Mooie zetten en Bloopers

Gespot 93: Pal Benko en de ‘Fischer Challenge’

18 september 2019 10:07 7

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

Op 26 augustus van dit jaar is de beroemde grootmeester en eindspelcomponist Pal Benko overleden. Hij werd 91 jaar. Oorspronkelijk werd zijn naam zo geschreven: Pál Benkő maar in de lange tijd dat hij in de Amerika woonde heeft hij het accentje en trema maar laten vallen en dat doe ik dan ook maar.

Benko werd op 14 juli 1928 geboren in Amiens (Frankrijk) waar zijn Hongaarse ouders op vakantie waren, maar hij groeide op in Hongarije. Hij probeerde zijn geboorteland in 1952 (dat toen Communistisch was) te ontvluchten maar hij werd gevangen genomen en zat maar liefst 16 maanden vast. Uiteindelijk lukte het wel om in 1958 naar de Verenigde Staten te vluchten. Datzelfde jaar werd hij door de Fide benoemd tot grootmeester. Zijn grootste prestatie was om zich te kwalificeren voor het Kandidatentoernooi in 1959 en 1962, waarin acht van ’s werelds beste spelers deelnamen. Hij gaf zijn plaats op in 1971 om Bobby Fischer toe te kunnen laten in dat Interzonale toernooi. Zoals bekend won Fischer dat met grote overmacht en liep hij daarna in de Kandidatenmatches ook over Mark Taimanov (6-0), Bent Larsen (6-0) en Tigran Petrosian (5,5-2,5) heen om daarna in de WK-tweekamp de regerend wereldkampioen Boris Spassky ook ruim te verslaan en zo de wereldtitel te veroveren. Benko kreeg zijn naam verbonden aan een opening die wij in het Nederlands kennen als het Wolgagambiet.

 

1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5 b5

Het Wolgagambiet dat in het Engels bekend staat als ‘The Benko Gambit’.

Mocht het u interesseren. Ik heb daar drie artikelen over geschreven in Schaakmagazine die u via Schaaksite kunt bekijken:

 

Toen hij op latere leeftijd terugkeerde naar Hongarije werd hij trainer van spelers uit dit land die later ook zeer bekend werden zoals de Polgar zusjes en Peter Leko. De opening is tot op de dag van vandaag zeer populair en wordt door sterke grootmeesters gespeeld.

Benko kreeg ook op een andere wijze naamsbekendheid, omdat hij zich intensief bezighield met het componeren van eindspelstudies en schaakproblemen. Van die laatste discipline zijn de meeste partijspelers niet zo gecharmeerd (wat heeft het voor zin om mat in drie op te lossen als je het halve bord aan materiaal voorstaat) maar toch blijken deze problemen in een behoefte te voorzien. Zo is er een beroemde anekdote bekend waarbij Benko zelf het volgende zegt:
“Toen ik begon met het componeren van schaakproblemen, was mijn interesse vooral gericht op composities die drie zetten diep of langer waren. Een van hen was het volgende probleem dat ik als tiener componeerde. Het werd vele malen gepubliceerd, omdat de oorspronkelijke opzet zowel probleemoplossers als toernooispelers aansprak. Tijdens de Olympiade (in Lugano 1968), waar Bobby Fischer aanwezig was, heb ik met hem gewed dat hij het probleem niet binnen 30 minuten kon oplossen. Na verloop van tijd raakte Fischer geïrriteerd en eiste het antwoord te zien. Toen ik het hem liet zien, stond hij erop dat er andere oplossingen moesten bestaan. Dit leidde natuurlijk tot een nieuwe weddenschap! Na meer tijd werd hij gedwongen om beide verloren weddenschappen te betalen. Het ging om de volgende stelling:

 

Pal Benko, Chess Life 1968 – Mat in drie

Lees meer >

Gespot 92: Reuzendoder Wouter Spoelman

26 februari 2019 22:50 11

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

In Gespot 66: Reuzendoders bespreek ik een bijzondere overwinning van IM Manuel Bosboom op voormalig wereldtopper Peter Leko.
Maar we hebben in ons kleine kikkerlandje meer mensen rondlopen die wel eens een mooie ‘scalp’ te pakken krijgen. Wat eigenlijk niet zoveel onder de aandacht is geweest, maar in mijn ogen toch wel heel bijzonder, is wat de Amsterdamse grootmeester Wouter Spoelman in het vorige jaar voor elkaar heeft gekregen.

