Schaaksite

FritzSSS* en het Broekhuis NK Schaken 2000 in Rotterdam

24 juli 2018 11:29 Teun Koorevaar 23

Schaakhistorie

Johan Hut schrijft een serie over onze schaakhistorie en zijn eerste aflevering gaat over Fritz$$$ op het NK. Omdat de commentaarbox zich minder leent voor een uitgebreide reactie in de plaats hiervan dit artikel.

Bijzonder was dat vijf van de deelnemers aan het NK 2000 ook actief waren bij het NK 2018. In 2000 deden Van Wely, Van den Doel, Grooten, Reinderman en Tiviakov mee. Grooten toen in een dubbelrol want hij schreef ook een wekelijkse schaakcolumn voor dagblad Trouw.

In 2018 deden Van Wely, Van den Doel en Tiviakov mee aan het NK en verzorgden Grooten en Reinderman uitgebreide NK-verslagen op onze site.

Teleurgestelde sponsor

Top 40 afkomst (update 22 juli)

Pas onlangs ontdekte ik de top-40 van Johan Hut, die ik met veel plezier doorgelezen heb. Sinds een aantal jaren heb ik ook genealogische belangstelling en van 8 van de 40 heb ik inmiddels de afkomst kunnen achterhalen. Dat zijn:

1 Max Euwe www.geni.com/people/Machgielis-Max-Euwe/6000000029937708576
5 Hein Donner www.geni.com/people/schaker-Jan-Hein-Donner/6000000026588929127
14 Lodewijk Prins www.geni.com/people/Lodewijk-Salomon-Prins/6000000013326245976
16 Theo van Scheltinga www.geni.com/people/Theo-van-Scheltinga/6000000080334052129
20 Nico Cortlever www.geni.com/people/Nicolaas-Cortlever/6000000080344917279
24 Dirk van Foreest www.geni.com/people/Dirk-van-Foreest/6000000014252682607
31 Henri Weenink www.geni.com/people/Henri-Gerard-Marie-Weenink/6000000080003734346
37 Daniël Noteboom www.geni.com/people/Dani%C3%ABl-Noteboom/6000000080006627831
38 Norman van Lennep www.geni.com/people/Norman-van-Lennep/6000000027361104641Verder nog twee meesters uit een grijs verleden:
www.geni.com/people/Adolf-George-Olland/6000000080003225491
www.geni.com/people/Benjamin-Leussen/6000000080000526883
Update 22 juli:

nog meer uit de top-40

Schaakhistorie (3): Roy Dieks kon zijn belofte niet inlossen

20 juli 2018 21:58 Johan Hut 24

Op z’n vijftiende werd Roy Dieks jeugdkampioen van Nederland. Alleen Jan Timman was jonger toen hij kampioen werd. Drie jaar later was Dieks de nummer twee van de wereld bij de jeugd. Zou hij net als Timman grootmeester worden en de wereldtop bestormen? Nee, al snel stokte het.

Roy Dieks tijdens een jeugdkampioenschap

Dieks bleek een moeilijk persoon en moest daarvoor worden behandeld. Hij overleed op 48-jarige leeftijd. Zijn enorme jeugdresultaten waren toen door de meeste schakers al vergeten.

Jonge kampioen

In 1971 was Roy Dieks met zijn vijftien jaar bijna de jongste Nederlands jeugdkampioen in de geschiedenis. Verslaggever Doevelaar merkte in het bondsblad nog wel op dat hij door zijn start van 1 uit 3 niet al zijn rivalen was tegengekomen. Dat was vooral vervelend omdat drie achtervolgers op slechts een half punt achterstand eindigden: Max Merbis, Leo Hofland en Christofoor Baljon. Van Merbis had hij verloren en tegen Baljon had hij niet gespeeld.

Bij het wereldkampioenschap eindigde Dieks in de B-groep net iets onder de vijftig procent. Zijn begeleider Maarten Etmans merkte op dat zijn pupil in de voorronden twee gewonnen staande partijen had vergooid. Ook bij het Europees kampioenschap in Groningen had hij geen succes. Dieks werd zevende in de B-groep, nog achter Baljon.

Een jaar later was Dieks er niet bij, als reden werd studie opgegeven. Baljon werd kampioen. Wel mocht hij weer meedoen aan het EK in Groningen. Dieks bereikte nu de hoofdgroep en werd daar achtste, weer net achter Baljon.

Ook in 1973 was Dieks er niet bij en werd Meindert van de Linde kampioen. Niet hij, maar Dieks ging naar het wereldkampioenschap. Deze keer plaatste hij zich voor de hoofdgroep, waar hij achtste werd van de twaalf. Kampioen werd Alexander Beljavski, voor Tony Miles. Verslaggever Boon schreef dat Dieks in speelsterkte slechts hoefde onder te doen voor ‘de grote vijf’. Ondanks de minscore in de finale was de achtste plaats een uitstekend resultaat.

