Schaaksite

Top-40 Nederlandse schakers. 16: Theo van Scheltinga

9 november 2017 22:23 Johan Hut 3

Een Nederlands kampioenschap spelen 47 jaar na de eerste keer, dat is de opvallendste prestatie van Theo van Scheltinga. Belangrijker is dat hij in zijn toptijd de nummer twee was achter Euwe en ook in het Hoogovenstoernooi behaalde hij een enorme erelijst.

Theo van Scheltinga in 1973

Theo van Scheltinga (geboren 6 maart 1914) debuteerde op zijn 22e, in 1936, op het NK met een derde plaats. Na nog wat vergelijkbare resultaten won hij in 1947 met grote overmacht het NK-kandidatentoernooi. De titelmatch tegen Euwe verloor hij met 5,5-2,5, wat wel beter was dan wat al zijn tijdgenoten tegen Euwe presteerden. In 1950 en 1952, toen Euwe weer gewoon aan het NK-toernooi deelnam, werd Van Scheltinga beide keren tweede achter de onaantastbare. In 1958, toen Euwe van het toneel was verdwenen, werd hij derde achter Donner en Cortlever. Ruim twintig jaar was Van Scheltinga dus al Nederlands nummer twee of drie.

Dat was voorlopig zijn laatste NK, maar in 1967 en 1973 plaatste hij zich weer en scoorde hij vijftig procent. Zijn grootste stunt was dat hij zich in 1983 via de voorwedstrijden als 69-jarige voor de laatste keer kwalificeerde voor het NK, waar hij de toenmalige toppers Böhm en Ligterink versloeg. Dat hij slechts negende werd, kun je onmogelijk als een smet zien.

Tartakower, Capablanca, Aljechin

Van Scheltinga speelde vanaf 1937 vijf opeenvolgende Olympiades, waarin hij 53% scoorde. Zijn hoogtepunt was die van 1939, waar hij bij afwezigheid van Euwe aan het eerste bord speelde. Hij versloeg Tartakower, verloor van Capablanca en speelde remise tegen Aljechin. “Nooit heb ik beter gespeeld dan toen”, zei hij daarover. In 1950 speelde hij achter Euwe aan het tweede bord en twee jaar later voerde hij de ploeg weer aan.

Van 1939 tot 1952 stond Van Scheltinga (laag) in de top honderd van de wereld, die later met terugwerkende kracht door Chessmetrics is berekend. In 1960/61 stond hij er weer even in.

Top-40 Nederlandse schakers. 17: Dimitri Reinderman

3 november 2017 22:43 Johan Hut 3

Zijn NK-debuut was spectaculair, hij brak zijn schaakcarrière vroeg af, wat hij zelf anders zag, maar na zijn comeback, die je van hem niet zo mocht noemen, won Dimitri Reinderman meer toernooien dan daarvoor. Op zijn veertigste werd hij zomaar kampioen van Nederland.

Wijk aan Zee 2000. Foto: Johan Hut

Dimitri Reinderman (geboren 12 augustus 1972) werd bij de jeugd op het Europees kampioenschap derde (samen met Kramnik) en tweede en bij het wereldkampioenschap gedeeld derde. In 1995 kreeg hij een wildcard voor het Nederlands kampioenschap, waar hij debuteerde met een derde plaats achter Sokolov en Piket, voor Van Wely. Het jaar 1998 werd zijn grote doorbraak. In Wijk aan Zee won hij, achtste op rating, de tweede groep, samen met Rustam Kasimdzjanov. Dat gaf hem het recht een jaar later tussen Kramnik en Anand op het hoogste niveau te spelen. Reinderman won het open toernooi van Hoogeveen en vervolgens het zonetoernooi in Andorra, samen met velen, maar voor Piket en Van der Sterren. Het leverde hem een vierde plaats op de Nederlandse ranglijst op, achter het supertrio Timman, Piket en Van Wely. Een jaar later werd hij weer derde op het NK, achter Nikolic en Piket, samen met zijn leeftijdsgenoot Van Wely (die hij versloeg) en voor Sokolov. Hij won op dat toernooi een paar spectaculaire aanvalspartijen die publiekscommentator Lex Jongsma vertwijfeld deden uitroepen: “Reinderman wint natuurlijk de schoonheidsprijs, maar voor welke partij?”

Toernooiwinsten

Intussen werkte Reinderman bij een internetprovider, in het pionierstijdperk van het net. Na zijn enorme succes in Wijk aan Zee 1998 stemde zijn trotse werkgever in met een halvering van zijn dienstverband naar twintig uur per week, zodat hij meer kon schaken. Omdat hij evengoed een mooi inkomen had, ging Reinderman vanaf 2002 vooral leuke toernooien over de hele wereld spelen in plaats van toernooien in Nederland waar hij wat meer geld zou kunnen verdienen. Na zes NK’s in acht jaar deed hij voor die van 2003 tot en met 2007 geen moeite zich te plaatsen.

Top-40 Nederlandse schakers. 18: Salo Landau

30 oktober 2017 22:44 Johan Hut 4

Statistici kennen hem als de enige andere schaker dan Max Euwe die tussen 1921 en 1952 kampioen van Nederland werd, namelijk in 1936, toen Euwe niet meedeed. Over Salo Landau is natuurlijk wel veel meer te vertellen.

Salo Landau werd op 1 april 1903 geboren in Bochnia, voorheen Polen (nu ook), maar destijds geannexeerd door Oostenrijk. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vluchtten zijn ouders voor de Russen, naar Nederland. Zij lieten Salo in Antwerpen opleiden tot diamantwerker, maar hij werd beroepsschaker.

In 1929 werd Landau op het Nederlands kampioenschap samen met Weenink tweede achter Euwe, met 7 uit 9. In 1936 werd hij bij afwezigheid van de grote meester kampioen. In 1939, toen het NK een kandidatentoernooi was geworden, won Landau dat, waarna hij de NK-match tegen Euwe verloor met 7,5-2,5. Zo groot waren de verschillen in de jaren dertig en veertig tussen Euwe en de rest.

Wereldtopper

Op de Olympiade van 1930 speelde Landau aan het vierde bord. In 1937 aan bord twee achter Euwe, waar hij 9 uit 15 scoorde. Een enorm succes boekte hij in 1931, toen hij in Rotterdam een dubbelrondige vierkamp won voor Colle, Tartakower en Rubinstein. Was Salo Landau een potentiële wereldtopper?

Landau behaalde vele goede toernooiresultaten in Engeland. Zo won hij een paar keer de tweede groep van Hastings en mocht hij in 1938 meedoen aan de hoofdgroep. Daar werd hij met Pirc derde achter Euwe en Szabo.