Rubrieken

“Handoperatie” door Theo Mooijman

Mijn echtgenote diende een kleine chirurgische ingreep te ondergaan aan haar hand. Na het vruchteloos doorlopen van het hele protocol van huisartsbezoeken en behandelingen door de, fysiotherapeut, waren we zo ver dat de mini-operatie toegestaan werd. We hadden ons al mentaal voorbereid op de lange wachtlijsten bij het ziekenhuis, maar alras bleek dat niet nodig. Wij kregen te horen dat zij in een particuliere kliniek kon worden geholpen. De doktersassistentie had al het nodige voorwerk verricht en mijn echtgenote kon de eerstkomende donderdag al terecht voor het gesprek.

Lees meer >

Anekdotengids voor Schaakliefhebbers

Twee jaar na zijn ‘Reisgids voor Schaakliefhebbers’ heeft Rob Spaans een nieuw boek geschreven: de ‘Anekdotengids voor Schaakliefhebbers’. Spaans, oud-medewerker van uitgeverij New in Chess, is duidelijk zelf een schaakliefhebber en niet alleen van het spel op het bord, maar zeker ook van de cultuur eromheen. Voor de reisgids bracht hij vele plaatsen over de hele wereld in kaart waar je op schaakgebied bijzondere stukken, borden, tafels, klokken, boeken, beelden, schilderijen, foto’s, bekers, graven, tapijten, dorpen, straten, mozaïeken, computers, schoenen en tekeningen kunt vinden. Nu schrijft hij talloze anekdotes op, bijeen verzameld uit vele boeken en tijdschriften. Het zou me niets verbazen als hij die allemaal thuis heeft liggen. Als je beide boeken hebt gelezen, of zelfs maar hebt doorgebladerd, dan krijg je de indruk dat het huis van Rob Spaans een schaakmuseum is.

Het boek van 256 pagina’s bevat vooral korte anekdotes. Een halve pagina is zo’n beetje het gemiddelde, al komen er ook anekdotes van twee pagina’s in voor. Het aantal is dus heel hoog. Wat is een anekdote? In de inleiding schrijft Spaans dat anekdotes volgens Van Dale korte, grappige verhalen zijn. Mijn mening over het boek is, dat de meeste verhalen wel grappig zijn, maar niet allemaal. Het is geen moppentrommel. Ik kom daarop terug bij de voorbeelden. Moeten de verhalen echt gebeurd zijn? Spaans haalt de bekende uitspraak aan dat de waarheid een goed verhaal niet in de weg mag staan. Zijn boek is geen geschiedenisboek, schrijft hij, maar van het overgrote deel is het aannemelijk dat de verhalen echt zo hebben plaatsgevonden. Een sterk punt is, dat onder ieder verhaal de bron staat vermeld. Achter in het boek staan die bronnen nog eens op een rijtje en die lijst beslaat maar liefst negen pagina’s. Die bronvermelding vind ik vooral belangrijk omdat ik niet iedere schrijver even serieus neem. Van sommige schrijvers denk ik: dit kan gebeurd zijn. Van andere schrijvers denk ik: ja, dit zal zeker kloppen.

 

Legendes

Ik zou de anekdotes in categorieën kunnen indelen (grappig, interessant, dubieus enzovoort), maar vind het wat handiger een aantal chronologisch te behandelen, net zoals in het boek. Dan wordt de categorisering vanzelf duidelijk.

Het boek begint met het bekende verhaal van Sissa en de graankorrels. Dat is een legende, geen waar gebeurd verhaal. Er volgt een verhaal van een Britse legerofficier die een strijd tegen de Amerikaanse troepen verloor doordat hij een belangrijk bericht miste omdat hij verwikkeld was in een schaakpartij. Beetje onwaarschijnlijk.

