Eind 1991 werd aan Judit Polgar op 15-jarige leeftijd de titel van grootmeester toegekend en daarmee verbeterde ze het record van Fischer uit 1958 met een maand. In de jaren ’90 klimt ze zelfs naar de top tien van de wereld. Ik laat vier karakteristieke partijen van Judit Polgar zien uit die periode tot en met het jaar 2000. Ze behield haar scherpe aanvallende stijl en was voor niemand bang.
De derde match van het Speed Chess Championship is gewonnen door Vladimir Fedosejev. Hij versloeg Alireza Firouzja in een uiterst spannende match met 15-14. Hiervoor moest er een beslissingsmatch van vier bulletpartijen worden gespeeld. Wesley So daarentegen had aanzienlijk minder moeite met het Oezbeekse talent Nodirbek Abdoesattorov; hij won met 18-10.
Voor degenen die het eerdere artikel niet hebben gelezen: de exacte indeling van de wedstrijden is hier terug te vinden.
Alireza Firouzja – Vladimir Fedosejev 14 – 15
Vladimir Fedosejev is een Russische schaker, en eentje met talent. Al jaren wordt hij naar de top toegeschreeuwd, maar die kloof heeft hij nooit echt kunnen overbruggen. Vooral in zijn jeugdjaren was hij een grote belofte, met een tweede plaats op het WK voor junioren (2011) en een derde plaats op het EK (2014) als grote hoogtepunten. Later, in 2017, won hij nog het Aeroflot Open. Daarna zijn zijn resultaten gestagneerd. Fedosejev is inmiddels 25, maar bevindt zich heden ten dage niet in het selecte gezelschap van grootmeesters met een rating van boven de 2700. In het snelschaken is Fedosejev sterk gebleven. In 2012 eindigde hij bij het Keres Memorial al gelijk met de gevreesde Shirov, terwijl hij in 2015 in het blitztoernooi van Dubai de eerste prijs wist te winnen. Aan het eind van 2017 veroverde hij het zilver bij het WK Rapid, achter de grootheid Anand. Fedosejevs sterke kant is het combinatoire schaak; het fijne positiespel lijkt hem minder goed te liggen.
Wat Alireza Firouzja allemaal wel niet heeft gepresteerd op deze leeftijd, is moeilijk samen te vatten. In een tijdsbestek van ruim een jaar klom hij op naar een positie waarvandaan de eerstvolgende stap die naar de absolute wereldtop is. In Norway Chess zat hij dit jaar op dat niveau; een tweede plaats achter Carlsen is een wereldtopper waardig. Online heeft Firouzja dit jaar wel moeilijkheden gekend, maar ook de Fransman Vachier-Lagrave heeft dergelijke problemen. Misschien maakt niet iedereen deze switch even soepel. Ook Firouzja heeft getoond een gevreesd snelschaker te zijn, sterker nog dan Fedosejev. Bovendien delen ze hun voorkeur voor het tactische schaak, al moet daarbij worden opgemerkt dat Firouzja als speler veel completer is.
Firouzja was dus toch wel de grote favoriet voor een plaats in de tweede ronde. Des te verrassender was het dat hij eigenlijk nooit goed in de match kwam. Fedosejev toonde zich die dag de betere speler, en het zag eruit alsof het een wonder was dat de naar Frankrijk gevluchte Iraniër niet op een veel grotere achterstand kwam na de openingsfase. Firouzja speelde niet groots, maar bleek erg taai. Op de achtergrond domineert Anish Giri het toernooi. Hij roerde zich al in de match van Carlsen, maar in deze match was hij commentator op ChessTV, de commentaarbox van chess.com.
Het ‘mayday’ kondigde zich al aan in de eerste twee partijen van de match:
Judit Polgar in Madrid 1994. Fotograaf onbekend.
In de eerste helft van 1989 kwam een tiener op 12-jarige leeftijd met stip de top 100 honderd van de wereld binnen. Het was Judit Polgar, die een op die leeftijd nog nooit vertoonde sprong maakte naar plaats 55. Ze was de jongste van drie zussen, die door hun vader met strakke hand tot schaaksters van wereldformaat werden opgeleid. De oudste zus Zsuzsa Polgar werd grootmeester in 1991 en was wereldkampioene bij de vrouwen van 1996-1999. Ze had nog een piek in haar carrière in 2004/2005. De middelste zus Zsofia Polgar werd damesgrootmeester en meester bij de mannen, maar speelde na haar huwelijk in 1999 niet veel meer.
