaakmeester van Nederland. Hij is inmiddels 91 jaar en zijn gezondheid is niet meer die van een jonge man. Maar ons gesprek was uitermate onderhoudend. Ik ken Hans nog uit mijn tijd bij Schaakclub Utrecht. Maar ik maakte al veel eerder kennis met hem. Zoals waarschijnlijk veel schakers begin jaren zeventig, verslond ik de Prismaboekjes waarvan hij, in samenwerking met onder anderen Bert Kieboom, de auteur was.
Op een goede dag meende ik een fout in een van de boekjes gevonden te hebben. Wij spraken elkaar (ik meen over de telefoon) en ik ging op de fiets van Harmelen (waar ik woonde) naar Vleuten, de woonplaats van de beroemde schaker en auteur. Hij ontving me uitermate gastvrij en ik liet hem de vermeende fout zien. Al snel bleek dat de fout in mijn hoofd zat en niet in de tekst. Gelukkig moesten we er beiden om lachen.
Pas jaren later ontmoetten wij elkaar af en toe weer. Deze keer in de zalen van het roemruchte SC Utrecht. Daar gaf hij soms ook schaaktraining. Hij deed het op een nauwgezette en zeer methodische wijze. Op een van die avonden liet hij zien hoe je de Pirc met zwart moest aanpakken. De kern van zijn betoog was dat je e5 moest proberen door te zetten. Na meer dan een uur training stak Lucas Bunge (een goede bekende van Hans) zijn vinger op en vroeg op plagerige toon:
In gepeins verzonken (Wikimedia commons)
“Maar Hans, als het zoveel moeite kost om e5 te spelen, waarom doe je het dan niet op de eerste zet?”
De zaal proestte van het lachen. Of de opmerking van de lolbroek bij Hans in goede aarde viel weet ik niet meer precies. Maar ik vermoed van niet. Daarvoor was hij te gedreven en serieus bezig.
Die gedrevenheid blijkt ook uit zijn verhalen over vroeger. In de Tweede Wereldoorlog ging hij naar de HBS. Maar hij kon zijn school pas na de oorlog afmaken. Daardoor ontstond er een probleem. Nederland was weliswaar bevrijd, maar we wilden ons koloniale bezit Nederlands Indië weer onder controle brengen en lieten ons verleiden tot een uitermate vervelende oorlog. Eufemistisch omgedoopt tot ‘politionele acties’. Hans vond dat nogal dom en deed er alles aan om onder de dienstplicht uit te komen. Maar hoe? Hij en zijn ouders waren verarmd door de oorlog. Dus was er geen geld voor een opleiding (mh – een reden tot uitstel van het vervullen van de dienstplicht). Tot overmaat van ramp werd hij ook nog goedgekeurd voor de gang naar Nederlands Indië. Hij zegt daarover:
“Ik was vastbesloten om niet te gaan. Ik had toen al contacten met talloze schakers over de grens. Desnoods smeer ik hem naar het buitenland!”
De redding kwam in de vorm van de kweekschool. Er was een groot tekort aan onderwijzers en hij kon een verkorte opleiding van 2 jaar volgen. Dat gaf hem net voldoende uitstel van militaire dienst om de ellende in de Oost te ontlopen. Uiteindelijk moest hij toch zijn dienstplicht vervullen en werd munitiesjouwer 2e klasse.
Na zijn diensttijd ging Hans het onderwijs in en gaf les op lagere scholen in Amsterdam en later in Gouda. Hij besloot om naast zijn baan wiskunde te gaan studeren. Dat ging in twee stappen. Destijds moest je staatsexamens doen. Dat was niet mis en een hele prestatie als je daarvoor slaagde. Het examen voor het tweede deel werd afgenomen door hoogleraren. In zijn geval Professor vd Woude. Dat was een uitstekende schaker. Hans had ooit van hem gewonnen. De prof zei op plechtige toon:
Lees meer >Van Klaas Marck kregen wij de volgende vragen. Is er een lezer die hier iets over weet, of iemand kent die er meer van zou kunnen weten?