GM Wouter Spoelman (foto Frans Peeters)

Wouter is een oud-pupil die op jonge leeftijd niet alleen heel talentvol was, maar ook precies wist, wat hij wilde. Met grote discipline stortte hij zich op zijn schaakstudie en reeds op jeugdige leeftijd werd hij IM en later GM. Een profcarrière ambieerde hij niet; sterker nog, hij koos voor zo’n beetje de zwaarste en langst durende studie die er bestaat: medicijnen. Er zijn meer schakers die dit pad kozen en die hebben het schaakbord meteen aan de wilgen gehangen. Maar Spoelman niet! Hoewel hij nauwelijks de tijd heeft om zelf te schaken, begeeft hij zich sporadisch in de toernooi-arena. Zo liep hij een paar jaar geleden de nationale titel, die hij voor het grijpen had, mis. Dat moet een grote teleurstelling voor hem geweest zijn, maar hij houdt al jaren zijn rating van rond de 2585 redelijk in stand en dat is – als je zo weinig tijd kunt spenderen aan ons mooie spel – een prestatie van formaat.
Gelukkig zijn er nog andere manieren om te schaken en dat is via het internet. Zo laat hij zich via de Amsterdam Mosquitos op www.chess.com regelmatig zien. Dat gaat om een wereldwijde internetcompetitie waarin verschillende teams het tegen elkaar opnemen.

Vorig jaar wist Wouter op fraaie wijze wereldkampioen Magnus Carlsen met zwart te verschalken en nog niet zo lang geleden ging een andere wereldtopper, Maxime Vachier-Lagrave er bij hem onderdoor. Dat zijn bepaald niet de minsten! Ik heb deze opmerkelijke prestaties voor uw maar eens geanalyseerd.

Ook leuk om te zien hoe zijn tegenstander live commentaar geeft op deze partij. Han Schut heeft het filmpje voor u weten op te slaan via deze link. Het artikel van Han kunt u hier vinden.

Lees meer >

Gespot 91: Partij van het jaar 2018?

17 december 2018 22:13 3

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Carlsen houdt de World Cup omhoog (foto toernooisite)

Het jaar 2018 komt op zijn einde. We hebben de Kerstdagen nog voor de boeg, dan de jaarwisseling en we sluiten weer een mooi schaakjaar af.
Magnus Carlsen bleef wereldkampioen, hoewel hij de grootste moeite had met zijn uitdager Fabiano Caruana.

Het werd 6-6 met 12 remises, maar in de tiebreak bleek de Noor superieur: 3-0.

Ook bij de dames behield Ju Wenjun haar titel door in de finale de Russin Kateryna Lagno, ook al in een tiebreak, te verslaan.

Ju Wenjun (links) met de trofee (foto toernooisite)

We hebben een nieuwe Fidepresident, we zijn eindelijk af van Iljumzinov, maar zijn opvolger, de Rus Arkady Dvorkovich (links op de foto, naast Ju Wenjun), schijnt een vertrouweling van Poetin te zijn…

Voordat ik u ga vermoeien met allerlei andere feitjes en lijstjes, die in deze tijden zeer gebruikelijk zijn, wil ik graag uw aandacht vestigen op een zeer bijzondere partij die deze zomer in augustus te St. Petersburg werd gespeeld tijdens het Korchnoi Memorial.

David Paravyan (op een YouTube kanaal)

 

Als ik New in Chess Magazine niet goed had uitgeplozen, had ik deze partij wellicht gemist, maar in een klein artikeltje maakte de redactie de aandachtige lezer hierop attent. Ik heb hem voor u maar eens grondig geanalyseerd en ik moet zeggen dat ik van de ene in de andere verbazing viel.

Ik hoop dat ik het gevoel dat ik had bij het naspelen van deze partij aan u kan overdragen. De twintigjarige Rus, David Paravyan (2630) speelt de sterren van de hemel tegen zijn landgenoot Saveliy Golubov (2470).

Lees meer >

Alzheimer?