Judit Polgar speelde in tegenstelling tot haar zusters bij voorkeur in mannentoernooien. Haar eerste optreden in Nederland was in het open OHRA B-toernooi in augustus 1989 in Amsterdam. Ze begon met een overwinning op Hans Ree en daarna bond ze nog een aantal grootmeesters aan haar zegekar. Ze boekte zes overwinningen en leed drie nederlagen. Haar scherpe speelstijl liet geen remises toe. Het was sensationeel dat een 13-jarig meisje zo’n sterk schaak liet zien en de kranten stonden er vol van.
Lees meer >
Een van de lastigste onderdelen van het schaakspel is calculeren. Daarbij draait het er niet alleen om dat u de zetten in uw geestesoog ziet, maar ook de juiste zetten kiest. Voor eindspelen is er een handige methode. In het eindspel zijn de mogelijkheden over het algemeen beperkter dan in het middenspel. Uiteraard is het belangrijk om eerst een idee te vormen over wat er in een stelling aan de hand is. Bekijk de kenmerken van de stelling en bepaal of een van beide partijen in het voordeel is. Zo ja? Waarom?
Soms liggen de antwoorden als het ware voor het oprapen, maar er zijn ook stellingen waarin het niet meteen duidelijk is welke kandidaatzetten u tot uw beschikking heeft. Is dat het geval? Zoek dan eerst naar zetten die niet werken. U hoeft daaraan geen aandacht meer te besteden. Daarmee is snel duidelijk op welke zetten u uw aandacht moet richten.
Pionnenrace
De eerste stelling is een studie van Jan Timman uit The Art of the Endgame. Wit is aan zet. Het is niet zo moeilijk om te bedenken dat zwart in het voordeel is. De zwarte koning heeft een dominante positie ten opzichte van zijn witte collega. Erger: zwart kan zonder enige moeite de f-pion veroveren. Wit vecht dus om lijfsbehoud. Wat moet hij doen?
Wij passen de methode van eliminatie toe. Daarbij verwerpen wij dus de zetten die niet werken meteen en kijken naar zetten die mogelijk een oplossing bieden. In deze stelling hebben koningszetten geen zin. Het is eenvoudig in te zien dat zwart de witte f-pion ophaalt. Daarna is wit kansloos omdat het veel te lang duurt om de zwarte a-pion te veroveren en de witte a-pion te laten promoveren. Resteren twee zetten met de a-pion. U voelt vast wel aan dat 1. a3 te langzaam is. Dus zit er niets anders op dan 1. a4! te spelen. Maar hoe gaat het dan verder?
Lees meer >In deze tijd waarin weinig ‘echte’ toernooien plaatsvinden, kijkt de Nederlandse schaker al gauw of er online nog een goed toernooi te zien is. Dat blijkt het geval, want Chess.com heeft sinds twee weken het Speed Chess Championship lopen, en het deelnemersveld is niet mis; Carlsen, Nakamura en Vachier-Lagrave worden al jaren als de beste snelschakers van de wereld gezien. Onder de zestien deelnemers bevindt zich ook onze landgenoot Anish Giri. Hij zal op 16 november om zes uur ’s avonds in actie komen tegen de Russische snelschaakspecialist Vladislav Artemjev.
Het toernooi wordt in een knock-outformat gespeeld, wat betekent dat Nakamura (de nummer één van de wereld op de snelschaak-ratinglijst!) in actie komt tegen de speler met de laagste snelschaakrating, Carlsen tegen de op een na laagste, enzovoort. Giri is als tiende geplaatst en komt dus uit tegen de nummer zeven van de lijst, Artemjev. De organisatie van de matches zelf is wat onconventioneel; de spelers moeten eerst negentig minuten snelschaken met een tijdcontrole van 5″+1′, daarna zestig minuten met 3″+1′ en afsluitend dertig minuten met 1″+1′, bullet dus. Het nadeel van het niet bepalen van het aantal potjes voor de speler die aan de verliezende hand is, is duidelijk: er komt geen einde aan en hoe korter de partij duurt, des te langer gaat het afslachten in de betreffende discipline door.
Giri is dus nog niet in actie gekomen, maar er zijn al wel vier andere matches gespeeld. Ik breng u een aantal hoogtepunten uit de eerste twee, de andere twee zal ik later bespreken.
