Schaakstrategie 07
In deze aflevering een paar passages uit
Hoofdstuk 7: Zwakke pionnen
Het is niet gebruikelijk dat de zwakte van één of meer pionnen in een paar zetten tijd wordt bloot gelegd. De speler in het bezit van dit voordeel dient in het algemeen omzichtig te manoeuvreren om pas in de verre toekomst de vruchten te kunnen plukken van een goed doorgevoerde strategie. Het is bekend dat een achtergebleven pion op een half open lijn eerst grondig dient te worden geblokkeerd alvorens hij onder schot genomen kan worden. De reden hiervoor is duidelijk: de betere partij wil graag dat de zwakte zo diep mogelijk in het kamp van de opponent wordt verankerd, waardoor ook een nijpend ruimtegebrek de tegenstander parten kan gaan spelen. In het volgende fragment zien we hoe geleidelijk het winstproces verloopt.
In deze stelling heeft wit de betere pionnenstructuur. De pion op d4 valt spoedig in witte handen, waarna zwart met de zwakte op d6 blijft zitten. 1. Lxf6 Dxf6 2. Pxd4 Pe5 [Op 2… Pc5 is 3. Tc1 vermoedelijk de beste zet. Wit brengt zijn laatste stuk in het spel en blijft de stelling onder druk houden.] [terwijl op 2… Lb7 3. Pf5 een sterk antwoord is. Wit ruilt pion b2 tegen die op d6 met 3… Dxb2 4. Pxd6 dat na 4… Pc5 5. e5 leidt tot een zeer kansrijke stelling. De witte stukken werken mooi samen, terwijl bij die van zwart de coördinatie totaal ontbreekt. Ook de zwarte koningsstelling ligt er onbeheerd bij zodat een koningsaanval niet uit de lucht komt vallen.] 3. Lb3 Ld7 4. Tc1 Gezien het spelverloop kun je je afvragen of direct [4. Dd2 niet de voorkeur verdient. Na 4… Tac8 5. Tad1 heeft wit een tempo meer als in de partij.] 4… Tac8 5. Dd2 Pg6
[Gezien de opmerking bij de volgende zet, ligt 5… Txc1 meer voor de hand. Na 6. Txc1 Tc8 is 7. Td1 de geijkte voortzetting.] 6. Tcd1! Een leerzame zet. Om een zwakke pion onder druk te zetten is wit erbij gebaat de zware stukken op het bord te houden. Zouden we in deze stelling slechts de lichte stukken op het bord hebben, dan is het witte voordeel zo goed als verwaarloosbaar. 6… Pe5?! Zwart had er beter aan gedaan zijn koningstoren te activeren met [6… Tfe8] 7. f4
7… Pc4 Dit ligt erg voor de hand, maar het is de vraag of de ruil van de witte loper voor het zwarte paard wel zo voordelig is voor zwart. De alternatieven waren echter ook niet rooskleurig: [Na 7… Pc6?! zou wit met 8. Pxc6 Lxc6 9. e5 dxe5 10. fxe5 De7 11. e6 f6 het ene voordeel voor het andere inruilen. Hoewel hij zwart van zijn zwakte heeft afgeholpen is de witte vrijpion ongelooflijk sterk en met 12. Dd7! maakt duidelijk dat er al een combinatie in de stelling is gekomen. Een mogelijk vervolg is nu: 12… Tfe8 13. Tc1! en wit wint beslissend materiaal.] [Speelbaar lijkt nog 7… Pg6 maar dan zou wit met 8. Pe2! ook groot positioneel voordeel behalen. Er dreigt dan 8. e5 en op 8… Lc6 zou wit een pion pakken met 9. f5! Pe5 10. Dxd6 Dxd6 11. Txd6] 8. Lxc4 bxc4
