Boekenrubriek

Wat Alexander Münninghoff ons nalaat

Bij het grote publiek is Alexander Münninghoff, die op 28 april overleed, bekend vanwege zijn boek ‘De stamhouder’, over zijn eigen familie. Hij kreeg er in 2015 de Libris Geschiedenis Prijs voor. In 1983 won hij al de Prijs voor de Dagbladjournalistiek. Münninghoff, geboren in 1944, werkte van 1974 tot 2007 voor de Haagsche Courant. In dit artikel geef ik een overzicht van zijn werk in de schaakwereld.

Münninghoff in 2008 tijdens het NK voor journalisten in Wijk aan Zee. Foto: Bart Beijer

Münninghoff doorliep het gymnasium in Den Haag en studeerde Slavische taal- en letterkunde in Leiden en Amsterdam. Hij was voor zijn krant correspondent in Moskou, maar was bijvoorbeeld ook oorlogscorrespondent in het Midden-Oosten en in Zuid-Amerika. De redactie van het tijdschrift Schaakbulletin profiteerde vooral van zijn kennis van de Russische taal en samenleving. Hij schreef over schaken in de Russische pers en interviewde Russische schakers.

Lees meer >

The Modern Endgame Manual: pawn, minor pieces and queen endgames

Chess Evolution is in Nederland nog een relatief onbekende uitgeverij, maar desondanks hebben ze wel de officiële FIDE eindspel handleiding mogen schrijven. De drie schaaktrainers Csaba Balogh, Efstratios Grivas en Adrian Mikhalchishin hebben gezamenlijk een mooie serie weten neer te zetten. Waar eerder nog het plan was om maar liefst 14 (?!) boeken hierover te schrijven is uiteindelijk besloten dit te beperken tot acht boeken. Met gemiddeld zo’n 300 bladzijdes per boek geeft het de lezer alsnog 2400 pagina’s aan stof om het eindspel beter te gaan begrijpen. Heel de reeks is opgebouwd uit verschillende thema’s. Op chronologische wijze de volgende eindspelen: 1. Dame & pion , 2. Loper, 3. Paard & paard vs. loper, 4. Dame vs. stukken, 5. Toren vs. stukken, 6. Basis toreneindspelen, 7. Typische toreneindspelen en 8. Essentiële toreneindspelen. Gezien de grote hoeveelheid aan materiaal zal deze recensie daardoor opgesplitst worden in een tweetal recensies. In deze recensie zal ik jullie proberen mee te nemen in de eerste vier boeken van de reeks, die alle eindspelen behalve de toreneindspelen omvat.

Lees meer >

Boekrecensie: Kijkje in de moderne keuken van Daniel Hausrath

Kijkje in de moderne keuken

Recensie van Daniel Hausraths Double Fianchetto (2020) door Daniël Zevenhuizen

De Duitse grootmeester Daniel Hausrath, niet onbekend in de Nederlandse en internationale schaakwereld, schreef recent zijn eerste boek: Double Fianchetto (verschenen 2020). Dat mag natuurlijk niet onopgemerkt blijven. Vandaar deze recensie van een naamgenoot én medeliefhebber van alles wat zich op het schaakbord over de flank beweegt.

Lees meer >

Recensie: Your Jungle Guide to Rook Endings

De Griekse schaker Efstratios Grivas is een veelzijdig figuur: naast grootmeester is hij auteur (zowel van boeken als in schaaktijdschriften) en trainer (hij draagt de titel Senior Trainer), maar ook internationaal arbiter en toernooiorganisator. In deze recensie bespreek ik zijn boek Your Jungle Guide to Rook Endings, dat dit jaar verscheen.

 

Opbouw

In het begin wordt uitgebreid aandacht besteed aan eindspelprincipes,

Lees meer >

David Smerdon – The complete chess swindler

Sommige schaakboeken leren je wijze lessen over ons mooie spel, sommige schaakboeken bieden een grote bron van vermaak. En heel soms komen lering en vermaak samen in één boek. Zo een boek is The complete chess swindler: How to save points from lost positions van David Smerdon. De Australische grootmeester had zich al eerder bewezen met het sterke openingsboek Smerdon’s Scandinavian (2015), maar begeeft zich nu op een geheel ander en volgens velen ietwat dubieus terrein,

Lees meer >

Over talent en sociale vergelijking

Op het moment dat je schaken als hobby opneemt, word je bijna direct op een ladder geplaatst: het rating-systeem. Dit maakt meteen de pikorde in de schaakwereld duidelijk, en geeft meteen een richting: je wil die ladder beklimmen! En dat is eigenlijk universeel: het geldt voor de 1200-speler, de 2000-speler en zelfs Carlsen wil omhoog, namelijk naar de 2900. Overigens, nu Corona het reguliere schaakleven heeft stilgelegd, is de KNSB- en de FIDE-rating een stuk minder relevant. Gelukkig hebben we ook hiervan een online equivalent!

Over waar je start op de ladder en hoe snel je die ladder beklimt, heeft te maken met iets wat ze noemen ‘talent’. Wat talent precies inhoudt, is echter niet heel duidelijk natuurlijk. Verschillende mensen hebben zich op dit onderwerp gericht, waaronder journalist Daniel Coyle, met zijn boek ‘The Talent Code’ (alweer uit 2009) – het onderwerp van dit artikle. Coyle heeft het over drie belangrijke ingrediënten voor het ontwikkelen van talent: iets wat hij noemt ‘deep practice’, goede coaching, en ‘ignition’ (een vonk).

Lees meer >

Boekrecensie – Logisch puzzelen

boekenrubriekLogisch puzzelen

Boekrecensie van Erik Kisliks Chess Logic in Practice (2019) door Daniël Zevenhuizen.