Een bekend verhaal is dat bij het toernooi Londen 1883 de voorzitter van het organisatiecomité een toost uitbracht op ‘de beste schaker van de wereld’. Steinitz en Zukertort stonden beiden op om de spreker te bedanken. Een verhaal dat ik niet kende, is dat de zeer veelzijdige Emanuel Lasker eerst zonder succes een boerenbedrijf had en dat vervolgens een duivenfokkerij ook een fiasco werd. De reden daarvan begreep hij pas toen iemand hem vertelde dat de twee duiven waarmee hij begon, allebei mannetjes waren.

Lees meer >

Batavia: Afek’s studies op 24 februari – speelronde op 25 februari in Stadsarchief

Het 12e Batavia Schaaktoernooi is donderdag 20 februari geopend met de loting en het Hand & Braintoernooi. Nu het toernooi in volle gang is, wil de toernooiorganisatie de aandacht vestigen op twee speciale evenementen.

Op maandag 24 februari zal grootmeester voor composities Yochanan Afek de oplossingen tonen van de studies die hij voor het toernooi heeft geselecteerd. Iedereen is van harte welkom gedurende de dag om samen met Afek de wonderen van eindspelcomposities te ontdekken en daarnaast de partijen van het toernooi te volgen.

Lees meer >

Schaken is oorlog, maar ook een spel

Schaken is een oorlogsspel. Winnen, verliezen of gelijk spelen. Een zero sum game. Dat bedacht ik me toen ik rondliep in Wijk aan Zee tijdens het Tata Steel Toernooi. Na afloop van het toernooi zal een deel van de spelers blij zijn geweest met de gewonnen Elo-puntjes, teleurgesteld zijn over de verloren rating, of tevreden zijn omdat ze ongeveer gepresteerd hadden op het veronderstelde niveau. Maar met zijn allen zijn die spelers er niet beter op geworden,

Lees meer >

100 jaar KNSB-competitie

Deze maand is het 100 jaar geleden dat de eerste wedstrijden in de KNSB-competitie werden gespeeld. De bond was toen natuurlijk nog niet koninklijk en heette NSB, wat in die tijd nog geen beladen afkorting was. Geschiedenisverhalen komen vaak heel toevallig tot stand. Het is niet zo dat onze redactie er enthousiast op afstevende, nee, we kregen vorige week zomaar een tip van Co Buysman, schaker bij Caïssa-Eenhoorn in Hoorn. Hij verdiept zich allang in de Nederlandse schaakgeschiedenis.

Het eerste competitieseizoen was 1920-21, op de site van de KNSB is een lijst van kampioenen te zien. Je zou dus zeggen dat de competitie is begonnen rond september 1920, maar in een gedegen verhaal van wijlen Ton Sibbing, een nauwgezette geschiedschrijver, had ik al gezien dat het in februari begon. Co Buysman ontdekte dat er in de eerste jaren van de twintigste eeuw al initiatieven werden genomen en ook wedstrijden werden gespeeld.

Als je Timman, Van Wely, Sokolov en Van der Wiel in een team zet met buitenlandse wereldtoppers als Lautier, Goerevitsj en Vaganjan erbij, dan heb je wel kans dat je kampioen van Nederland wordt. Panfox Breda in 1998., (Foto: Johan Hut)

Zoals ik in 2011 al schreef in de Canon van het Nederlandse schaken, op deze site, ontmoetten clubs elkaar voor 1920 wel in vriendschappelijke massakampen. De eerste officiële competitie was elitair, alleen vijf clubs uit de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht mochten eraan deelnemen.

Lees meer >

Recensie: Better Thinking, Better Chess door Joel Benjamin

Er ligt al een tijdje een boek op mij te wachten om doorgewerkt te worden en dat is het boek van de Amerikaanse grootmeester Joel Benjamin. De titel ‘Better Thinking, Better Chess’ en ondertitel ‘How a Grandmaster Finds his Moves’ klinkt ons als muziek in de oren. Want willen we niet allemaal ons denkproces beter ordenen in de hoop op betere resultaten?

Joel Benjamin bij het bespreken van een partij op het internet.

