Mooie zetten en Bloopers

Gespot 69: Debutant in voetsporen van wereldkampioen

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Onlangs vroeg iemand me wat hij moest spelen op 1. b3. Nou heb ik niet op elke vraag meteen een adequaat antwoord paraat, maar hierop kon ik hem wel iets suggereren. De partij die meteen bij mij opkwam was een partij die indertijd de hele wereld is overgegaan. Daar verloor een zeer sterke grootmeester met wit in 17 zetten van de toenmalige wereldkampioen. Het ging om de partij Larsen – Spassky, Belgrado 1970. Daar zit nog een apart verhaal aan vast. Het was namelijk een match tussen de Sovjet-Unie tegen de rest van de wereld, die toen voor het eerst georganiseerd werd. Onze landgenoot Max Euwe, de enige Nederlandse wereldkampioen, ook president van de Fide, fungeerde als teamcaptain van het ‘Rest van de wereldteam’. Euwe wilde de bordvolgorde bepalen op basis van het Eloratingsysteem dat hetzelfde jaar door de wereldschaakbond geadopteerd was.

Dat leverde meteen een incident op, want de Amerikaan Bobby Fischer had op dat moment de hoogste rating in de wereld (2720), zelfs hoger dan de wereldkampioen, Boris Spassky (2670). Maar de Deen Bent Larsen (2650) claimde het eerste bord op basis van zijn toen bijzonder goede recente resultaten. Fischer was wat inactief geweest. Net toen iedereen dacht dat een van de twee zich zou terugtrekken, gebeurde het onverwachte: Fischer bood aan om aan het tweede bord plaats te nemen, waar hij oud-wereldkampioen Tigran Petrosian zou ontmoeten.

Deze tweekamp over vier partijen werd een voorproefje van een latere kandidatenmatch die in Buenos Aires gespeeld zou worden.

Bent Larsen
Boris Spassky
Lees meer >

Gespot 68: Het Russische kwaliteitsoffer

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Deze week behield Magnus Carlsen zijn wereldtitel door in de elfde partij van de tweekamp zijn uitdager Viswanathan Anand te verslaan. Van deze partij heeft u van mij al een analyse kunnen zien. Daarin heb ik een belofte gedaan, die ik nu graag inlos.

Wat was er namelijk aan de hand? Op de 27ste zet kwam Anand met zwart een kwaliteitsoffer voor de dag dat in de literatuur bekend staat als het zogenaamde ‘Russische kwaliteitsoffer’. Dat klinkt alsof alleen de Russen dit kwaliteitsoffer op het bord in de praktijk brengen, Anand had als Indiër dus beter hier met zijn handen van af kunnen blijven. Nu is dat laatste toevallig waar, want Carlsen nam het offer dankbaar aan en kegelde hem vervolgens met speels gemak de vernieling in waardoor er een abrupt aan de tweekamp kwam.

Anand speelde hier 27…Tb4 hetgeen een Russisch kwaliteitsoffer is dat helemaal verkeerd uitpakt voor zwart. Carlsen zou later beweren dat hij liever materiaal pakt, dan dat hij het weggeeft… De rest van de zetten:

28. Lxb4 cxb4 29. Ph5 Kb7 30. f4 gxf4 31. Phxf4 Pxf4 32. Pxf4 Lxc4 33. Td7 Ta6 34. Pd5 Tc6 35. Txf7 Lc5 36. Txc7+ Txc7 37. Pxc7 Kc6 38. Pb5 Lxb5 39. axb5+ Kxb5 40. e6 b3 41. Kd3 Le7 42. h4 a4 43. g5 hxg5 44. hxg5 a3 45. Kc3 1-0

Anand (foto Frans Peeters)

Carlsen – Anand, elfde partij
Lees meer >

Gespot 67: Vancura in de praktijk

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Af en toe komt er een oud, stoffig boekje uit mijn boekenkast vallen en als ik het opraap, kan ik het natuurlijk niet laten om er een blik in te werpen. Toevallig was het ditmaal het Lehrbuch der Schachendspiele, Band 2 van grootmeester Yuri Averbach. Daar heb ik als opkomende schaker nog veel uit gewerkt, maar ik begrijp de weerzin die de jeugd van nu heeft om uit zo’n boek de geheimen van eindspelen te gaan ontsluieren. Niet alleen zijn de moderne boeken wat levendiger geschreven (vaak voorzien van opgaven), maar er zijn veel aantrekkelijkere manieren om met schaken bezig te zijn. Op het internet is veel te vinden, er zijn schaakfilmpjes met grootmeesters waarin het nodige wordt uitgelegd en natuurlijk kun je met een goed budget heel wat aanschaffen op het gebied van de schaakdvd’s. Desalniettemin is het mijn ervaring dat veel spelers hun geld uitgeven aan openingsboeken, databaseprogramma’s en andere schaakprogramma’s.