29 oktober 2018 20:21 14

Iemand vertelde mij ooit dat Alzheimer onder schakers nauwelijks voor komt. Dat zal ook onder dammers en kruiswoordpuzzelaars zijn dan denk ik, want het idee is, dat als de raderen blijven draaien, dat de hersenen in vorm blijven met alle positieve gevolgen van dien. En inderdaad besloot ik vandaag eens te googlen op Alzheimer + Schaken en jawel hoor: De mensen die er verstand van hebben schrijven het ook. De Belgische blogger Brabo deed ook eens een duit in het zakje. Wel met een nare kanttekening: We hebben minder kans op Alzheimer, maar als het ons overkomt gaat het wel een stuk sneller dan bij anderen.

Vanwaar ineens mijn interesse in Alzheimer? Welnu, dat heeft te maken met mijn optreden bij de Haarlemse Meesters in de afgelopen week. Dat ging heel niet slecht, tegen de top 4 op elo haalde ik ongeslagen 2,5 punt. Maar tegen de vijf lager geplaatsten scoorde ik maar een schamele overwinning en vier nederlagen. Daar zaten twee bijzondere gevallen tussen. Een plan bedenken en als het dan op oogsten aankomt het plan vergeten zijn. Alsof je naar de proviandkast loopt voor een zak chips en eenmaal bij de kast aanbeland vergeten bent wat je er komt doen.

Het eerste voorbeeld overkwam me in de zesde ronde. Ik was met een keurige 3 uit 5 redelijk op koers richting de gewenste 6 punten die nodig waren voor een IM norm. Ik speelde tegen de op dat moment onderaan staande Engelsman Michael Basman. Die opende met het voor hem gebruikelijke 1.g4 en offerde een pion. Die avonturen kwamen hem op een paar vreselijke nullen te staan, want wie zich voorbereidt met een vergeeld boekje van Batsford loopt een achterstand op jegens schakers die hun stokvissen op die opening laten schieten. Nu pakte ik die zaak iets minder voortvarend aan als Bart Gijswijt in ronde 1, maar ook ik bereikte een gewonnen stelling. Een belangrijk moment kwam op zet 14. Ik moest met zwart de keuze maken: h4 of geen h4?

Lees meer >

Omgaan met paarden

26 augustus 2018 17:06 0

Schaakrubriek in De Gooi- en Eemlander

Een legende, dat woord moet je niet te vaak gebruiken, maar bij de schaakclub En Passant in Bunschoten-Spakenburg is Henk Pruijs een legende. Geen levende legende, hij overleed in 2006 op 56-jarige leeftijd. In 1970 had hij kennisgemaakt met de club, toen hij het schaakzaaltje binnenstormde en luid uitriep: “Waar is de bijeenkomst van de jonge boeren?” Het leverde hem luid gesis en boze blikken op van de leden die natuurlijk nog niet wisten dat er zojuist een aankomende legende zijn entree had gemaakt. Hij werd clubkampioen in 1979, 1982, 1986 en van 1993 tot en met 1996. Boer bleef hij niet lang, Pruijs werd marktkoopman. Niet in de vis of in de koek, zoals vele Bunschoters, maar in de wol.

Het waren niet de zeven clubkampioenschappen die hem legendarisch maakten, want clubkampioen werden er zovelen. Het was iets veel specifiekers. Henk Pruijs is legendarisch vanwege zijn paarden. En niet die van de boerderij van zijn vader.

Ooit kwam ik kijken bij een competitiewedstrijd van En Passant 1, toen Pruijs me in de wandelgangen toevertrouwde: “Ik sta gewonnen, want ik heb paarden.” Na bij zijn bord te hebben gekeken, deed ik iets onreglementairs. Ik gaf hem namelijk informatie die ik had ingewonnen, namelijk: “Jouw tegenstander heeft ook paarden.” Waarop Pruijs zei:

Lees meer >

Column 54: Anekdotes rondom Donner

18 mei 2018 14:55 4

Het verhaal in de Top-40 van Johan Hut over grootmeester Jan Hein Donner heeft de gemoederen flink in beweging gebracht. Zoals de Amsterdammer dat gedurende zijn leven zelf ook al volop voor elkaar had gekregen, lukt het hem zoveel jaren na zijn dood toch ook weer. Het boek De Koning van Tim Krabbé en Max Pam laat ook zien hoe Donner er vaak in slaagde om te provoceren en te choqueren. Maar dat hij de lachers meestal op zijn hand kreeg, is ook een feit.

