Schaaksite

Recensie: My Secrets in the Ruy Lopez van Lajos Portisch

Inleiding

In deze recensie bespreek ik het boek My Secrets in the Ruy Lopez van Lajos Portisch (geboren 1937). Portisch behoorde in de jaren zeventig tot de wereldtop, werd meermalig kampioen van Hongarije en werkte als secondant van Karpov tijdens diens match tegen Kasparov in 1990.

Het lijkt een groot karwei om op deze leeftijd nog aan een schaakboek te beginnen, maar Portisch maakt gebruik van de assistentie van de bevriende grootmeester Imre Hera en het enorme archief dat hij in al zijn actieve jaren op heeft kunnen bouwen.

Analyse

Heeft dergelijke kennis nog wel waarde in het computertijdperk? Portisch geeft toe dat al zijn analyses met de computer gecontroleerd zijn en begint hoofdstuk twee over de Steinitz-verdediging met hoe deze variant een deel van zijn repertoire is geworden, alsook de dialogen tussen Fischer en Portisch over deze opening.

Daarnaast legt Portisch uit van welke meesters de lezer partijen zou moeten bestuderen, wat wordt benadrukt door het feit dat regelmatig partijen gebruikt worden die meer dan een eeuw oud zijn. De nostalgie komt ook naar voren door herinneringen op te halen aan het Oostenrijks-Hongaarse rijk. Portisch maakt door het hele boek dergelijke uitstapjes naar de (schaak)geschiedenis. Wie niet geïnteresseerd is, staat het uiteraard vrij om dit over te slaan.

How to Beat the Open Games

22 januari 2019 20:44 Bram Klapwijk 0

“How to beat the open games: 1 e4 e5 sizzling ideas for black” is het nieuwe openingenboek van de Noor Sverre Johnsen, gepubliceerd bij uitgeverij Gambit. Ik had eerlijk gezegd nog niet eerder van Johnsen gehoord, dus klopte ik maar even aan bij Google. Hier vond ik enkel de standaardzin die veel recensenten gebruiken: “he is a chess analyst, researcher, organizer, trainer and writer from Norway”. Zijn boeken-CV geeft meer inzicht, namelijk dat hij (co-)auteur is van vijf boeken, waaronder een boek voor de zwarte stukken tegen de Spaanse opening. Zijn fide rating is, met 2150, niet indrukwekkend voor een auteur. Toch zou het vrij hypocriet van me zijn als ik zou beweren dat we niks kunnen leren van Niet-Meesters. Hieronder daarom gewoon een recensie van het boek.

Together with the candidates

15 januari 2019 17:00 Jordy Schouten 8

Tegenwoordig worden de kandidatentoernooien om de twee jaar gespeeld om te bepalen wie vervolgens de huidig wereldkampioen mag uitdagen. Sinds ik de top grootmeesters ben gaan volgen, ben ik niet anders gewend dan dat Carlsen deel uit maakt van deze wk-match. Echter was Carlsen nog wel de uitdager toen ik voor het eerst een wk-match intensief volgde. Sinds Carlsen echter aan de top staat is het nooit heel spannend geweest en dus zit ik elke twee jaar weer te hopen op een geschikte uitdager waar Carlsen een mindere score tegen heeft, waardoor we eindelijk weer eens een echt gevecht krijgen om de top. Uiteraard waren er dit jaar ook verschillende leuke partijen bij, maar 12 remises is toch niet waar ik graag naar kijk. Nu vindt het echte gevecht vooral plaats tijdens het kandidatentoernooien. Alexey Kuzmin gaat met zijn boek ‘Together with the candidates’ in op al deze kandidatentoernooien gespeeld tussen 1950 en 2018.

Boekrecensie: Practical Chess Beauty van Yochanan Afek

8 januari 2019 18:26 Herman Grooten 1

Vlak voor het toernooi in Groningen plofte een dik pakket op mijn deurmat met daarin het nieuwste boek van IM Yochanan Afek, getiteld ‘Practical Chess Beauty’ van uitgeverij Quality Chess.