En kan een speler na het bekijken van een paar filmpjes van GM Karsten Müller zeggen dat zijn eindspelkennis voldoende zal zijn om dat in de praktijk te kunnen brengen?

Lees meer >

Gespot 66: Reuzendoders

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Er is deze week veel gezegd en geschreven over de zege van Manuel Bosboom op Peter Leko. De Hongaar was ooit nog een wereldkampioenskandidaat. In elk geval stond hij lang in de mondiale Top 10. Hoe kan het gebeuren dat een dergelijke ervaren en zeker solide speler als Leko zich zo laat oprollen door een ‘modale’ Nederlandse meester? Om te beginnen weten wij kaaskoppen allemaal dat Bosboom niet zomaar iemand is. Want behalve het feit dat hij in Nederland al tientallen jaren lang bijzonder veel snelschaak- en rapidtoernooien op zijn naam schrijft, kennen we hem als een speler met veel talent, die echter niet vaak de kansen heeft gekregen om zich volledig te ontplooien. Maar had hij zijn visitekaartje niet ooit afgegeven door in een vluggertje regerend wereldkampioen Kasparov helemaal af te drogen. Bij het naspelen van dit potje is het net alsof het meester tegen amateur is, met Kasparov in de rol van amateur!

Lees meer >

Gespot 65: De ‘Miloloper’

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Meer dan 35 jaar geleden woonde er een sterke schaker in Eindhoven, Milo Scheeren, genaamd. Hij was geen familie van een andere sterke schaker in deze contreien, Peter Scheeren. Als jeugdspeler ontpopte Milo zich al snel tot een sterk strateeg die zeer moeilijk te kloppen bleek en zich pijlsnel in de picture speelde. Een tijdlang was hij een belangrijke steunpilaar voor het eerste team van de Eindhovense schaakvereniging dat toentertijd in de hoofdklasse uitkwam. Maar degenen die Scheeren een mooie schaakcarrière voorspelden kwamen bedrogen uit.

Lees meer >

Iets luchtigs…

Soms valt je oog erop, soms verdwijnt een mooie wending weer in de vergetelheid. Gelukkig hebben we bij Schaaksite het speurende oog van Peng die onlangs een aardig dame-offer wist te traceren uit de vele toernooien die er over de wereld gespeeld worden. Helaas was onze landgenoot Benjamin Bok het slachtoffer van een tactische grap van zijn tegenstander Rapport, zoals Peng in haar artikeltje aan had gegeven. Ik ging eens op zoek naar dergelijke wendingen waarbij ik nu maar eens wit wilde laten winnen. Al was het alleen maar om Benjamin een hart onder de riem te steken! Uiteraard mag u de volgende combinaties zelf oplossen. Veel plezier.

Luchtige offertjes

OPGAVE 1

Lees meer >

Gespot 64: “Fischer, die op een truc speelt”

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Het getal 64 is een magisch getal voor een schaker. Omdat een van de grootste schaakgenieën, Bobby Fischer, op 64-jarige leeftijd overleed, leek me dat ik hem in deze rubriek aan bod moest laten komen. Omdat Fischer natuurlijk bijzonder vaak is besproken, viel het me in eerste instantie niet mee om te bedenken welk aspect ik van zijn rijke schaakcarrière aan bod zou willen laten komen.

Desondanks was ik er toch snel uit. In mijn boekenkast prijkt het bijzonder interessante boek ‘Fischer en zijn voorgangers’ van onze enige Nederlandse wereldkampioen, Max Euwe.

Daarin neemt Euwe de taak op zijn schouders om Fischer met al zijn voorgangers te vergelijken. In dit quasi wetenschappelijke onderzoek belicht hij een groot aantal wereldkampioenen, hun sterke en zwakke punten, hun typische stijl en vergelijkt die met Fischer. Zo laat hij topprestaties van de eindspelvirtuoos José Raúl Capablanca zien en relateert die met magnifiek gevoerde eindspelen van de Amerikaan. Heel interessant is de vergelijking tussen Alexander Aljechin en Fischer. Ik citeer:

Lees meer >

Gespot 63: “Hak!”

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Het volgende verhaal is slechts van horen zeggen. Maar het mag misschien toch aan de vergetelheid ontrukt worden.

Lange tijd geleden werd er een Nederlands jeugdkampioenschap voor de oudste jeugd gespeeld. Daarin werd een partij gespeeld tussen twee kanshebbers om de titel. Dat waren Milo Scheeren (geen familie van IM Peter Scheeren) en Han Janssen. Er kwam een interessante stelling op het bord waarin Janssen in tijdnood geraakte. Volgens de overlevering had hij een kansrijke stelling, maar hij zag onder druk van de klok niet meteen hoe hij iets kon doen met zijn voordeel.

Toen kwam er een toeschouwer bij het bord staan. Of dat ook een deelnemer aan het toernooi was, of dat het een ‘neutrale toeschouwer’ was, valt niet meer te achterhalen. Feit is dat hij een blik op het bord wierp en toen vrij luid “Hak!” riep. Janssen bedacht zich geen moment en speelde de enige ‘hakzet’ die er in de stelling zat. Het werd direct duidelijk dat het offer zou leiden tot een winnende mataanval. Scheeren protesteerde bij de wedstrijdleiding maar dat protest werd verworpen. Toen hij verloren had, deed hij zijn beklag bij de commissie van beroep. Die had naar verluidt de nodige moeite om hierover een oordeel te vellen. Maar eindelijk kwam het verlossende woord: het protest werd verworpen omdat ‘Hak!’ geen schaakterm was.

Lees meer >

Gespot 62: De snelheidsduivel

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Schakers kijken allemaal anders aan tegen het snelschaken. Waar sommigen het verafschuwen omdat ze door het hoge tempo veel blunders maken, vinden anderen het juist wel prettig dat er snel gezet mag worden. Een potje verliezen is dan minder erg: het is zo voorbij en er wacht meteen een nieuwe kans!

Zelf kijk ik er met gemengde gevoelens naar. Tijdens mijn twintiger jaren ging ik graag naar snelschaaktoernooien. Niet alleen vanwege de vaak redelijk gevulde prijzenpot maar ook om zo in aanraking te komen met sterke spelers. Daarbij werd er de nodige handigheid en tactische slagvaardigheid van je gevraagd, iets wat ik graag wilde ontwikkelen. De meeste toernooien in Nederland verliepen vaak uiterst sportief, op een paar incidenten na. Later vond ik dat veel snelschaken een negatieve invloed had op de diepgang in een partij en heb ik mijn gezicht niet zo vaak meer laten zien.

Lees meer >

Gespot 61: Frivole opening

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.


Dat schakers eigenwijs zijn, is algemeen bekend. Het gezegde van de overbekende ezel met de overbekende steen is veelal van toepassing. Ik ken een grootmeester die het nog bonter maakte als die ezel. Hij liep bijna letterlijk met zijn hoofd door de muur heen. Zijn koppigheid betrof vooral de openingskeuze. Vooral toen hij in opmars was, liet hij zich in op de hyperscherpe Siciliaanse varianten van de Najdorf. En daarin liep hij soms flinke klappen op.

Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig. Het gaat natuurlijk om Loek van Wely, vooral in zijn jonge jaren. De Tilburger bleef lange tijd de Najdorfvariant trouw, ondanks een behoorlijke reeks van pijnlijke nederlagen. Hem kennende had hij er zwaar de pest in als hij weer tegen een zeperd was aangelopen, maar dan pijnigde hij zich tot diep in de nacht met een zoektocht naar de waarheid. Dan moest het lek boven komen, voordat hij zijn bed ging opzoeken. Om de reparatiewerkzaamheden voor een volgende gelegenheid te bewaren. En altijd was er dan weer iemand die weer iets lek schoot in zijn repertoire. En opnieuw kwam Loek er sterker uit. Want het gevolg was natuurlijk wel dat hij op deze manier zijn spel verbeterde. Ik heb een klein onderzoekje met mijn database (Megadatabase 2014) gedaan naar zijn resultaten in de Najdorfvariant.

Uit het openingsrapport dat je kunt samenstellen komt ongeveer het volgende percentage tevoorschijn:

Lees meer >