Jan Hein Donner (foto Wikipedia)

Als jonge snuiter van 22 jaar heb ik hem nog even van nabij meegemaakt. En ik moet zeggen dat het een hele belevenis was. Als totale outsider had ik me gekwalificeerd voor het Nederlands Kampioenschap in 1981 in Leeuwarden. Het ging toen om een veertienkamp, dat waren nog eens tijden… Er werd gespeeld in een soort van theater en alle spelers waren ondergebracht in het fameuze Oranjehotel.
Mijn eerste contact met Donner was al heel bijzonder. Bij de loting kwam uit de bus rollen dat ik al in de eerste ronde tegen de Grand maître zou spelen. We zaten aan een lange tafel en Donner keek wat meewarig, mompelde mijn naam (“Grooten, Grooten, wie is dat?”). Uit alles bleek dat hij niet wist wie de debutanten waren (er waren er drie, naast mij Rini Kuijf en Coen Stehouwer) en wat hij er zich bij voor moest stellen.

Lees meer >

Gespot 90: Analogieën

29 januari 2018 15:40 0

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

De tachtigste editie van het Tata Steel toernooi zit er weer op. Het was een prachtig evenement met een Nederlander (Anish Giri) als co-winnaar. Het verhaal van de laatste ronde kunt u hier lezen.

Giri bleef in elk geval drie oud-wereldkampioenen, die ook deelnamen in de Mastersgroep voor. Hij won de onderlinge partij van Vladimir Kramnik, tegen Viswanathan Anand, speelde hij remise en hij won van ex-dameswereldkampioene Yifan Hou. Beide algemene wereldkampioenen stonden dit toernooi een beetje in de schaduw van het trio dat de dienst uitmaakte: wereldkampioen Magnus Carlsen, Anish Giri en Shakhriyar Mamedyarov. Laatstgenoemde haakte pas aan het eind af voor de eindzege die door de laatste twee in een barrage werd beslist.

Tegenwoordig is het kijken naar livepartijen met commentaar van gerenommeerde spelers een lust voor het oog. Veel beter dan televisie kijken… In de elfde ronde viel mijn oog op een stelling die mij heel bekend voorkwam.

Tigran Petrosian (foto bron onbekend)

Viswanathan Anand (foto Jos Sutmuller)

Petrosian – Kortchnoi, Il Ciocco 1977

Anand – Hou

 
Lees meer >

Gespot 89: Partij van het jaar 2017?

27 december 2017 14:32 3

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Het is de tijd van het jaar dat de lijstjes verschijnen. Het beste, het mooiste, het grootste van het hele jaar enzovoort. Binnen het schaken kunnen we dat soort lijstje natuurlijk ook produceren, maar om een of andere reden, zie ik ze toch niet zoveel. Waarschijnlijk zijn schakers die zich vooral druk maken over hun eigen ratinggetallen, het een beetje zat om zich te moeten bekommeren om al dit soort nostalgische ‘flauwekul’.

Wel gonst er al een tijdje het gerucht dat op 4 november van dit jaar de beste, of beter misschien, de meest spectaculaire partij van het jaar gespeeld is. Terwijl in Europa het Europese Landenkampioenschap bezig was, werd in de Chinese clubcompetitie die de laatste jaren bijzonder sterk bezet is. We weten inmiddels hoe serieus we in Europa de Chinezen moeten nemen.

Liren Ding: partij van het jaar 2017? (foto Frans Peeters)

Dat was pakweg zo’n 40 jaar geleden heel anders. Toen hadden we in Europa het idee dat heel Azië een ondergeschoven kindje was ten opzichte van het schaken in ons werelddeel. De schok was dan ook groot toen onze landgenoot Jan Hein Donner in de Olympiade van 1978 plotseling in slechts 20 zetten van het bord werd gecombineerd door de hier totaal onbekende Chinees Whenze Liu. Na de partij sprak Donner de hilarische woorden: “Volgens mij ben ik na deze partij de Kieseritzky van de 20e eeuw geworden” (daarmee verwijzend naar de onsterfelijke partij Anderssen-Kieseritzky, 1851). Beide partijen heb ik in de viewer bijgesloten.