Bepaald geen weelde voor zwart omdat hij er nu (na de zwakte op d6) een nieuwe zwakte bij heeft gekregen. Daarbij is ook zijn loper slecht geworden. [Na 8… Txc4 komt zwart ook in grote moeilijkheden: 9. b3 Tc7 10. Pf3 Tc6 11. e5 en de zwakke pion valt reeds in witte handen. Het tactische grapje met 11… Dg6 12. exd6 Tc2 [12… Lxh3? 13. Pe5] wordt weerlegd door 13. Ph4! Txd2 14. Pxg6 Txd1 15. Pe7+ Kh8 16. Txd1 en wit wint. Na de tekstzet blijft zwart met een verminkte pionnenstelling zitten.] 9. Pe2! Een knappe zet. Wit speelt het paard om naar het mooie veld c3, van waaruit de pion op c4 vastgelegd wordt en veld d5 in de gaten wordt gehouden. Tevens komt de d-lijn open om de druk tegen d6 op te voeren. 9… La4 Zo houdt zwart de schade nog enigszins beperkt. 10. Tc1 Tfd8 11. Pc3 Lc6 12. Tcd1 h6
13. De3! Deze zet onderstreept dat zwart niets meer kan doen. Wit voert op zijn dooie akkertje de druk tegen de zwakke pion op d6 op en centraliseert tegelijkertijd zijn dame, die later vanaf veld g3 een oogje op de pion d6 heeft. Door van de d-lijn te gaan maakt Spassky ook een verdubbeling van de torens op de d-lijn mogelijk. 13… Tb8 14. Te2 Tbc8 15. Td4 Lb7 16. Ted2 De7 17. Dg3 Kf8
18. f5! Dit brengt in hogere zin de beslissing. Hoewel wit zijn eigen pion op e4 tot een achtergebleven pion bestempelt, is de aanval op de zwakke pion op d6 niet meer op te vangen. Op 18… Te8 [18… Tc6 volgt namelijk 19. e5 en hier blijkt waarom de aanwezigheid van de zware stukken in wits voordeel werkt. De druk over de d-lijn wordt zwart fataal.] 19. Txd6 De eerste oogst is binnen. 19… De5 Zwart vlucht een eindspel in, in de hoop dat hij hier nog een half puntje aan kan overhouden. [Ook 19… Lxe4 20. f6! gxf6 21. Te2 is desastreus voor zwart.] 20. Dxe5 Txe5 21. T2d4 a5 22. Tb6 La8 23. Ta6 Ke8 24. Kf2 Kf8 25. Ke3 Tec5
Nu wit zijn centrumpositie gestabiliseerd heeft, kan hij op zoek naar het bereiken van andere voordelen. 26. Td7 [Ook niet gek was 26. Pa4! waarmee wit minimaal een tweede pion wint. 26… T5c6 [26… Tb5 27. Pb6] 27. Txa5] 26… Lc6 27. Tda7 a4 De problemen bij zwart stapelen zich op. Behalve het feit dat hij een pion achter staat moeten zijn damevleugelpionnen naar de verkeerde kleur, zodat de zwarte velden beschikbaar komen voor de witte stukken. 28. Kd4 Le8 29. Tb6 [Het is opmerkelijk dat wit geen trek heeft in een dubbeltoreneindspel met twee pionnen meer na 29. Pxa4 Lxa4 30. Txa4 waarschijnlijk omdat zwart nog een spoortje van tegenspel kan ontwikkelen met 30… c3 hoewel er objectief gezien weinig eer meer voor hem valt te behalen.] 29… h5 30. g4 h4 31. Tbb7 T5c6 32. Pd5 Td8 33. g5 Tcd6 Het net rondom de zwarte koning wordt langzamerhand dicht getrokken, zodat zwart besluit om een tweede pion in de aanbieding te doen. 34. Kxc4 Tc6+ 35. Kd4 Tc2 36. Ke5 Tc4
37. g6! De beslissing. Wit forceert een opening van de zevende rij, zodat zijn torens aan een matoffensief kunnen beginnen. 37… f6+ 38. Pxf6! Natuurlijk. De laatste resten van zwarts beschermingswal worden opgeruimd. 38… gxf6+ 39. Kxf6 Tc6+ 40. Kg5 Zwart geeft het op, omdat er geen kruid gewassen is tegen 41. Th7 Kg8 42. Tag7+ Kf8 43. Kh6! met de ondekbare matdreiging 44. Th8. 1-0
Belangstellenden kunnen het boek 
hier bestellen. Tevens treft u op deze webpagina de nodige aanvullende informatie aan.
De vorige afleveringen uit deze serie zijn hieronder te vinden:
