Schaaksite

Juweeltjes 1: Johner-Nimzowitsch

In deze rubriek nodigen we de bezoeker van Schaaksite graag uit om te genieten van de meest schitterende prestaties op het schaakbord, door alle eeuwen heen. De reden waarom voetballiefhebbers in vervoering raken als zij acties zien van Messi of Ronaldo moet bij ons schakers dezelfde zijn als wij de partijen naspelen die we hier willen tonen. En aarzelt u vooral niet om uw keus ook kenbaar te maken!

Al weer decennia geleden kocht ik een boek met de titel Learn from the Grandmasters van Raymond Keene. De Engelse grootmeester benaderde diverse sterke spelers om twee partijen te analyseren. Een van henzelf en één waardoor ze zelf onder de indruk waren gekomen of hen op een of andere manier beïnvloed had. Toevallig hadden Larsen en Szabo dezelfde partij genomen maar op een totaal andere wijze geanalyseerd. Deze partij werd gekozen, niet zozeer vanwege het feit dat de zwartspeler een fraaie strategische overwinning binnenhaalt -dat is vaker gebeurd- als wel vanwege de toen nieuwe en revolutionaire strategie die door Aaron Nimzowitsch in deze partij wordt geïntroduceerd: de zgn. profylaxe. Daaronder verstaat hij het inperken van de vijandelijke mogelijkheden, het afremmen van acties van de tegenstander. De Letse grootmeester, die in zijn tijd tot de wereldtop behoorde, wordt algemeen gezien als de grondlegger van de moderne strategische aanpak van het schaakspel. Met zijn boek ‘Mein System’ toonde Nimzowitsch zijn rebellie ten opzichte van de gevestigde orde en het in zijn ogen dogmatische gedachtengoed van spelers zoals Tarrasch. De ‘Hemmungs¬strategie’ zoals hij die in zijn boek introduceert is sinds onderstaande partij nauwelijks meer geëvenaard. Deze partij, die duidelijk behoort tot de klassiekers in het schaakspel, leg ik u ook graag voor.

Begrijp wat u doet: Het Dame-Indisch 1

Opening: Het Dame-Indisch 1

Dit is het eerste deel van een opening die nog altijd op het hoogste niveau wordt gespeeld. In verschillende WK-tweekampen tussen Karpov en Kasparov kregen de heren zowel met wit als met zwart stellingsbeelden uit deze variant op het bord. Tot op de dag van vandaag blijft de wereldtop naar verborgen mogelijkheden zoeken die vooralsnog onuitputtelijk lijken te zijn.

1. d4 Pf6 2. c4 e6

Deze stelling zijn we al bij het Nimzo-Indisch tegengekomen en toen werd ons al duidelijk dat de strijd om veld e4 draaide. Wit vindt vaak de penning op het paard op c3 vervelend, vandaar dat men het andere paard maar eens begon te ontwikkelen.

3. Pf3

Het nadeel hiervan is natuurlijk dat wit wat meer moeilijkheden ondervindt om het centrum in handen te krijgen met e2-e4. Zeker na zwarts volgende zet

3…b6

 [FEN "rnbqkb1r/p1pp1ppp/1p2pn2/8/2PP4/5N2/PP2PPPP/RNBQKB1R w KQkq - 0 4,normaal,centrum,"] 

waarna het Dame-Indisch op het bord is verschenen. Zwart gaat de strijd om veld e4 aan in de geest van Nimzowitsch, door met stukken dat veld te willen beheersen. Hij stelt pionzetten als … d7-d5 of … c7-c5 liefst zo lang mogelijk uit.

Begrijp wat u doet: Het Nimzo-Indisch 2

Opening: Het Nimzo-Indisch 2

We bespreken in dit tweeluik de belangrijkste principes van het Nimzo-Indisch, genoemd naar Aaron Nimzowitsch (1886-1935). Een bijzonder complexe opening waarin diepe strategische gedachten aan ten grondslag liggen. Zoals in de vorige aflevering al duidelijk werd, kunnen we ons strategisch inzicht verbeteren door ons in deze opening te verdiepen.

1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4

 [FEN "rnbqk2r/pppp1ppp/4pn2/8/1bPP4/2N5/PP2PPPP/R1BQKBNR w KQkq - 2 4,normaal,centrum,"] 

De voor het Nimzo-Indisch kenmerkende zet. Een blik in de database leert dat de oudste (geregistreerde) partij met deze stelling gespeeld werd in 1851 (Cochrane-Mahescandra). De eerste partij van Nimzowitsch was die tegen Janowsky, in 1914 in St. Petersburg. Helaas zijn er geen partijen bekend met het Nimzo-Indisch tussen de aartsrivalen Tarrasch en Nimzowitsch, want die hadden we natuurlijk graag gezien! De vorige maal hebben we gekeken naar het Rubinsteinsysteem met 4. e3 en naar het Sämischsysteem met 4. a3, ook in combinatie met 4. e3.

4. Dc2

Begrijp wat u doet: Het Nimzo-Indisch 1

Opening: Het Nimzo-Indisch 1

Een van de meest fascinerende en ondoorgrondelijke openingen is het Nimzo-Indisch. En als je Nimzo-Indisch zegt, zeg je ook bijna in een adem: Dame-Indisch of Bogo-Indisch. We nemen in dit tweeluik een paar belangrijke principes van het Nimzo-Indisch (genoemd naar Aaron Nimzowitsch, 1886-1935) door.