Tijden zijn veranderd want diverse Aziatische landen timmeren aan de weg. China boekt het meest progressie, maar ook India en Vietnam mogen bepaald niet onderschat worden. Terug naar de Chinese clubcompetitie. Twaalf teams komen (tussen april en december) bij elkaar om een dubbelrondige competitie af te werken. Spelers als Vassily Ivanchuk, Ernesto Inarkiev, Dmitry Jakovenko and Dmitry Andreikin, geven daar ook acte de présence. De ronden 16, 17 en 18 werden deze keer gespeeld in Tianjin in het noordoosten van China.

In de confrontatie tussen de steden Shaoxing en Hangzhou, werd de partij Bai – Ding gespeeld, die daarna de hele wereld over ging. Zo had ik hem al bijvoorbeeld al gespot op chess.com en chessbase.com. Inmiddels is bij mij ook de laatste aflevering van het fameuze New in Chess magazine op de mat gevallen.

De redactie heeft gelukkig niet stil gezeten en de winnaar van deze partij, Liren Ding, gevraagd om de partij te becommentariëren. Dat heeft de Chinese topspeler van dit moment meer dan voortreffelijk gedaan. Hij beschrijft niet alleen hoe het schaaktechnisch in elkaar stak, maar ook welk gevoel van opwinding hij voelde tijdens de partij.

Lees meer >

Gespot 88: Wouter Spoelman en Q-training

19 december 2017 14:19 3

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Deze week viel de laatste Schaakmagazine in de bus. Daarin trof ik een interessant interview van Gerjos Weelink aan met Wouter Spoelman.

Wouter Spoelman (foto Frans Peeters)

De inmiddels 27-jarige Spoelman was al jeugdspeler al heel talentvol. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat hij als 9-jarige Kampioen van Nederland had, zonder dat hij al te veel ervaring had. Twee jaar later had hij zijn sporen verdiend door bij de jeugd t/m 12 jaar heel hoog te eindigen. Hij had de pech dat zijn 8 uit 9 niet genoeg was voor de titel. De enige nederlaag leed hij tegen Vincent Rothuis (die 8½ uit 9 haalde). Derde werd Egbert Clevers (7½) en vierde Twan Burg. De laatste op gepaste afstand, maar dat hij ook een talent was, zagen we aan andere opmerkelijke resultaten.

De SBSN (Stichting Bevordering Schaken Nederland) die onder auspiciën van Allard Hoogland – de huidige manager van New in Chess – stond, had mij via Cor van Wijgerden benaderd om met deze spelers een viertal te vormen die dan een aantal jaar door mij getraind zouden gaan worden. Cor had net zes jaar het fameuze Lost Boysproject achter de rug en hij liet deze rol aan mij over. Eén van hen, Egbert Clevers, haakte na een jaartje af en hij werd vervangen door Ali Bitalzadeh, die weliswaar een jaar ouder was dan de anderen, maar ook duidelijk heel gemotiveerd. Dit viertal had nog geen naam en werd in “Q-training” gedoopt, gezien het feit dat het hier ging om vier grote talenten. Nu, na zoveel jaren, kunnen we stellen dat het project zeer succesvol is geweest. Spoelman en Burg werden grootmeester, Rothuis en Bitalzadeh beide IM. Clevers is een zeer sterke KNSB-speler geworden.

Lees meer >

Gespot 87: Schaken is soms een wrede sport

10 december 2017 22:21 8

 

Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.

Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.

 

Afgelopen zaterdag, 9 december 2017, hield de KNSB in Utrecht, op het stedelijk Gymnasium (thuishonk van schaakvereniging Paul Keres) een grote themadag voor gediplomeerde schaaktrainers, wedstrijdleiders, kadermensen en andere geïnteresseerden. Parallel hieraan werd ook de bondsraad gehouden.

Ik was ook benaderd om een drietal workshops te verzorgen. Eén daarvan had ik de titel ‘Gaat het om de knikkers of om het spel?’ meegegeven. Zoals de toehoorder al snel te weten kwam, stond de vraag centraal hoe we de motivatie in het spel hoog kunnen houden. En lukt dat dan ook nadat je vreselijk geblunderd hebt? Ik kon het niet laten om de deelnemers een citaat van Donner voor te lezen dat ging over de volgende partij.

Links Jan Hein Donner en rechts Boris Ivkov (bron foto’s onbekend)

Lees meer >