Voor we het boek de revue laten passeren eerst iets over de schaker Joel Benjamin zelf. Geboren in New York 1964 werd hij in 1977 de jongste Fide-meester ooit in de Verenigde Staten. In 1986 behaalde hij de grootmeestertitel en hij werd later driemaal kampioen van zijn land. In 1995 kwam hij in het nieuws omdat hij betrokken werd bij het computerproject Deep BlueHij werd door de leider van dit project aangetrokken om het openingsboek samen te stellen voor de aanstaande match tegen Garry Kasparov. In een latere tweekamp (1997) tussen de wereldkampioen en de computer ging de mens ten onder en Kasparov beschuldigde onder andere Benjamin ervan dat hij tijdens een partij geïntervenieerd zou hebben. Die beschuldigingen werden altijd ontkend maar omdat het programma ontmanteld werd, kon er nooit meer iets bewezen worden.
In het boek kwam ik in hoofdstuk 6 (Material and initiative) de volgende eerste regels tegen: “In 1997, a man wise in the ways of chess but less so in the ways of computers, travelled America giving speeches on the nature of computer chess. Garry Kasparov’s description of engine ‘priorities’ was nonsense; every aspect of chess get a numerical value, but Deep Blue (or any other engine I imagine) was never given instructions about the bishop pair being more important than king safety, or any similar equation. One might be inclined to extrapolate based on one move in one game, but that would be overly simplistic. Computers count up all the points and make their decision on what gets the highest possible score”.

En zo gaat de auteur nog even verder om zijn gram te halen op de oud-wereldkampioen. Het boek kwam uit in 2018 en toen was er nog geen Alpa Zero, dus wie weet, denkt Benjamin inmiddels anders over computerschaak. Zijn opmerking over hoe engines werken (in eenheden van pionnen) wordt algemeen wel onderschreven.

 

Tijd om de inhoud van het boek te bespreken. Naast de introductie zijn er tien hoofdstukken die de volgende titels hebben meegekregen:

Lees meer >

Schaakrubrieken weekend 15 februari 2020

Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.

Lees meer >

“Berry Withuis in Bolivia” door Hans Meijer

De (iets) ouderen onder ons kennen de naam Berry Withuis nog wel.

Berry Withuis (1920-2009) was een overtuigd communist die nog op zijn sterfbed de fascisten vervloekte. Zijn zoon heette echter Max, naar Max Euwe, en niet Marx, en de hond van de familie Withuis heette Fide, naar de wereldschaakbond, en niet Fidel, want boven alles was Withuis schaker. Hij was een mij overigens onbekende schaker wiens naam ik vreemd genoeg op allerlei plaatsen tegenkwam. Als eindredacteur op de voorpagina van Schakend Nederland in de jaren 1974 en 1975, in lijstjes van simultaangevers in het Vroom & Dreesmann (V&D) simultaancircuit, in boeken van Max Pam, Hans Bouwmeester, Genna Sosonko en Hans Ree, in artikelen van Jan Timman en Lex Jongsma in het schaaktijdschrift Matten en in een stukje van Frits Hoorweg over de oprichting van Schaakbulletin. Berry Withuis bleef voor mij echter een enigma tot ik Raadselvader (2018) en De oorlog van mijn vader (2017) van zijn dochter Jolande Withuis las. Hans Bouwmeester omschreef Withuis als een onvermoeibaar schaakspeler, schaakschrijver en schaakorganisator. Gedurende tientallen jaren draaide de Nederlandse schaakwereld om Berry Withuis (en Max Euwe). Als ergens serieus geschaakt werd was Withuis nooit ver weg.

Lees meer >

Onvergetelijk toiletbezoek

Ieder jaar ben ik in januari een paar dagen in Wijk aan Zee te vinden. Het Hoogovenschaaktoernooi, dat tegenwoordig het Tata Steel Chess Tournament heet, vindt daar plaats.

Het dorpje, dat het van de zomer en de badgasten moet hebben, komt dan even uit zijn winterslaap om schakers uit de hele wereld, professionals en amateurs, gastvrij te onthalen.