Vachier-Lagrave 16,5 – 11,5 Nihal Sarin
De Fransman Vachier-Lagrave staat bekend als goede snelschaker, maar heeft het in het online seizoen moeilijk gehad. Dat hoeft natuurlijk niet al te veel te betekenen, maar verrassend was het wel. In de eerste ronde versloeg hij de talentvolle Indiër Nihal Sarin, die nog maar zestien jaar oud is. Vachier-Lagrave pakte zijn voorsprong voornamelijk in het tijdvak van vijf minuten per persoon, waar hij +3 wist te scoren. Nihal Sarin kreeg het gat vervolgens niet meer dicht en eindigde ook in de andere tijdvakken op een negatieve score, twee keer -1. In de eerste partij stond er een leerzaam toreneindspel op het bord (Vachier-Lagrave wit):
De vijfde aflevering staat op YouTube, met dit keer de partijen 11-12-13. www.youtube.com/watch?v=H1muIQBgH2s&feature=youtu.be Euwe komt steeds dichterbij, want na de 13e partij staat het 7-6 voor Aljechin.
Het idee voor deze serie kwam van Wim Westerveld, geen onbekende op Schaaksite. Paul van der Sterren en Eddy Sibbing brainstormden hoe zijn idee uitgewerkt kon worden. De MEC-vrijwilligers Evert-Jan Straat en Eric de Winter verzamelden de beschikbare informatie en hebben de filmpjes voorbereid.
Lees meer >
Zoals u wellicht gezien heeft, is in het Noorse Stavanger weer eens een ‘gewoon’ schaaktoernooi bezig. De spelers bestrijden elkaar gelukkig weer op een normaal bord. Er zijn voldoende coronamaatregelen getroffen om dit Altibox Norway Chess van start te kunnen laten gaan.
Alle deelnemers van Norway Chess (foto Lennart Ootes)
Behalve wereldkampioen Magnus Carlsen is ook de nummer twee van de wereld, de Amerikaan Fabiano Caruana van de partij. Daarnaast nog de Armeniër Levon Aronian, de Pool Jan-Krzysztof Duda, het Iraanse fenomeen Alizera Firouzja en het Noorse talent Aryan Tari.
Alle deelnemers spelen een dubbelrondige zeskamp. Mocht een partij in remise eindigen, dan volgt er onmiddellijk daarop een Armageddon-vluggertje om te bepalen wie toch aan de goede kant van deze puntendeling komt te zitten.
Zaterdag 10 oktober was een historische dag. Op dat moment kwam er een einde aan een ongelooflijk record dat Magnus Carlsen heeft gevestigd. Hij is namelijk sinds 31 juli 2018 in maar liefst 125 partijen met het klassieke tempo ongeslagen gebleven. In die serie won hij 44 partijen en speelde dus in 81 partijen remise.
Lees meer >Na het succes van de Banter Blitz Cup kwam Chess24 eind vorige maand met een variant op dit knock-outtoernooi: de Banter Series. Met de mooie finale tussen Carlsen en Firouzja eerder dit jaar nog in het geheugen was ik benieuwd wat de site van Gustafsson en Carlsen nu weer uit de hoge hoed zou toveren. Het bleek als volgt te werken: 8 wereldtoppers zouden in de eerste ronde van een knock-outtoernooi spelen tegen 8 qualifiers, die allemaal een kwalificatietoernooi hadden gespeeld voor hun plaats in de grote finale. Geheel getrouw aan het oude concept gaat het om blitzpartijtjes van 3 minuten + 2 seconden per zet, waarbij commentaar verplicht is. Een match is gewonnen bij het bereiken van 5,5 punt. Als de match onbeslist is, wordt deze verlengd met nog twee partijtjes, eventueel gevolgd door een Armageddon-partijtje.
De geplaatste spelers zijn achtereenvolgens Carlsen, Caruana, Vachier-Lagrave, Gristsjoek, Aronian, So, Radjabov en Giri. Giri is dus als laatste geplaatst. De wereldtoppers werden conform hun positie gekoppeld aan de qualifiers; Carlsen kreeg op papier de gemakkelijkste tegenstander (Narayanan), Giri de moeilijkste (Peter Svidler). Dat papier is kennelijk soms nog best waarheidsgetrouw, want Carlsen schoof Narayanan gemakkelijk terzijde, terwijl Giri grote moeite had met Peter Svidler en de match pas in de Armageddon-partij wist te beslissen. Dat was nog altijd een beter resultaat dan dat van Teymour Radjabov, die de eerste ronde niet overleefde. De Vietnamees Quang Liem zette hem de voet dwars.