We bespreken in dit tweeluik de belangrijkste principes van het Nimzo-Indisch, genoemd naar Aaron Nimzowitsch (1886-1935). Een bijzonder complexe opening waar diepe strategische gedachten aan ten grondslag liggen.

1. d4

Hier begint eigenlijk al een polemiek tussen Tarrasch en Nimzowitsch. De aartsvader van het klassieke schaak, laat weten dat een pionzet in het centrum in principe met een symmetrische pionzet moet worden beantwoord omdat wit anders te grote invloed in het centrum krijgt.

1…Pf6

 [FEN "rnbqkb1r/pppppppp/5n2/8/3P4/8/PPP1PPPP/RNBQKBNR w KQkq - 1 2,normaal,centrum,"] 

Begrijp wat u doet: De moderne Benoni 2

Opening: De Moderne Benoni 2

We zijn de vorige aflevering begonnen met een van de scherpste bestrijdingswijzen op 1. d4 namelijk de Benoni. We namen eerst de gebruikelijke varianten door nadat wit een opstelling met e2-e4 nastreefde. We zagen dat zwart met twee verschillende paardzetten (… Pb8-a6 en … Pb8-d7) voor een totaal ander spelbeeld kon zorgen. Ditmaal komen er drie belangrijke systemen aan bod, die ik door plaatsgebrek helaas slechts summier kan aanstippen. Dat zijn:

• De vierpionnenaanval
• Het g3-systeem
• Het Ld3 en h3 systeem

1. d4 Pf6 2. c4 c5

Voor een goed begrip van een stelling die zich later via de Benoni aandient, is het raadzaam eerst de vierpionnenaanval te bekijken zoals die vanuit het Konings-Indisch op het bord kan komen. Dat gaat als volgt: 2… g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. f4 0-0 6. Pf3 c5 7. d5 e6 8. Le2 exd5 9. cxd5.

3. d5 e6 4. Pc3 exd5 5. cxd5 d6 6. e4

We nemen deze logische zet toch weer als hoofdvariant. Wit heeft echter een andere opstelling voor ogen als in deel 1 van deze rubriek. We onderzoeken in deze stelling ook 6. g3

Begrijp wat u doet: De Moderne Benoni 1

Opening: De Moderne Benoni 1

In 2011 heb ik in Schaakmagazine een verhandeling gehouden over de Benoni. Daarbij had ik het boek ‘Mastering the Modern Benoni and the Benko Gambit’ van Robert Bellin & Pietro Ponzetto als basis gebruikt. De auteurs nemen de lezer aan de hand met de inventarisatie van stereotiepe tactische en strategische voorbeelden in Benonistructuren. Door een paar van deze ideeën voor het voetlicht te brengen en te illustreren met modelpartijen, proberen zij de lezer enige affiniteit te bieden met deze scherpe bestrijdingswijze op 1. d4.

Geïnteresseerden kunnen klikken op overzicht. Waar ik toen niet aan toe ben gekomen is om de lezer wegwijs te maken in de variantenstructuur van de opening en de specifieke achtergronden daarvan. Hoog tijd om iets aan deze omissie te doen.

De moderne Benoni ontstaat na

1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5

 [FEN "rnbqkb1r/pp1ppppp/5n2/2pP4/2P5/8/PP2PPPP/RNBQKBNR b KQkq - 0 3,normaal,centrum,"] 

Eigenlijk tekent zich na deze zet al af waar het in deze opening om draait. Wit pakt meteen groot ruimtevoordeel waarachter hij zich vrijuit kan bewegen. Het grote nadeel kan zijn dat hij daardoor ook ‘gaten’ laat vallen. Om het eens met het voetbal te vergelijken. Met (te) veel spelers voor de bal wordt achterin ruimte weggegeven die benut zou kunnen worden met een counter. En dat is nu juist waar de zwartspelers veelvuldig gebruik van maken!

Begrijp wat u doet: Het Grünfeld-Indisch 2

Opening: Het Grünfeld-Indisch 2

We vervolgen onze zoektocht naar de diverse plannen en ideeën in het Grünfeld-Indisch. We gaan daarbij uit van de afruilvariant die ontstaat na 1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 d5 4. cxd5 Pxd5 5. e4 Pxc3 6. bxc3 Lg7

 [FEN "rnbqk2r/ppp1ppbp/6p1/8/3PP3/2P5/P4PPP/R1BQKBNR w KQkq - 0 7,normaal,centrum,"] 

Dit was de belangrijke uitgangsstelling voor het systeem dat we behandelen. Uitleg van de belangrijkste basisideeën staat in de vorige rubriek. Wit heeft hier drie mogelijke voortzettingen die alle drie een totaal verschillend karakter hebben. In de vorige rubriek kwam variant I – 7. Lc4 aan de orde. We bekijken nu de twee andere mogelijkheden:

Variant II – 7. Pf3

Lange tijd werd

7. Pf3

gezien als een gevaarlijk wapen. Wit heeft totaal andere ideeën met deze normale paardontwikkeling. Omdat het centrum sneller onder druk gezet kan worden, nu .. . Lc8-g4 in de stelling komt, beoogt hij iets totaal anders dan in de hoofdvariant met 7. Lc4.

7… c5

Verreweg het meest gespeeld.

8. Tb1

Dit is de gedachte, die in de jaren ’80 gepopulariseerd werd door de toen nog jonge Kasparov. De toren gaat uit de lange diagonaal van Lg7 en daarmee staat hij soms klaar om zijn centrumpionnen naar voren te spelen. Dat hij daarbij soms pion c3 met schaak laat hangen is heel bijzonder.

8… 0-0 9. Le2