Schaakstrategie 20
In deze aflevering een paar passages uit
Hoofdstuk 20: Ontwikkelingsvoorsprong
Er zijn verschillende oorzaken te geven voor het ontstaan van ontwikkelingsvoorsprong. Zo kan slordig stukkenspel (te snel de dame eruit, of tweemaal met hetzelfde stuk spelen) tot een ontwikkelingsachterstand leiden. Een foutieve ruil kan een andere oorzaak zijn. Euwe gaf in een van zijn leerboeken het verschil al aan tussen het zelf ruilen en het laten ruilen. De speler die zelf een stuk ruilt, brengt in veel gevallen stukken van zijn tegenstander in het spel. Ook kunnen teveel pionzetten desastreuze gevolgen hebben. Dat pionnenroof in de opening een hachelijke aangelegenheid is en materiaalwinst niet zaligmakend is, ondervond ook grootmeester Van der Wiel eens. Hij werd door de Engelse houwdegen Julian Hodgson opgebracht.
Hodgson – Van der Wiel, Amsterdam 1994.
1. d4 Pf6 2. Lg5 De Trompovsky-opening, waarop de witspeler zo langzamerhand patent kan aanvragen. Hodgson heeft het systeem voorzien van een reeks nieuwe ideeën die de moeite van het bestuderen waard zijn. Er verschenen zelfs al video’s van hem hierover in het pre-dvd-tijdperk… [2. Pf3 c5 3. d5 b5 4. Lg5 Db6 5. a4] 2… c5 Twee belangrijke alternatieven zijn hier [2… Pe4 en] [2… e6] 3. Lxf6 gxf6 4. d5 Db6 5. Dc1
5… Lh6 Een aardig idee. 6. e3 [De loper mag niet genomen worden wegens 6. Dxh6 Dxb2 en de toren op a1 gaat reddeloos verloren.] 6… f5 Dit moet Van der Wiel nog voorbereid hebben. De tekstzet doet echter niets aan de ontwikkeling. 7. c4 Dit ook niet, maar wit verstevigt wel zijn centrumpositie. 7… f4 Zo wil zwart van zijn dubbelpion afkomen, maar hij ‘vergeet’ te ontwikkelen. 8. exf4 Lxf4
9. Dxf4! Dit zal het laatste zijn wat zwart verwachtte. Wit laat zijn damevleugel in de steek om zijn stukken zo snel mogelijk te activeren. 9… Dxb2 10. Pe2 Dxa1 11. Pc3 Zo houdt Hodgson alles nog net bij elkaar, maar het is op het eerste gezicht nauwelijks voor te stellen dat wit genoeg compensatie heeft voor de kwaliteit en de pion die hij geofferd heeft. Ondertussen heeft hij stiekem wel een paard en de dame in het spel gekregen. 11… Db2
Begrijpelijkerwijs wil zwart zijn dame zo snel mogelijk terugbrengen om haar te laten assisteren bij de verdediging, maar misschien had hij daar even mee moeten wachten. [Er was nog tijd voor 11… d6 omdat wit de dame niet kan vangen met 12. Dd2 Lf5 13. Ld3 Lxd3 14. Dxd3 Db2 Na de tekstzet wordt duidelijk dat zwart zijn hoofd in een wespennest heeft gestoken.] 12. d6! Wit gunt zich de tijd voor dit pionzetje, waarvan de gevolgen direct zichtbaar worden. Het zwarte kamp wordt in tweeën gesneden, veld d5 komt vrij voor een wit paard en daarnaast wordt zwarts loper op c8 op non-actief gezet. 12… Pc6
[Het merkwaardige was dat deze stelling veel later nog een keer op het bord is verschenen. Niemand minder dan grootmeester Alexei Shirov liet zich hierop in tegen de Engelse grootmeester (en erkend theoreticus) Peter Wells. Toevallig was ik zelf ook aanwezig in de toernooizaal toen deze partij gespeeld werd. Het was namelijk in Gibraltar 2006 dat ik tijdens de partij een klein wandelingetje maakte en plotseling deze stelling ontwaarde. Ik kon mijn ogen niet geloven aangezien ik wist dat deze partij in meerdere boeken en publicaties was verschenen. Het was duidelijk dat het voor Shirov wel allemaal nieuw was want hij gebruikte zeeën van tijd, terwijl Wells ontspannen rondliep. De eerste afwijking volgde nu: 12… Dc2 maar na 13. De3! gooide Shirov de handdoek meteen in de ring en hij verdween zo snel mogelijk uit de speelzaal. Hij zal zelden zo’n beschamende nederlaag hebben geleden tegen een veel lager geklasseerde tegenstander.] 13. Ld3 exd6 Het is huilen met de pet op voor zwart. [Ook na 13… b6 14. O-O Lb7 zijn zowel 15. Pd5 als [15. dxe7 vrijwel dodelijk.]] 14. O-O Het is komisch om te zien hoe wit op zijn dooie akkertje eerst zijn ontwikkeling voltooit, alvorens hij tot het offensief overgaat. 14… Pe5 15. Df6 [Nu was 15. Te1 zo mogelijk nog sterker aangezien 15… O-O faalt op 16. Txe5 dxe5 17. Dg5+ Kh8 18. Dh6 en wit dreigt mat op twee velden.] 15… O-O De koning is weg uit het tochtige centrum maar hij zal spoedig merken dat hij op de flank eveneens volop wordt belaagd. 16. Pd5 Te8 17. Dg5+ [17. Dh6 Pxd3 18. Pf6+ Dxf6 19. Dxf6 Te6 20. Dd8+ Kg7 21. f4] 17… Pg6 18. Pf6+ Kf8 19. Dh6+ Ke7 20. Pd5+ Kd8 21. Lxg6 hxg6 De ironie van het lot is dat de zwarte koning opnieuw is teruggejaagd naar het centrum waar hij alsnog te pakken wordt genomen. 22. Pbc3!
De schitterende bekroning van een magistraal gespeelde partij. Met zijn laatste zet maakt wit een einde aan zwarts laatste hoop (22. Dg5+?! f6 23. Pxf6 De5!). Nu hij de zwartspeler in de houdgreep heeft genomen tikt deze terecht af (om in de analogie met de judosport te blijven). 1-0
Belangstellenden kunnen het boek 
hier bestellen. Tevens treft u op deze webpagina de nodige aanvullende informatie aan.
De vorige afleveringen uit deze serie zijn hieronder te vinden:
