Schaaksite

Gespot 51: Een aardige analogie

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Dat in het schaken patroonherkenning een belangrijke rol speelt, staat gelijk met het intrappen van een open deur. Maar als je je gaat afvragen hoe dat nou ongeveer werkt in het menselijke brein, is het bepaald niet eenvoudig om daar een eenduidig antwoord op te geven. We komen dan al snel op het theoretische terrein van het geheugen terecht.

Uitleg van hoe geheugenfuncties werken, laat ik liever over aan mensen die er voor doorgeleerd hebben. Een van de meest baanbrekende onderzoeken was het proefschrift van Professor Adriaan de Groot getiteld Het denken van den schaker.

De meeste partijspelers zullen soms wel iets tegenkomen in een partij waarvan ze weten dat ze het eerder hebben gezien. Vaak blijkt het een vage herinnering te zijn aan, voor sommigen is het veel concreter. Zelf word ik regelmatig getroffen door bepaalde analogieën die mij mateloos interesseren. Zo heb ik in een eerder artikel (Gespot 12: Rondom Ta8!!) een grappig voorval beschreven rondom het torenoffer Ta8!! dat in twee partijen van ex-wereldkampioen Mikhael Tal een grote rol speelde. Om de diagrammen met de cruciale zet nog even tevoorschijn te halen:

 [FEN "3r2k1/R5pp/2r2p2/1b1n4/1b1P4/1B2B1P1/1P3P1K/2R5 w - - 0 2,klein,centrum,Ta8!!"] 

 [FEN "3r2k1/R5pp/1p3pn1/3b2q1/3P4/P4QP1/BP3P2/6K1 w - - 0 34,klein,centrum,Ta8!!"] 

Gespot 50: Het eindspel Timman-Velimirovic

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Door de steeds krachtigere processoren op de computers, de snel toenemende geheugencapaciteit, de steeds slimmere software, wordt ons leven steeds meer bepaald door de machine. Een dagje zonder internet of e-mail kunnen mensen zich al bijna niet meer voorstellen en bij de jeugd is het helemaal verschrikkelijk als een netwerk plat ligt zodat ze via hun telefoon facebook, twitter, hyves of andere communicatieforums niet kunnen benaderen.

Gespot 49: Kruispenningen

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Als trainer maak ik veel gebruik van eindspelstudies. De database van Harold van der Heijden is daarbij vrijwel onmisbaar. De fraaiste thema’s komen tevoorschijn in studies. Een van de redenen dat ik met studies werk is dat je een combinatiemotief in zijn zuivere vorm kunt tonen. In een (correcte!) studie staan weinig stukken op het bord, er is maar één variant die tot de winst leidt en het tegenspel is vaak verborgen en daarom nuttig om het zoeken naar verdedigingen te trainen. Middenspelsituaties uit actuele partijen zijn vaak onoverzichtelijk waardoor een bepaald motief naar de achtergrond wordt gedrongen.

Gespot 48: Iclicky

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

De vereniging waar ik al sinds 1997 voor speel, De Stukkenjagers uit Tilburg, heeft het vorige seizoen de beste prestatie ooit weten te behalen. Het eerste team, op papier verreweg het zwakste, een gedoodverfde degradatiekandidaat dus, stond na in de Meesterklasse de eerste paar ronden verrassend aan kop. Hoewel er op een gegeven moment een beetje de klad in kwam, eindigde het team heel knap op een derde plaats. Dat gaf recht op het spelen van Europa Cup wedstrijden. Als amateurclub tussen al die gesponsorde grootmachten, is deelname aan zo’n Europa Cup niet zomaar even geregeld. De mensen die graag mee wilden naar Eilat in Israël, moesten in principe hun eigen onkosten betalen. Gelukkig waren een paar geheime geldschieters binnen deze allersympathiekste vereniging bereid om letterlijk en figuurlijk een duit in het zakje te doen, zodat de spelers niet helemaal voor alle kosten hoefden op te draaien. Zo gezegd, zo gedaan reisde een bont gezelschap af naar de Israëlische badplaats. De Europa Cup wordt al een tijd lang in toernooivorm gehouden. Vroeger waren er nog echt Europa Cup wedstrijden waarin na loting de thuisspelende ploeg op zes borden de strijd aanging met de tegenstander in twee wedstrijden, die op de eigen locatie werden gespeeld.

Gespot 47: Nog een laatste groet aan Leon Pliester

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Onlangs overleed Internationaal Meester Leon Pliester. Hij is al de zoveelste generatiegenoot die er niet meer is. Vorig jaar overleed mijn goede schaakvriend Huub van Dongen (voor wie ik nog een In Memoriam heb geschreven) en een paar geleden IM Johan van Mil. Eerder wijdde Johan Hut al een uitgebreid artikel aan Leon Pliester.

Pliester was een stuk ouder dan ik, maar desondanks kregen we toch betrekkelijk vaak met elkaar te maken. Hoewel ik hem als Amsterdammer had ontmoet, bleek dat hij toch zuidelijke roots had. Zo heeft hij jaren aan een hoog bord van de Eindhovense schaakvereniging gespeeld, de club waar ik later ook lid van werd en waarin ik de nodige successen zou boeken. Afkomstig uit Dommelen, vlakbij Valkenswaard dat onder de rook van Eindhoven ligt, nam hij deel aan Brabantse jeugdkampioenschappen. Net als Leon was ik een betrekkelijke laatbloeier en in de dagen dat hij aan deze kampioenschappen deelnam, was ik nog een volkomen anoniem toeschouwer. Mijn leermeester Huub van Dongen – die me vaak naar toernooien meenam – zei ooit nadat hij van Pliester had verloren: “Ik moest tegen een gast met van die bolle ogen en een merkwaardige snor, maar voor ik het wist, lag ik eraf!”