Schrijvend aan een korte biografie over mijn vakgenoot Jan Esser stuit ik op het volgende probleem.
Zowel in het proefschrift van Barend Haeseker ‘Dr. JFS Esser and his contributions to plastic and reconstructive surgery’ (1983) als in ‘Het Tomeloze leven van Johannes Esser’ (2002) van journalist Ton Neelissens is te lezen dat Jan Esser in zijn middelbare-schooltijd de schaakclub Morphy heeft opgericht, en wel op 28 december 1893. Ook schrijft Neelissen dat Lasker in 1988 Leiden bezocht en gast was van de studentenschaakclub Alapin, waarvan Jan Esser de president was. Beide auteurs drukken in hun boek ook foto’s af (zie bijlagen).
Ik betwijfel of Jan Esser in zijn middelbare-schooltijd een schoolschaakclub heeft opgericht die Morphy werd genoemd. Waarom zou hij dat doen wanneer al in 1863 in Leiden bij het Leids Studenten Corps een gelijknamige club was opgericht? Kijken we naar de afbeelding ‘Esser scholierenschaakclub Morphy 1896′, dan is mijn indruk dat we niet naar scholieren kijken, maar naar studenten, die voor zich het portret van Morphy hebben staan.
Over studentenschaakclub Alapin vind ik op internet bij haagseschaakbond.nl/content/view/394/43/, een bijeenkomst waar Haeseker sprak en ook Hans Ree. Hier wordt vermeld dat Esser Morphy oprichtte in 1893 (als scholier) en later voorzitter was van de studentenschaakclub Alapin. Dat komt mij voor als merkwaardig. Esser was lid van het Leids Studenten Corps en dus vrijwel zeker ook lid van het veel eerder opgerichte Morphy.
Ook vind ik deze in mijn ogen foutieve informatie terug op oudzuylenutrecht.nl/esser-en-leussen/ een bijdrage van ene Robert Beekman uit 2016 bij Schaakclub Oud Zuylen.
Lees meer >De vierde ronde van het Tata Steel Chess Tournament vond vandaag, een dag voor de eerste rustdag, plaats. Met voor het Nederlandse publiek op voorhand één partij om naar uitkijken: Jorden van Foreest met wit tegen Magnus Carlsen. Anish Giri zat achter de zwarte stukken tegen de Pool Jan-Krzysztof Duda. Op voorhand ook geen gemakkelijke opgave voor onze man.
Alle partijen eindigden in remise maar zag het bepaald niet naar uit. Verschillende confrontaties werden tot op het bot afgekloven, weer andere besloten te vluchten in een zetherhaling omdat ze het niet meer vertrouwden. Een waar spektakelstuk was de partij tussen Tari en Farouzja waarin beide spelers verschillende keren de fout ingingen. Maar de opponent profiteerde op zijn beurt ook niet en omdat beide spelers wel door hadden dat de problemen hun boven het hoofd waren gegroeid, besloten zij tot een puntendeling.
Jorden van Foreest (foto van de toernooisite, Jurriaan Hoefsmit)
Ogenschijnlijk een flauwe remise was die tussen Donchenko en Wojtaszek. Maar in het eindspel bleek dat er veel onder de oppervlakte zat. Zoveel zelfs dat ik niet zo diep had gekeken als eigenlijk had gemoeten. Maar gelukkig stelde collega Dimitri Reinderman mij een kritische vraag waar ik aanvankelijk het antwoord op schuldig moest blijken. Toen hij bleef volhouden, zag ik ineens wat hij bedoelde. Een variant waarin de zwartspeler eerder tot dame promoveert maar toch verliest! Speelt u dit maar eens op uw gemak na! Schaaksite is er in de eerste plaats voor de Nederlandse schakers. Dus daar gaan we:
Van Foreest – Carlsen
De partij tussen de jonge Groninger begon met een Spaanse opening waarin wit er niet in slaagde om voordeel te behalen. Maar in het nadeel was hij ook niet toen er na een hele afwikkeling louter zware stukken met voor wit een paard en voor zwart een loper over waren gebleven.
