Eindspelfinesses

Eindspelen zijn mooier en interessanter dan menigeen denkt!

In elk toernooi zien we de nodige eindspelen ontstaan en vrienden en bekenden weten dat ik dat daar een meer dan normale interesse voor heb. In dit Nederlands Kampioenschap zag ik een paar eindspelen die mijn aandacht trokken, toevallig omdat er een luikje in mijn hoofd openging waardoor een bepaald type kennis plotseling naar boven kwam. Gezegd moet worden dat de nu volgende fragmenten vaak in een tijdnoodfase (en soms uit een tiebreak kwamen, met veel minder tijd) ontstonden, waardoor ik geneigd ben het spel van de spelers met de mantel der liefde te bedekken. Vanaf de zijlijn wordt van alles geroepen (vooral in het hedendaagse voetbal!) en de schaakwereld doet daar tegenwoordig ook volop aan mee. Heeft uiteraard te maken met de engines die iedereen kan aan- en uitzetten. In livestreams zien de commentatoren (én het publiek) vaak geen engine, maar wel een balk aan de zijkant van het diagram die flink omhoog (dan wel omlaag) schiet als er een blunder wordt gemaakt. Dan is het makkelijk om kritiek te leveren; gemakshalve wordt vergeten dat als je zelf achter het bord zit en de spanning van de partij voelt, het allemaal niet zo eenvoudig is om de goede voortzettingen te vinden. Dit gezegd hebbende, bespeur ik bij veel schakers weinig affiniteit met eindspelen. Er blijkt bij velen een soort “ingewortelde angst” te bestaan om een eindspel in te gaan; men houdt liever zoveel mogelijk stukken op het bord om in een koningsaanval zijn slag te kunnen slaan. Dat wil iedereen wel! Desondanks ben ik van mening dat kennis van het eindspel, aangevuld met de nodige vaardigheid om een eindspel ook op de juiste manier te kunnen behandelen, bij veel spelers tot een aanzienlijke verhoging van hun niveau zou kunnen leiden. Is het niet bekend dat je middenspelen veel beter gaat behandelen als je weet wat je moet overhouden? Omdat ik dit soort bevindingen en deze conclusies al vaker heb geuit (zoals u kunt zien in de serie Eindspelfinesses die ik ooit samen met GM Twan Burg heb opgezet) leidde dat er zelfs toe dat ik door New in Chess werd benaderd of ik boek over het eindspel in elkaar te zetten. Mocht het u in interesseren, onderaan dit artikel de link naar dit boek.

Dat het eindspel zo moeilijk is, blijkt ook uit de vele voorbeelden uit de (groot)meesterpraktijk. In het NIC-blog heb ik hiervan een paar krasse staaltjes uit dit jaar gevonden, waarin sterke GM’s soms vreselijk mistasten:

Lees meer >

Geef nooit op

In mijn eerste of tweede seizoen bij de avondcompetitie van de senioren op mijn jeugdclub Hardenberg, stond ik op een avond totaal verloren. Ik was een jaar of 11, en opgeven was niet echt mijn ding. Misschien had ik dat al moeten leren voordat ik mee ging spelen bij de grote mensen, maar ach. Nog voordat de partij afgelopen was, kwam één van de senioren naar mij toe. Het was een streng ogende man, zeker wel in de 70, zware stem en voormalig onderwijzer. “Jij moet leren opgeven”, waren zijn woorden voordat hij verder liep. Ik schaamde me dood en ik was eerlijk gezegd wel een beetje bang voor die man. Ondanks die woorden was ik die avond eigenwijs en gaf ik niet op. Hij had overigens wel gelijk, ik stond al 6 paarden achter. Ja, paarden, want mijn 2000-tegenstander had de grootste lol en promoveerde telkens maar tot een paard. Wellicht om hetzelfde lesje iets ludieker aan mij te leren. Ik hoopte gewoon op pat.

Inmiddels ben ik ouder, maar is tijdig opgeven dan de wijsheid waarvoor ik (men) moet gaan? Laatst kwam ik deze partij eindstelling tegen in een verslag op chess.com:

 (Koneru, Humpy (2523) vs. Khademalsharieh, Sarasadat (2458), Monaco, 25-02-2025)

Zwart gaf op, maar juist de vorige zet van wit was een blunder die deze eindstelling remise maakt! Na bijvoorbeeld 74…Kd5! 75.Kf4 Pe6+ heeft wit geen manier voortgang te maken.

Lees meer >

Eindspelstudies als training?