Omdat het toernooi volgens de knock-outformule is ingedeeld, omvat de tweede ronde een voor de liefhebber interessante botsing tussen Carlsen en Giri. Zoals bekend is er op Twitter de nodige dynamiek tussen de twee, al was het de afgelopen weken aardig rustig. Helaas kwam Giri kwam er niet aan te pas: 5,5-1,5. Uit deze botsing breng ik u de winstpartij van Giri, met behulp van zijn en Carlsens commentaar, met excuses voor mijn slechte PGN-editor.
Tegenwoordig gaat er in de schaakwereld terecht veel aandacht uit naar de prestaties van Alireza Firouzja, die vaak als ’the next big thing’ wordt gezien. Iets minder bekend bij het Nederlandse publiek is het Duitse talent Vincent Keymer. Hij speelt reeds 2 jaar in Wijk aan Zee mee bij de Challengers, maar viel daar niet in extreme mate op. Wel is hij bekend van zijn sensationele winst tijdens GRENKE Chess Open 2018, waar hij de hoofdprijs mee wist te pakken. Tja, als je dat kunt en daarbij een Richárd Rapport achter je laat, dan kun je wel wat. Vincent combineert het schaken met zijn school, en is daarom wat minder zichtbaar in de toernooiarena dan Firouzja. De coaching van Keymer is door Peter Leko ter hand genomen.
Recent heeft Keymer meegedaan aan het Biel Chess Festival, waarvan ik later misschien nog eens een verslag hoop te schrijven. In dit artikel wil ik een ander, online gespeeld toernooi behandelen: een kwalificatietoernooi uit de Chess24 Banter Series. Het toernooi werd gespeeld volgens een knock-outformule, waarbij de speler die het eerste 4,5 punt haalde naar de volgende ronde ging. De tijdcontrole was 3 minuten, vermeerderd met 2 seconden increment per zet. Net als in de Banter Blitz Cup moesten de deelnemers tijdens het spelen van hun snelschaakpartijtjes commentaar geven op hun zetten. Dit commentaar is bij veel spelers overigens best wel leerzaam; ik kan het van harte aanbevelen. Keymer liet in dit toernooi goed spel zien, en daarom neem ik hier met behulp van zijn eigen commentaar een aantal partijtjes onder de loep.
Ronde 1: Keymer (2568) 4,5 – 0,5 Bacrot (2673)
In de eerste match kwam Keymer uit tegen tophonderdspeler Étienne Bacrot, die in 2005 het gehele jaar door bij de beste tien van de wereld stond. Toch werkelijk geen pannenkoek, deze Fransman, maar hij kwam er in deze match niet aan te pas. Misschien was de tweede partij wel de meest analysewaardige partij van de match:
Na twee keer de onderliggende partij te zijn geweest, leek er in de derde partij een grote kans voor Bacrot aan te komen. Hij bevond zich de gehele partij in een gemakkelijke stelling. Die had hij juist bedorven toen deze stelling (Bacrot wit) op het bord stond:
In de jaren ’50 van de vorige eeuw waren er drie schakers, Spassky, Tal en Fischer, die al heel jong de grootmeestertitel kregen en later ook wereldkampioen werden. Fischer won met 14 jaar het USA kampioenschap van 1957 en plaatste zich in 1958 via het interzonale toernooi voor het kandidatentoernooi in Bled van 1959. Daardoor werd hij met 15 jaar de jongste grootmeester ooit. Hij schreef in die tijd ook al een boek over zijn schaakpartijen, wat een unicum is.
In die tijd was Fischer echter nog niet helemaal opgewassen tegen de topgrootmees
ters uit de Sovjet Unie. Hij werd in Bled gedeeld vijfde samen met de beste Europeaan Gligoric uit Joego-Slavië, ruim achter de vier Sovjet grootmeesters. Tegen Tal verloor Fischer in dat kandidatentoernooi zelfs viermaal en tegen Petrosian tweemaal met twee remises. Tegen de nummer twee in de eindstand Keres lijdt hij met wit twee nederlagen, maar wint hij met zwart wel tweemaal. En tegen Smyslov verloor hij ook een keer met wit en won hij een keer met zwart, terwijl het twee keer remise was. Tegen hen was de score dus gelijk: 2-2. Op de foto rechts zien we Fischer in Bled met de twee toekomstige wereldkampioenen Tal en Petrosian.