Gespot 46: Zeeslang

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

In mijn (schaak)boekenkast prijken twee gele, redelijk afgebladderde deeltjes van de Sovjettrainer Alexander Kotov (1913-1980). “Think like a Grandmaster” en “Play like a Grandmaster” zijn boeken die ik in een grijs verleden bestudeerd heb in een poging een betere schaker te worden.

Er kwam later nog een derde deel bij “Train like a Grandmaster”, maar dat haalde mijns inziens het niveau niet van de eerste twee boeken.

Uitgeverij Batsford uit Engeland had het eerste deel nog in de verfoeilijke Engelse notatie uitgegeven, in het tweede boek werd gelukkig de algebraïsche schrijfwijze met figurines (!) gehanteerd. Kotov was niet alleen een zeer sterke grootmeester, hij was bij mijn weten ook de trainer van Tigran Petrosian, waarmee hij furore maakte toen die wereldkampioen werd.

Gespot 45: Gligoric en het Konings-Indisch

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Svetozar Gligoric was een groot man. Uit het voormalige Joegoslavië kwam het bericht dat hij onlangs, op de leeftijd van 89 jaar, was overleden.

Bij het surfen op diverse websites zag ik diverse “In Memoriams” staan, waarin hem de laatste eer bewezen werd. Een mooi portret vond ik van Peter Doggers op www.chessvibes.com dat u hier kunt bekijken.

De eerste keer dat ik met zijn naam te maken kreeg, was toen ik tegen het Konings-Indisch het systeem met 7. Le3 ging spelen (dus na 1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Pf3 0-0 6. Le2 e5 7. Le3). Dit zetje zal altijd verbonden worden met zijn naam. Gligoric behoorde een tijdlang tot de top 10 van de wereld en hij was een van de adepten van het Konings-Indisch. Mede door zijn inbreng werd deze opening, die door mensen als Tarrasch naar de prullenbak waren verwezen, nieuw leven ingeblazen. Gligoric behoorde tot een van de prominente deelnemers die deelnam aan een van uit geschiedkundig oogpunt gezien belangrijkste toernooien ooit. Dat was in Zürich 1953, waar vrijwel de gehele toenmalige wereldtop aanwezig was. Het beroemde toernooiboek van Bronstein over dit toernooi wordt nog altijd gezien als een parel uit de zeer rijke schaakliteratuur. Jonge spelers van nu, die naar een partij uit een database zitten te turen, doen er goed aan eens een blik te werpen in dit boek. In Zürich werden de fundamenten gelegd voor de hedendaagse openingstheorie. De spelers van destijds waren de pioniers van wat we anno 2012 als gemeengoed beschouwen.

Gespot 44: Confrontatie tussen twee stijlen

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Op een of andere manier raak ik altijd gebiologeerd door partijen waarin er sprake is van tegengestelde stijlen. Bij deze botsing tussen spelers met een totaal andere kijk op het spel, kun je meestal rekenen op heel interessante gevechten. Bij het bladeren in My Great Predecessors van Kasparov kwam ik in deel III de confrontatie tegen tussen de toen nog jonge Gary Kasparov en oud-wereldkampioen Tigran Petrosian.

Vooral in zijn beginjaren speelde Kasparov bijzonder scherp. Hij richtte zijn stukken zo snel mogelijk op de koning van de tegenpartij waarna hij er vaak lustig op los offerde.

Gespot 43: De onzichtbare penning

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

De Olympische spelen in Londen waren een groot succes. Tenminste als je de reacties van de sporters en de pers mag geloven.

Tijdens de bombastische slotceremonie, waarbij zo’n beetje alles uit de kast werd gehaald om Groot-Brittannië op de wereldkaart te zetten, passeerden veel grootheden uit de Britse popmuziek de revue. Een daarvan was George Michael die zijn vroegere hit ‘Freedom’ ten tonele mocht voeren. Ik moest onwillekeurig denken aan al die landen, waar freedom bepaald geen vanzelfsprekendheid is. Veel van die landen waren ook op de Spelen aanwezig en ik vroeg me dan ook af hoe die een dergelijke show dan aanschouwen.

Mijn gedachten dwaalden af naar het voormalige Sovjetregime, waar veel mensen met harde hand werden onderdrukt. Een van hen was meermalen schaakkampioen van de Sovjet-Unie, Boris Gulko (zie foto, bron onbekend). Omdat hij zich openlijk tegen het regime keerde, werden hij en zijn vrouw (Anna Akhsharumova) door de KGB (de Russische veiligheidsdienst) gearresteerd en maar liefst zeven jaar vastgezet. De Nederlandse grootmeester John van der Wiel nam het op voor hem op door tijdens een Olympiade, toen Nederland uitkwam tegen Arthur Yusupov van de Sovjet-Unie, te spelen in een T-shirt met daarop levensgroot de letters ‘GULKO’ opgenomen.