Het is ieder jaar een groot feest. Naast de harde strijd op de schaakborden is het een reünie, een hartelijk weerzien van oude bekenden.

En soms gebeurt er iets dat je voor altijd bij blijft. Eén zo’n gebeurtenis vond vijf jaar geleden plaats. Ik stond op het toilet te plassen toen een absoluut fenomeen zich naast me vervoegde. Het was niemand minder dan Ton Sijbrands, die net als veel andere dammers ook schaakt. Sijbrands had het jaar daarvoor het wereldrecord blindsimultaan dammen op 66-jarige leeftijd scherper gesteld.

Van 19 tot 21 december 2014 speelde hij blindsimultaan tegen 32 tegenstanders en behaalde een score van 72 procent. Hij won 14 keer, speelde 18 keer remise en verloor geen partij. De simultaan duurde ongeveer 48 uur en vond plaats in het raadhuis van Hilversum.

Bij het handenwassen kwam een wat oudere man naderbij die Ton beschroomd aansprak. “Ik heb nog tegen u gespeeld”, zei hij eerbiedig. “Mag ik vragen hoe u heet?”, vroeg Sijbrands vriendelijk.

Lees meer >

Grimsey, een piepklein eiland met een bijzondere schaakgeschiedenis

Papagaaiduikers

Tien jaar geleden bezochten we het kleine Kanaaleiland Herm (2,5 km bij 0,8 km) dat ligt voor de Franse kust en behoort bij Guernsey. Rond de 100 inwoners. Prachtige natuur, geen gemotoriseerd verkeer en ook geen fietsers. Met witte zandstranden zoals Shell Beach en veel vogels, ideaal voor wandelaars. Een bijzondere vogel die er te zien is, is de papagaaiduiker hier puffin genoemd. Je kunt dan mee met een excursie van Puffin Patrol naar Puffin Bay.

Reisverslag Huub Blom in De Schaakkoerier

In het februarinummer van De Schaakkoerier, een uitgave van de Motiefgroep Schaken, publiceerde Huub Blom zijn interessante reisverslag naar IJsland met een dagtochtje per boot naar het eilandje Grimsey. Een van de redenen waarom hij naar dit eiland wilde was dat er tienduizenden vogels zijn die wachten op de fotografen. Hij wilde graag de papagaaiduikers fotograferen maar dat bleek nog niet zo makkelijk. Uiteindelijk lukte het hem toch deze fotogenieke vogels op de gevoelige plaat vast te leggen.

Maar er was nog een andere reden waarom hij naar Grimsey afreisde. Grimsey heeft een bijzondere schaakgeschiedenis. Hij schrijft hierover:

In 1879 zeilde de journalist, kenner van het oud-IJslands en enthousiaste schaker Willard Fiske vanuit Amerika naar IJsland en raakte onder de indruk van het land en van het schaakspel dat er gespeeld werd. In 1880 trouwde hij met een steenrijke vrouw die toen over 2,2 miljoen dollar beschikte. Lang hield het huwelijk niet stand want de vrouw overleed een jaar later aan tuberculose. Als schaakliefhebber schonk hij op Grimsey aan elk van de elf families een marmeren schaakbord. Ook schonk hij geld aan het eiland om een school en een bibliotheek te laten bouwen. Na zijn overlijden werd de bevolking verrast met een gift van 12.000 dollar. Zijn geboortedag, 11 november, wordt elk jaar op Grimsey herdacht. Er wordt koffie met cake geserveerd. In het dorpshuis (tevens bibliotheek) staat een marmeren schaakspel en ook andere giften en foto’s van Fiske.

De verhalen over schaken op Grimsey zijn mooi. De lange zomerdagen en de nog langere winterdagen werden schakend doorgebracht. Een schaker kon wekenlang op bed blijven liggen om nieuwe strategieën te bedenken. Schaken nam een belangrijks plaats in het leven van de vissers. Een nederlaag kon men maar moeilijk verkroppen. Men sprong liever van de kliffen dan dat men een koning moest omleggen.

Tot zover het artikel van Huub Blom.

Lees meer >