De uitgeverij stuurde mij de hardcoverversie toe van dit bijzondere boek van een man die we in Nederland maar al te goed kennen. Afek is al geruime tijd Amsterdammer en ook speelt hij de nodige tijd voor SV Wageningen, waar hij teamgenoot is van onder andere GM Jan Timman.

Voorheen liep hij de deur plat van Karel van Delft in Apeldoorn waar hij – te midden van veel andere trainers – meehielp met het trainen en begeleiden van de sterkste jeugdspelers daar. Schaken is zijn lust en zijn leven en daar heeft deze aimabele en kleurrijke figuur in het Nederlandse schaak vrijwel zijn hele leven mee gevuld. Hij schuimt toernooien af en behalve zelf te spelen, blijkt hij ook op het organisatorische vlak zijn mannetje te staan. Last but not least is hij een liefhebber van eindspelstudies. En niet zomaar: hij is één van de grootste componisten op onze wereldbol die vele honderden studies en problemen heeft bedacht. Waar hij in het bordschaak het niet verder heeft geschopt dan de IM-titel, is hij grootmeester op het gebied van de eindspelcompositie, een titel die niet eenvoudig te behalen valt. We mogen overigens niet vergeten dat hij – ondanks soms matige resultaten op het bord – op zijn 50ste een huzarenstukje uithaalde door (als ik goed geïnformeerd ben) in Parijs een grootmeesternorm te scoren.

Dit boek, dat hij is gaan schrijven na de nodige aandrang van vrienden en bekenden, heeft Afek de hoogtepunten uit zijn ‘over-the-board’-praktijk verbonden met de wonderlijke wereld van de eindspelstudie. Wat mij als trainer erg aanstaat, is dat hij op zoek is naar stellingen die bij wijze van spreken zomaar in een partij op het bord hadden kunnen ontstaan. Nog leuker is dat een ander ‘dwarsverband’ heeft aangelegd tussen de partijspeler én de studiecompositie. Een prachtig voorbeeld wordt aangehaald door zijn landgenoot, de Israëliër Amatzia Avni. De beschrijft met welke mooie wending hij een tegenstander in het eindspel in de val weet te lokken.

Een eigenzinnig schaakdidacticus

25 december 2018 13:34 Daniël Zevenhuizen 0

Recensie van Alexey Dreevs Improve Your Practical Play in the Middlegame (2018).

Een eigenzinnig schaakdidacticus

Toen ik voor het eerst de titel Improve Your Play in the Practical Middlegame (2018) zag, wist ik dat de auteur van het werk, Alexey Dreev, uitermate creatief moest zijn geweest. Niet alleen verraadt de titel een eindeloos interessant onderwerp – want over het eindspel en de opening is al veel te veel in omloop –, maar de titel was ook dermate oncreatief, dat de inhoud er wel voor móest compenseren. Toegegeven, de titel is dan wel een niet echt pakkende beschrijving, ze heeft wel een enorme aantrekkingskracht. Recht voor z’n raap. Praktisch middenspel: dat gaan we leren.

Recensie: Chess Opening Traps For Kids

20 december 2018 23:18 Herman Grooten 1

Onlangs kwam het boek Chess Opening Traps For Kids van Graham Burgess mij onder ogen. Het boek is uitgebracht bij de Engelse uitgeverij Gambit Publications Ltd (www.gambitbooks.com).

Graham Burgess op de site van Gambitbooks.

Burgess is een Engelse Fidemeester die een graad in de wiskunde haalde op de Universiteit van Cambridge. De Brit bracht 25 boeken uit, waarvan zijn boek The Mammoth Book of Chess een belangrijke prijs won: The book of Year Award 1997 uitgeschreven door The British Chess Federation, de Britse schaakbond. Zijn vorige boek was 125 Chess Opening Surprises uit 2017.

Zijn nieuwste boek Chess Opening Traps For Kids past mooi in een serie waarvan Chess Tactics For Kids (van Murray Chandler) en Chess Openings For Kids dat Burgess samen met John Watson schreef. Ook Chess Strategy For Kids van Thomas Engqvist (uit 2016) en Chess Endgames For Kids van Karsten Müller passen in deze serie.

Koningen van het schaakbord – Paul van der Sterren

10 december 2018 21:40 Johan Hut 32

Toen ik het boek ‘Koningen van het schaakbord’ van Paul van der Sterren in huis kreeg, las ik eerst het hoofdstuk over Max Euwe en toen dat over Magnus Carlsen. Een conclusie van mij was: de schrijver gaat er wel met grote passen doorheen, al zijn de beschrijvingen van de speelstijlen wel heel mooi. Vervolgens las ik de inleiding en zag ik tot mijn genoegen dat Van der Sterren het woord ‘beknopt’ zelf ook gebruikt. Hij schrijft verder: “Aan de hand van korte biografieën, hun beroemdste partijen en een karakteristiek van hun spel, zal ik proberen te laten zien wat deze groten zo groot maakte en wat hun betekenis was voor de schaakwereld. En passant volgen we daarmee ook de ontwikkeling van het schaakspel zelf, dat in de afgelopen tweeënhalve eeuw weliswaar hetzelfde is gebleven, maar tegelijk ingrijpend is veranderd.” Dus als ik de hoofdstukken beknopt noem, kan ik beter zeggen dat ze voldoen aan de opzet die de schrijver voor ogen had. Uiteraard staat er in de 265 pagina’s wel degelijk een heleboel informatie.

Het boek gaat over de zestien officiële wereldkampioenen die we gehad hebben. De eerste hoofdstukken gaan over de periode daarvoor.

Van der Sterren laat zien dat je Francois-André Danican Philidor (1726-1795) wereldkampioen zou mogen noemen als die titel toen al had bestaan. Partijen kan hij niet laten zien, er werd in die tijd nog niet genoteerd. Wel laat hij de bekende ‘Stelling van Philidor’ zien, een leerzame eindspelstelling.

Van de fameuze match La Bourdonnais-McDonnell in 1834 werden wel alle 85 partijen genoteerd, maar niet door henzelf. Zelf noteren was ‘ongehoord’, daar had men notulisten voor. Hierdoor is bijvoorbeeld (naast veel meer) wel de volgende stelling bewaard gebleven.

 [FEN "3b2rk/3P2pp/8/p7/8/2Q5/PP1pppPP/3R3K w - - 0 1"] 

Zwart, La Bourdonnais, heeft net 37…e2 gespeeld en McDonnell gaf op, ondanks zijn enorme materiële voorsprong. Deze stelling zegt veel over wat voor fantastische partijen er in de negentiende eeuw werden gespeeld. Van der Sterren geeft die partij overigens niet. Hij laat in het boek wel partijen zien, maar vooral fragmenten. Van der Sterren: “Als iemand mij wel eens vraagt wat er nou eigenlijk zo mooi is aan het schaken, laat ik deze stelling zien.”

Over zelfreflectie en zelfverbetering

28 november 2018 23:24 David van Kerkhof 3

Recensie Daniel Gormally – A year inside the chess world (Chess Evolution, 2016)

Ik mag graag sportbiografieën lezen: literair gezien valt er weliswaar niet zoveel te beleven, maar topsporters hebben bijna altijd een goed verhaal te vertellen en dat weegt vaak op tegen een aantal minder welluidende zinnen. Als de biografie naast een goed verhaal ook een likeable hoofdpersoon heeft wiens karakter bovendien de nodige ontwikkeling kent, heb je alle ingrediënten voor een goed boek – zie bijvoorbeeld de biografie van Andre Agassi. Een biografie (vooruit, slecht één jaar uit het leven) van grootmeester Daniel Gormally – vooral bekend geworden doordat hij Aronian een knal voor z’n kop gaf omdat hij danste met Gormally’s love interest (maar inmiddels Aronian’s vrouw) – die een boek schrijft over zijn ervaringen in de schaakwereld: dat wekt mijn interesse; zeker met een ondertitel als ‘Insanity, passion and addiction’.

Nog plaats bij boekpresentatie komende donderdag “Begrijp wat je doet”

Onder auspiciën van Magnus Mosa komt internationaal meester Herman Grooten de komende twee donderdagavonden 29 november en 6 december naar Maastricht.

Hij zal in twee trainingssessies van elk 2½ uur (inclusief korte pauze) zijn recentelijk verschenen boek “Begrijp wat je doet 2 Damegambiet structuren” uit de doeken doen hoe openingen in zijn ogen op een verantwoorde wijze bestudeerd zouden kunnen worden met het Damegambiet in het bijzonder. Grooten zal aan de hand van pionnenstructuren de verschillende plannen en concepten schetsen die in deze opening soms onder de oppervlakte verscholen blijven. De deelnemers zullen in twee opeenvolgende sessies met de nodige interactie en zelfwerkzaamheid meegenomen worden in het ontsluieren van geheimen in het Damegambiet. Er is nog volop plaats om mee te doen, dus grijp die kans!

• De trainingen zijn van 20:00 – 22:30 uur.
• Het inschrijfgeld voor de twee trainingen bedraagt € 45,-.
• Een gesigneerd boek is tegen het gereduceerde tarief van € 18,50 te koop.
• Aanmelden kan via de link “aanmelden”.

Meer info over deze trainingen kunt u vinden via de site van MagnusMosa waarna u via “Events” klikt op “Begrijp wat u doet” of via het gevarieerde online magazine met daarin een kort introductiefilmpje waarin Grooten over het concept van zijn boek en zijn nieuwe serie spreekt.

Verdere informatie over het boek “Begrijp wat je doet 2 Damegambiet structuren” staat onder deze link en met de teaser kunt alvast een kijkje nemen over wat u in het boek kunt verwachten.

Vijftig schaakzomers: leuk nostalgisch geschiedenisboek

23 november 2018 22:52 Johan Hut 6

Wat is het oudste schaaktoernooi van Nederland? Hoogovens, Noteboom in Leiden of het Hemelvaarttoernooi in Soest? Nee hoor, het zijn natuurlijk de bondswedstrijden, die worden gehouden sinds 1873. Sinds 1955 heet de hoofdgroep ‘Open kampioenschap van Nederland’ en sinds 1969 vindt dat toernooi plaats in de gemeente Rheden. Een keer in het dorp Ellecom, zes keer in Velp en de overige 43 keer in Dieren. Ter gelegenheid van de vijftigste keer in de gemeente Rheden schreef Peter Boel het herdenkingsboek ‘Vijftig schaakzomers’.

Het is een boek vol nostalgie. Althans voor iemand van mijn leeftijd, die zich namen als Theo van Scheltinga, John van Baarle, Jaap Vogel, Gerard Verholt en vele andere nog herinnert. Vogel is er trouwens nog steeds bij en behoort tot de recorddeelnemers.

Boel heeft alle schriftelijke informatie gebruikt die er is en hij heeft ook met oud-deelnemers gesproken. Daardoor konden anekdotes worden opgerakeld. In 1970 won Jan Timman het toernooi en hij herinnert zich zelfs een zwembadincident, bijna net zo spectaculair als dat van het Nederlands voetbalelftal in 1974. “Hans Böhm, John van den Berg, Huib Knuvers en ik hadden daar afgesproken met een paar meisjes. We kwamen tegen sluitingstijd aan en liepen dus door zonder entree te betalen. Daar was de badmeester het niet mee eens en hij noemde ons ‘schorem’. Nogal beledigend, niet? Huib pikte dat niet en hij sloeg de badmeester tegen de grond. Dat vond ik best indrukwekkend, want die badmeester was nogal een mannetjesputter. Meteen werd de politie erbij gehaald, en wij hebben dat afgewacht.