Schaakhistorie (2): Titelgekte (1963)

12 juli 2018 21:46 Johan Hut 20

Een toernooi dat speciaal wordt georganiseerd om titelnormen te kunnen scoren, door wie en wanneer is dat bedacht? Door Herman Grooten zou je zeggen, die samen met Bert Kisjes het initiatief nam tot het eerste Sonnevanck-toernooi in Wijk aan Zee, 1987. Voor het juiste antwoord moeten we echter 26 jaar verder teruggaan, naar 1961. Berry Withuis (wie anders) bedacht het en hoofdredacteur Slavekoorde van het bondsblad vond het bespottelijk.

Kick Langeweg tijdens het door hem gewonnen IBM-toernooi van 1961

Het Amsterdamse VAS heerste in de hoofdklasse van de KNSB-competitie met als bijzonderheden de landstitel voor het tweede team in 1960-61 en de deelname van drie teams in 1963-64. Het eerste team werd aangevoerd door de veteranen Theo van Scheltinga en Nico Cortlever, die al in de jaren dertig aan het Nederlands kampioenschap deelnamen, maar voor het eerste en tweede team speelde ook een enorme rij jonge hemelbestormers: Kick Langeweg, Hans Ree, Rob Hartoch, Frits Roessel, Bert Enklaar, Hoan Liong Tan, Tim Krabbé en Piet van der Weide. Later (en sommigen al eerder) ook allemaal NK-deelnemers, maar in 1961 jonge twintigers en zelfs tieners.

Berry Withuis (ook speler van VAS) was al actief binnen de persdiensten van diverse toernooien, een activiteit die hij zelf in Nederland had geïntroduceerd, althans op de schaal waarop hij het organiseerde. Hij ontpopte zich ook als organisator en als de man die de deelnemersvelden samenstelde, wat tegenwoordig de belangrijkste taak is van een toernooidirecteur. Een dergelijke titel wilde Withuis nooit voeren, hij hield het bij perschef. De eerste keer dat hij die officieuze taak toch op zich nam, was bij het eerste IBM-toernooi in 1961. Het was een toernooi met twaalfkampen en Withuis was over het doel volkomen duidelijk. In de hoofdgroep zouden vijf of zes jonge VAS-leden een meesternorm moeten kunnen scoren. De eerste editie droeg ook de naam IBM/VAS-toernooi. De 24-jarige Kick Langeweg, een van de oudsten van de jonge honden, won met 9 uit 11 zonder remises, wat later geen karakteristieke score voor hem zou zijn. Hij bleef Hein Donner, Neerlands enige actieve grootmeester, voor en scoorde maar liefst tweeënhalf punt boven de meesternorm.

Schaakhistorie (1): Fritz $$$ op het NK

5 juli 2018 21:22 Johan Hut 9

Nooit kreeg een Nederlands kampioenschap schaken zoveel publiciteit als dat van 2000. De reden was er één waar niet iedereen blij mee was. Een computer als deelnemer! Nog voor de officiële bekendmaking, zette Gert Ligterink in de Volkskrant al de toon: “Iedereen is gek geworden.”

Loek van Wely, kampioen in 2000, hier gefotografeerd een jaar later

Het idee zou zijn gekomen van Genna Sosonko, maar het is maar de vraag hoe serieus dat was. Sytze Faber, bestuurslid topschaak van de KNSB, was op zoek naar iemand voor de wildcard. Zhaoqin Peng en Erika Sziva bedankten omdat ze een baby hadden en Sosonko bedankte omdat hij vond dat zijn tijd wel geweest was. “Waarom vraag je geen computer?”, vroeg de veteraan. Faber vond het een prachtidee en belde Jaap van den Herik om advies. De oud-hoofdklasser was hoogleraar in de informatica en in Nederland een autoriteit op het gebied van kunstmatige intelligentie. Hij hield zich bijvoorbeeld bezig met de vragen of computers kunnen rechtspreken en of computers autonoom kunnen reageren op elektronisch binnengekomen vragen. Schaakcomputers hadden in dat vakgebied vanaf het begin een belangrijke rol gespeeld.

Van den Herik was uiteraard enthousiast over het idee en vroeg het bedrijf ChessBase of het wilde meedoen met het programma Fritz. Natuurlijk wilden de Duitsers dat. Maar de spelers hadden natuurlijk wel wat anders aan hun hoofd dan een computerdemonstratie. Daarom werd hun een vette worst voorgehouden. Het prijzengeld werd verhoogd van 100.000 naar 170.000 gulden. ChessBase betaalde daar een deel van, maar het grootste deel kwam van drie computerrelaties van Van den Herik.

Boze journalisten

Sosonko verdedigde het idee in NRC Handelsblad: “Wie het niet betreurt dat de klassieke toernooien verdwijnen, heeft geen hart. Maar wie meent dat de schaaksport de opmars van de computer en internet kan negeren, heeft geen hoofd.” De schaakjournalisten reageerden echter furieus.