Blijde gezichten bij de commentatoren, uitgebreide analyses en een genietend, internationaal publiek. Caruana speelde de sterren van de hemel, Vachier-Lagrave offerde zijn dame, en leider Grandelius kwam in moeilijkheden tegen een voorbeeldig spelende Harikrishna. Zo moet de derde ronde er zo rond vier, vijf uur voor de meeste mensen hebben uitgezien. Voor mij en de Nederlanders was het echter een druilerige dag. De partijen van Giri en Van Foreest brachten niet waarop was gehoopt. Beiden raakten in het nadeel.
Vandaag viel er weinig te lachen voor Grandelius. © Jurriaan Hoefsmit – Tata Steel Chess Tournament 2021 – Afkomstig van: https://www.facebook.com/tatasteelchess/photos/a.5267350803275860/5267339876610286
Echter, in de avond was het tij werkelijk bijna overal gekeerd. Akkoord, Harikrishna maakte zijn partij af, maar dat was ook wel zo ongeveer het enige wat normaal ging. Carlsen maakte een iets beter eindspel niet af, Caruana liet Duda roemloos ontsnappen en het dameoffer van Vachier-Lagrave bleek vooral een defensieve bedoeling te hebben. Van Foreest ontsnapte na serieuze problemen en Donchenko leek zelfs nog even in het nadeel te komen tegen Giri. Laat op de speeldag maakte Antón Guijarro het feest compleet door een gelijkstaand eindspel tegen Alireza Firouzja te verliezen.
Partijen
Carlsen-Tari was een partij waarin Tari vanuit de Semi-Tarrasch op een net iets minder eindspel aanstuurde. Dat was een dappere keuze, op het roekeloze af. De jonge Noor verdedigde zich echter goed en Carlsen wist geen vorderingen te maken. Anders dan velen die het slachtoffer geworden zijn van Carlsens martelwerktuigen, hield Tari deze kwaliteitsverdediging de hele partij vol. Carlsen vocht door tot het pat, maar Tari’s barricades kraakten niet.
Op 9 januari 2021 werd Gachatur Kazarjan uit Helmond winnaar van het 2e Online Meerkerk Schaakt Open jeugdschaaktoernooi. Hij won de A groep met een half punt meer dan Sander Wage van Schaakclub Van der Linde uit Winschoten en Leandro Slagboom uit Leeuwarden.
In 3 groepen streden maar liefst 110 deelnemers mee (<16 jaar).
In de B groep werd winnaar Emre San Erciyes uit Den Bosch,
Lees meer >
Magnus Carlsen (foto Jurriaan Hoefsmit op de toernooisite)
Via de NOS-app komen we vandaag te weten wat Magnus Carlsen van de immens populaire Netflix-serie ‘The Queen’s Gambit’ vindt. De NOS:
“Wijk aan Zee is voor mij de perfecte omgeving. Ik kan me hier volledig focussen op het schaken.” Wereldkampioen Magnus Carlsen doet alweer voor de zeventiende keer mee aan het Tata Steel-toernooi in Nederland, dat afgelopen week begon, en het jaarlijkse uitstapje naar Wijk aan Zee verveelt nog niet. “Ik heb hier zulke goede herinneringen liggen en het is hier altijd zo heerlijk stil.”
De schaaksport heeft mede dankzij de Netflix-serie The Queen’s Gambit de laatste tijd behoorlijk aan populariteit gewonnen en ook de Noorse grootmeester kan de serie waarderen. “Er zijn al vaker televisieshows en films gemaakt over schaken, maar daarin werd altijd erg slecht geschaakt. Deze serie is daarentegen heel mooi in beeld gebracht en de schaakscènes zijn prachtig. Er zaten partijen in die ik niet kende.”
(lees hier de rest van het artikel)
Lees meer >