Sommige schaaktrainers gebruiken eindspelstudies in hun trainingen omdat die vele voordelen hebben om bepaalde vaardigheden aan te leren en verder te oefenen. Dat studies een ideale tool kunnen vormen voor schaaktraining van talentvolle spelers, blijkt als we bedenken wat voor soort vaardigheden een speler tijdens een partij nodig heeft. Even een paar op een rijtje:

  • Samenstellen van een variantenboom (systematiek)
  • Visualiseren van stellingen na een variant (vooruitzien)
  • Ontdekken van (verborgen) tactiek
  • (Verborgen) verdedigingen op het spoor komen
  • Creativiteit
  • Doorzettingsvermogen

Die laatste vaardigheid is meer mentaal en valt buiten de schaaktechnische aspecten, maar iedereen die wel eens naar een bord met een stelling heeft zitten staren, weet hoe lastig het kan zijn als je telkens maar weer dezelfde varianten zit te berekenen, zonder dat je een stap dichterbij de oplossing komt. Het in “cirkeltjes draaien in je denkproces” zal niet onbekend klinken en toch is het juist soms noodzakelijk om jezelf te dwingen af en toe in een totaal andere richting te moeten denken om de oplossing op het spoor te komen. Herman Grooten werd benaderd door ARVES (de vereniging van de eindspelstudie componisten om voor hun site hier eens nader op in te gaan. Hij schreef een artikel voor ARVES dat u kunt lezen onder de volgende link (het is wel in het Engels): Herman Grooten using Endgame Studies in training

Lees meer >

Een interessant eindspel (update)

Er was in de tweede ronde een eindspel dat de aandacht trok. Daarom leek het me interessant om het eindspel nog eens nader te bekijken en van commentaar en uitleg te voorzien. Het ging om de partij tussen de twee Indiërs Harikrishna en Praggnanandhaa, die door laatstgenoemde werd gewonnen.


Foto Frans Peeters

Lees meer >

Een oud eindspel [update]

Even genoeg over dress codes, gedeelde kampioenschappen en schakershuwelijken. Daarom heb ik een eindspel opgedoken dat ik 38 jaar geleden voor Man & Paard, het clubblad van mijn oude vereniging SV Voorschoten, uitgebreid geanalyseerd heb. Gewoon met een zakschaakbordje en een typemachine, want toen was geluk nog heel gewoon en computers bestonden (voor mij) nog niet.
Het is een eindspel met zeven stukken, en sinds enkele jaren kun je daar de seven men tablebase op loslaten (https://syzygy-tables.info/).

Lees meer >

Waarom vinden veel schakers eindspelen niet leuk?

Wanneer ik iets over eindspelen schrijf, krijgt zo’n blog veel minder bezoekers in vergelijking tot een blog waarin iets staat over het middenspel. Wat is er aan de hand? Ik doe een poging om een antwoord te bedenken…

Lees meer >

Eindspelfinesses 59: test uw eindspelinzicht bij twee toreneindspelen in quizvorm!

De rookwolken van het Tata Steel schaaktoernooi zijn al weer even opgetrokken, maar het leek mij toch een goed idee om eens naar wat eindspelen te kijken die daar op het bord kwamen. En dan vooral naar toreneindspelen omdat die het meeste voorkomen in de praktijk. Als liefhebber van deze eindspelen, viel mijn oog op twee partijen waar de talentvolle Nederlandse grootmeester Liam Vrolijk betrokken was. En dat was misschien voor hem niet iets om met genoegen aan terug te denken, maar in elk geval kunnen er de nodige lessen getrokken worden uit twee eindspelen die veel moeilijker bleken te zijn dan je op het eerste gezicht zou verwachten.

Liam Vrolijk (in het midden) wordt hier als een soort popster opgewacht door kinderen die zijn handtekening willen hebben (foto Lennart Ootes (c) Tata Steel).

 

Om de bezoekers van Schaaksite ook wat actief te betrekken in deze materie, heb ik er de nodige “quiz-vraagjes” tussen gezet.

Lees meer >

Eindspel met lopers van ongelijke kleur, remise of niet?

Deze stelling ontstond na 41e zet van wit in een rapidpartij tussen Kiril Georgiev en Anatoly Karpov (2002). Karpov nam hier een kloek besluit en besloot tot 41. … Dd7. Hoe denk jij over deze stelling en zet? Wat was het alternatief? Antwoorden…

Lees meer >

Door het oog van de naald

Deze stelling ontstond na 43e zet van wit in de partij tussen Elisabeth Paehtz en Anna Muzychuk (World Cup). Elisabeth was dit toernooi goed op dreef en schakelde eerder wereldkampioene Wenjun Ju uit. Maar hier zit ze in de problemen. Hoe kan zwart deze partij winnen? Oplossing (met nog een extraatje)…

Lees meer >

Eindspel: een ongeluk zit in een klein hoekje

Deze stelling is afkomstig uit een partij op Lichess. Wit is aan zet. Hoe evalueer je deze stelling? Antwoord…

Lees meer >