In de schaakwereld lopen heel wat excentrieke figuren rond. Internationaal Meester Erik Kislik (1987) uit de Verenigde Staten is er daar zeker een van. Zo verloor hij op zijn vijftiende interesse in het spel, om het vervolgens op zijn twintigste weer serieus op te pakken.

Lees meer >

Recensie: Mental Toughness in Chess

Begin dit jaar gaf New in Chess een nieuw boekje uit van zo’n 140 pagina’s over de mentale kant van het schaakspel. Auteur Werner Schweitzer biedt 41 praktische tips om mentaal sterker in je schoenen te staan, zowel voor als na de wedstrijd. Aangezien veel nieuwe boeken over schaaktechnische aspecten gaan, is dit boekje een welkome en interessante afwisseling!

Lees meer >

Fundamental Chess Strategy in 100 games

Schaakboeken blijven maar komen en komen, maar welke boeken zijn nou ook echt de moeite waard om te lezen? Veel mensen hebben toch vaak de neiging om openingsboeken te kopen, maar word je hier nou echt een betere schaker van? Een sterke schaker heeft mij ooit het advies gegeven voornamelijk middenspel boeken aan te schaffen en jezelf te laten inspireren door mooie partijen en thematische ideeën in plaats van alleen maar boeken uit je hoofd te leren om vervolgens één zet na je theorie de fout in te gaan. Zijn wijze woorden waren: “Elke partij wordt het een keer schaken”. Nu, een aantal jaar later kan ik zeggen dat ik ook daadwerkelijk meer van dergelijke boeken ben gaan lezen in plaats van weer een opening te leren die je toch veel te veel tijd gaat kosten, terwijl je al een stabiel repertoire hebt. Boroljub Zlatanovic hield hetzelfde idee na over het bestuderen van boeken. Alle openingsboeken bieden hun eigen repertoire aan, maar al deze varianten worden ooit weer vergeten of gerevalueerd. Ideeën en plannen blijven echter krachtig zolang het schaakspel zal bestaan. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het feit dat klassieke partijen van 100 jaar geleden nog steeds voorkomen in het huidige trainingsmateriaal van diverse trainers.

Lees meer >

Anekdotengids voor Schaakliefhebbers

Twee jaar na zijn ‘Reisgids voor Schaakliefhebbers’ heeft Rob Spaans een nieuw boek geschreven: de ‘Anekdotengids voor Schaakliefhebbers’. Spaans, oud-medewerker van uitgeverij New in Chess, is duidelijk zelf een schaakliefhebber en niet alleen van het spel op het bord, maar zeker ook van de cultuur eromheen. Voor de reisgids bracht hij vele plaatsen over de hele wereld in kaart waar je op schaakgebied bijzondere stukken, borden, tafels, klokken, boeken, beelden, schilderijen, foto’s, bekers, graven, tapijten, dorpen, straten, mozaïeken, computers, schoenen en tekeningen kunt vinden. Nu schrijft hij talloze anekdotes op, bijeen verzameld uit vele boeken en tijdschriften. Het zou me niets verbazen als hij die allemaal thuis heeft liggen. Als je beide boeken hebt gelezen, of zelfs maar hebt doorgebladerd, dan krijg je de indruk dat het huis van Rob Spaans een schaakmuseum is.

Het boek van 256 pagina’s bevat vooral korte anekdotes. Een halve pagina is zo’n beetje het gemiddelde, al komen er ook anekdotes van twee pagina’s in voor. Het aantal is dus heel hoog. Wat is een anekdote? In de inleiding schrijft Spaans dat anekdotes volgens Van Dale korte, grappige verhalen zijn. Mijn mening over het boek is, dat de meeste verhalen wel grappig zijn, maar niet allemaal. Het is geen moppentrommel. Ik kom daarop terug bij de voorbeelden. Moeten de verhalen echt gebeurd zijn? Spaans haalt de bekende uitspraak aan dat de waarheid een goed verhaal niet in de weg mag staan. Zijn boek is geen geschiedenisboek, schrijft hij, maar van het overgrote deel is het aannemelijk dat de verhalen echt zo hebben plaatsgevonden. Een sterk punt is, dat onder ieder verhaal de bron staat vermeld. Achter in het boek staan die bronnen nog eens op een rijtje en die lijst beslaat maar liefst negen pagina’s. Die bronvermelding vind ik vooral belangrijk omdat ik niet iedere schrijver even serieus neem. Van sommige schrijvers denk ik: dit kan gebeurd zijn. Van andere schrijvers denk ik: ja, dit zal zeker kloppen.

 

Legendes

Ik zou de anekdotes in categorieën kunnen indelen (grappig, interessant, dubieus enzovoort), maar vind het wat handiger een aantal chronologisch te behandelen, net zoals in het boek. Dan wordt de categorisering vanzelf duidelijk.

Het boek begint met het bekende verhaal van Sissa en de graankorrels. Dat is een legende, geen waar gebeurd verhaal. Er volgt een verhaal van een Britse legerofficier die een strijd tegen de Amerikaanse troepen verloor doordat hij een belangrijk bericht miste omdat hij verwikkeld was in een schaakpartij. Beetje onwaarschijnlijk.

Een bekend verhaal is dat bij het toernooi Londen 1883 de voorzitter van het organisatiecomité een toost uitbracht op ‘de beste schaker van de wereld’. Steinitz en Zukertort stonden beiden op om de spreker te bedanken. Een verhaal dat ik niet kende, is dat de zeer veelzijdige Emanuel Lasker eerst zonder succes een boerenbedrijf had en dat vervolgens een duivenfokkerij ook een fiasco werd. De reden daarvan begreep hij pas toen iemand hem vertelde dat de twee duiven waarmee hij begon, allebei mannetjes waren.

Lees meer >